۵ مرداد در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۵ مرداد  برابر ۲۶ جولای را ورق می‌زنیم.

***

آسپارتام

۲۶ جولای ۱۹۷۲ میلادی برابر با ۵ مرداد ۱۳۵۳ خورشیدی، سازمان غذا و داروی آمریکا (اف‌دی‌ای) شیرین‌کننده مصنوعی آسپارتام را تایید کرد. اعتراضاتی درباره ایمنی شیرین‌کننده مصنوعی غیرساکاریدی مطرح شد و اف‌دی‌ای در ۵ دسامبر ۱۹۷۵ توقفی را صادر کرد که پس از آن، به‌مدت چند سال آزمایش، مطالعه و بررسی دقیق روی این ماده انجام شد و درنهایت، در ۲۲ اکتبر ۱۹۸۱برای استفاده‌های مجاز ازجمله آب‌نبات، قرص، غلات صبحانه، قهوه و چای فوری، ژلاتین و آدامس و غیره مورد تایید قرار گرفت. سال‌ها قبل، در دسامبر ۱۹۶۵، جیمز ام. شلاتر هنگام کار رو روی یک داروی زخم، متوجه شد که مخلوطی از دو اسیدآمینه به‌نام‌های اسیدآسپارتیک و فنیل‌آلامین، طعم شیرینی دارد که از نظر وزنی حدود ۲۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر بود و کالری بسیار کمی داشت. این ماده با نام نوتراسوییت و باعنوان یک شیرین‌کننده مصنوعی کم‌کالری و بدون طعم تلخ ساخارین به بازار عرضه شد. هرچند سال ۲۰۲۳ سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که اکنون آسپارتام را در گروه «با امکان سرطان‌زایی برای انسان» طبقه‌بندی می‌کند هرچند میزان مصرف روزانه قابل قبول بدون تغییر باقی ماند و دراین‌خصوص گفت: «ما به شرکت‌ها توصیه نمی‌کنیم این محصولات را کنار بگذارند و به مصرف‌کنندگان هم توصیه نمی‌کنیم که مصرف را به‌طور کامل متوقف کنند.»

اسکار مورگنشترن

۲۶ جولای ۱۹۷۷ میلادی برابر با ۵ مرداد ۱۳۵۶ خورشیدی، اسکار مورگنشترن، اقتصاددان و ریاضیدان آلمانی‌آمریکایی درگذشت. مورگنشترن نظریه بازی را که به‌طور ریاضی رفتار انسان یا حیوانات را براساس استراتژی‌هایی برای به حداکثر رساندن سود و به حداقل رساندن ضرر تجزیه و تحلیل می‌کند، رواج داد. او در سال ۱۹۴۴ به همراه جان فون نویمان کتاب نظریه بازی‌ها و رفتار اقتصادی را نوشت که نظریه بازی‌های استراتژی نویمان را که سال ۱۹۲۸ نوشته بود به موقعیت‌های تجاری رقابتی گسترش می‌داد. آن دو پیشنهاد کردند که اغلب در موقعیتی تجاری (بازی)، نتیجه به چند طرف (بازیکن‌ها) بستگی دارد، که هریک تخمین می‌زنند که بقیه قبل از تعیین استراتژی خود چه کاری انجام خواهند داد. مورگنشترن از سال ۱۹۳۱ تا اشغال نازی‌ها در سال ۱۹۳۸، استاد دانشگاه وین اتریش بود و وقتی به آمریکا گریخت به دانشکده دانشگاه پرینستون پیوست.

آیزاک بابیت

۲۶ جولای ۱۷۹۹ میلادی برابر با ۵ مرداد ۱۱۷۸ خورشیدی، آیزاک بابیت، مخترع آمریکایی سازنده آلیاژ بابیت به‌دنیا آمد. این آلیاژ از ۸۹درصد قلع، ۷درصد آنتیموان و ۴درصد مس تشکیل شده است و به‌طور گسترده برای پوشش سطح یاتاقان در یاتاقان‌های ساده با هدف کاهش اصطلکاک استفاده می‌شود. بابیت در سال ۱۸۲۴ شرکتی تأسیس کرد که به قدیمی‌ترین شرکت نقره‌سازی مستقل آمریکا تبدیل شد. از سال ۱۸۳۴، او سرپرست کارخانه ریخته‌گری و مهمات آلجر (آهن بوستون جنوبی) بود و در آنجا اولین توپ برنجی ساخت ایالات متحده را ریخت.

کارل یونگ

۲۶ جولای ۱۸۷۵ میلادی برابر با ۵ مرداد ۱۲۵۴ خورشیدی، کارل گوستاو یونگ، روان‌پزشک و روان‌شناس سوئیسی به‌دنیا آمد. او بین سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۱۳ با زیگموند فروید در وین ملاقات و با او همکاری کرد، اما سپس نظریه‌های خودش را توسعه داد و آن‌ها را «روان‌شناسی تحلیلی» نامید و این نظریه‌ها را از روان‌کاوی فروید یا روان‌شناسی فردی آلفرد آدلر متمایز کرد. یونگ مفاهیم شخصیت برونگرا و درونگرا، کهن‌الگوها و ناخودآگاه جمعی را مطرح و توسعه داد.