چه کاره بشم؛ شاید اخترزیست‌شناس!
اخترزیست‌شناسی یک رشته علمی نسبتاً جوان است که در آن دانش زیست‌شناسی، نجوم، شیمی، زمین‌شناسی، علوم جوی، اقیانوس‌شناسی و حتی مهندسی هوانوردی و... به کار می‌رود.
خبرگزاری علم و فناوری آنا، مریم ملی: به نظر شما غیر از حیاتی که روی سیاره زمین وجود دارد موجودات دیگری هم در کیهان زندگی می‌کنند؟ برای پاسخ به این سوال به نظر شما چه اطلاعاتی لازم است؟ ستاره‌شناس‌ها در این زمینه مطالعه می‌کنند یا زیست‌شناس‌ها؟
واقعیت این است که علوم بین رشته‌ای که ترکیبی از دو یا چند رشته هستند در دنیای امروز بسیار پر طرفدارند و می‌توانند به شکل تازه‌ای به مسائل نگاه کنند؟ مثلا اخترزیست‌شناسی، زمانی به صورت یک حوزه مجزا برای تحقیق و پژوهش و کار علمی تبدیل شد که کاوشگرها و تلسکوپ‌های فضایی توسعه پیدا کردند. با پیشرفت روزافزون علوم فضایی و هم‌چنین دانش ستاره‌شناسی، محققان سوالات بیشتری پرسیدند چون همیشه دانش بیشتر منجر به شکل‌گیری پرسش‌های بیشتر می‌شود.
در واقع زمانی که بشر فهمید که ستارگان آسمان شب، اجرامی شبیه به خورشید هستند و بنابراین احتمالاً سیاره‌های خود را دارند، در مورد این احتمال که این آیا چنین جهان‌هایی می‌توانند میزبان حیات باشند سوالاتی مطرح شد.
دانشمندان می‌خواستند بدانند با توجه به تحولاتی که زمین از ابتدای پیدایشش تا به امروز طی کرده است دیگر سیارات خاکی منظومه شمسی چه تغییراتی داشتند؟ آیا ممکن است روزی مریخ هم آب مایع داشته بوده باشد یا در اقمار برخی از سیارات منظومه شمسی حیات اولیه‌ای پیدا شود؟ اگر نشانه‌هایی از شرایط اولیه شکل‌گیری حیات در سیاراتی خارج از منظومه شمسی پیدا شود چه باید کرد؟ اصلاً
ما چطور می‌توانیم با فاصله زیادی که از این سیارات داریم وجود حیات را در آنها بررسی کنیم؟ همه این موارد می‌تواند سوژه‌هایی برای مطالعه بیشتر در حوزه اخترزیست‌شناسی باشد، حوزه‌ای که چند سال است به مطالعات برخی از دانشگاه‌های جهان اضافه شده و برخی هم با تخصص در یکی از رشته‌های اخترشناسی یا زیست‌شناسی به این حوزه وارد می‌شوند.
در این مطلب می‌خواهیم درباره جزییات این شغل جالب برایتان بگوییم.
چرا اخترزیست‌شناس؟
حیات یکی از پیچیده‌ترین موضوعاتی است که سالیان دراز است ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. زیست‌شناسان همواره با روش‌های مختلف در حال مطالعه عواملی هستند که در شکل‌گیری حیات تاثیر دارد. آنها حیات را این طور توصیف می‌کنند؛ مجموعه‌ای از فرآیندهای پویا که شامل تغییرات سطح انرژی در تمام ابعاد یک مجموعه از سطح مولکولی بیگیرید تا فعل و انفعلات اکوسیستم بزرگ مقیاس. آنها تلاش می‌کنند بفهمند حیات واقعاً چگونه به وجود آمده است؟ از آنجا که این سوال به قوانین فیزیک (ترمودینامیک) و عوامل زیست‌شناسی ارتباط دارد برای پاسخ به آن باید فیزیکدان‌های ستاره‌شناس دست‌به‌دست زیست‌شناسان بدهند و از نتایج مطالعات یکدیگر برای پیشبرد فعالیت‌های تحقیقاتی‌شان استفاده کنند.
در حال حاضر محققان این حوزه می‌دانند که برای شکل‌گیری حیات اولیه به آب و کربن (مواد آلی) نیاز است. به همین خاطر است که یکی از مهم‌ترین عواملی که برای شکل‌گیری حیات در سیارات دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد وجود آب به صورت یخ‌زده، جاری و بخار آب است. آب می‌تواند بستر اولیه شکل‌گیری حیات میکروبی را فراهم کند، دقیقا همان‌طور که در سیاره زمین رخ داد. سوالاتی مثل این که آیا وجود آب کافی است؟ آیا می‌شود در جایی که فقط آب وجود دارد انتظار شکل‌گیری حیات را داشت؟ یا این که مواد شیمیایی و معدنی مختلف در این فرآیند چه نقشی دارند؟ و... همه و همه حوزه کاری اخترزیست‌شناسان است تا بتوانند با کمک شواهد رصدی که از سیارات مختلف به دست می‌آورند احتمال وجود حیات در آن سیارات را بررسی کنند.
شاید در دل بگویید این کار چه فایده‌ای دارد؟ علوم پایه سوالی را مطرح می‌کنند تا با پژوهش درباره‌شان سوالات بیشتری پدید آید و پاسخ هر سوال می‌تواند دریچه‌ای تازه‌ای به روی دانسته‌های بشر بگشاید. بنابراین اخترزیست‌شناسی قرار است درباره عوامل شکل‌گیری حیات در زمین و دیگر سیارات کیهان مطالعه کند و به سوالات متعددی در این باره پاسخ دهد و اگر این سوالات برای شما جذاب است احتمالا می‌توانید به این حوزه برای مطالعه و اشتغال فکر کنید.
اخترزیست‌شناسان ممکن است به ساده‌ترین اشکال حیات روی زمین یا آن‌هایی که در شرایط شدید مانند دمای شدید و تحت فشار بالا زندگی می‌کنند نگاه کنند. این امر به آنها اجازه می‌دهد بپرسند که آیا چنین موجوداتی می‌توانند در فضا یا در شرایط شدید دنیای بیگانه زنده بمانند. برخی از اخترزیست‌شناسان هم به شکلی دیگر در جستجوی سیگنال‌های رادیویی هستند مانند محققان مؤسسه SETI (جستجوی هوش فرازمینی) که می‌تواند وجود حیات را در جای دیگری در کیهان نشان دهد.
به چه مهارت‌هایی نیاز داریم؟
یک اخترزیست‌شناس معمولا یا زیست‌شناسی خوانده و بعد به پروژه‌های حوزه اخترشناسی وارد شده است یا فیزیک و نجوم خوانده و به یکی از حوزه‌های زیستی وارد شده است بنابراین برای هردو حالت شما نیاز دارید عاشق علوم پایه باشید، کنجکاوی را دوست داشته باشید. به زبان انگلیسی که نیاز بسیاری از رشته‌ها در عصر حاضر است تسلط داشته باشید. از دیگر ضروریات فعالیت در رشته‌های علوم پایه آشنا شدن با یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی است شما باید بتوانید به الگوریتم‌نویسی و تبدیل آن به یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی آشنا شوید چون بخش اعظمی از تحقیقاتتان به این ابزار نیاز دارد. اخترزیست‌شناس باید آماده پرسیدن سوال‌های جدید باشد.
در دانشگاه چه رشته‌ای را اتخاب کنیم؟
اخترزیست شناسی یک رشته علمی نسبتاً جوان است که هم زمان با برنامه‌ریزی مأموریت‌های خارج از جهان آژانس‌های فضایی مانند ناسا و آژانس فضایی اروپا (ESA) رشد کرده است. یک تلاش بین‌رشته‌ای است که طیف گسترده‌ای از زمینه‌های علمی را در بر می‌گیرد، اما به آنها محدود نمی‌شود. زیست‌شناسی، نجوم، شیمی، زمین‌شناسی، علوم جوی، اقیانوس‌شناسی و حتی مهندسی هوانوردی گوشه‌هایی از پازل اخترزیست‌شناسی است.
اگر علاقه‌مند هستید در این حوزه فعالیت داشته باشید بهتر است از یکی از رشته‌های زیست‌شناسی یا فیزیک تا مقطع ارشد پیش بروید و بعد با تعریف پروژه‌های مشترک و بین رشته‌ای در دانشگاه‌های ایران یا خارج از ایران در زمینه اخترزیست‌شناسی تحقیقات خود را آغاز کنید.
انتهای پیام/
