چرا حیوانات به ندرت آبی‌رنگ هستند؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از پاپ سای، موجوداتی که آبی به نظر می‌رسند باید مقادیر بسیار کمی انرژی جذب کنند، در حالی که نور آبی پرانرژی را منعکس می‌کنند. از آنجایی که نفوذ به مولکول‌هایی که قادر به جذب این انرژی باشند فرآیند پیچیده‌ای است، رنگ آبی کمتر از رنگ‌های دیگر در دنیای طبیعی رایج است.

کمتر رایج به معنای این نیست که اصلا وجود نداشته باشد چرا که گیاهان و حیوانات می‌توانند «ترفندهای» مختلفی را انجام دهند تا آبی به نظر برسند. در اینجا برخی از گیاهان و جانوران آبی رنگ و نحوه ظاهری منحصر به فرد آنها معرفی می‌شوند.

رتیل آبی فام الکتریکی
 
در سال ۲۰۲۳، گروهی از دانشمندان در تایلند، رتیل «Chilobrachys natanicharum» را کشف کرده و نام آن را رتیل آبی فام الکتریکی گذاشتند. این عنکبوت‌ها در زیستگاه‌های مختلفی از جمله درختان و حفره‌های درختی جنگل‌های حرا یا گودال‌های روی زمین زندگی می‌کنند.

رنگ وحشی این عنکبوتیان از ساختار منحصر به فرد مو‌های آنها می‌آید نه از وجود رنگدانه آبی. مو‌های آنها دارای نانوساختار‌هایی است که با دستکاری نوری تابیده شده به آنها، موجب می‌شود آبی به نظر برسند. این مو‌ها همچنین بسته به میزان نور موجود، می‌توانند سایه بنفشی را نیز از خود نشان دهند که جلوه‌ای رنگین کمانی ایجاد می‌کند.

پیش از این، این گونه از رتیل شناسایی شده بود، اما این یکی از اولین مطالعات علمی بود که زیستگاه طبیعی یا ویژگی‌های منحصر به فرد آن را توصیف می‌کرد.

خرچنگ لاجورد

بر اساس اعلام آکواریوم نیوانگلند، از هر ۲ میلیون خرچنگ تنها ۱ مورد از آنها آبی است. 

در ماه مه، ماهیگیری در جنوب انگلیس یک خرچنگ لاجوردی را در یکی از تله هایش پیدا و آن را به یک آکواریوم محلی اهدا کرد. خرچنگ آبی نیز در ماربلهد، ماساچوست و فرانسه نیز دیده شده است.

«اندرو هبدا» «Andrew Hebda»، متصدی سابق جانورشناسی در موزه تاریخ طبیعی، این خرچنگ را به یک نقاشی تشبیه می‌کند و می‌گوید: «موقع کار با آبرنگ، وقتی کمی رنگ آبی، کمی زرد، کمی قرمز و کمی سبز را با هم مخلوط کنید به چه رنگی می‌رسید؟ یک رنگ تیره. آنچه در اینجا اتفاق افتاده این است که به نظر نمی‌رسد که ما آن سه رنگدانه دیگر را در آنجا داشته باشیم ... شما به یک جهش ژنتیکی نگاه می‌کنید که آن رنگ‌ها را سرکوب کرده اند.»

جیرجیرک‌های فرانک سیناترای 

در ماه مه، خانواده‌ای بیرون از شهر شیکاگو، چیزی خاص را در میان «سیکادا پوکالیپس» که در حال حاضر بسیار نادرهستند، مشاهده کردند: یک جیرجیرک ماده جادویی که به جای کاسه چشم‌های قرمز روشن که در بیشتر جیرجیرک‌ها وجود دارد، یک جفت نگین آبی در چشمهایش داشت. این رنگ چشم خاص نتیجه یک در میلیون جهش ژنتیکی است.

درست مانند همتایان چشم سرخ شان، جیرجیرک‌های چشم آبی عمر کوتاهی دارند. این جیرجیرک قبلا مرده بود و به مجموعه حشرات پشت صحنه موزه «فیلد» اضافه شده است. این «کتابخانه حیات روی زمین» به دانشمندان اجازه می‌دهد تا نمونه‌های مختلف را مطالعه کنند. از آنجایی که جیرجیرک چشم آبی بسیار نادر است، گروهی در فیلد سعی می‌کند توالی DNA آن را تعیین کرده تا درباره ژن‌هایی که چشم‌های متمایز به آن می‌دهند، اطلاعات بیشتری کسب کنند.

زنبور‌های آبی بزرگ

«زنبور‌های نجار آبی فام» (Xylocopa caerulea) در سراسر آسیای جنوب شرقی، هند و جنوب چین زندگی می‌کنند. طول آنها نزدیک به دو و نیم سانتی متر است که باعث می‌شود درشت و مرد افکن به نظر برسند، اما خطر خاصی ندارند. برخلاف سایر زنبورها، ترجیح می‌دهند به تنهایی و نه در کندو‌های شلوغ زندگی کنند.

طیف رنگی زنبور‌ها فراتر از رنگ زرد است، از جمله سبز، بنفش، سفید و سیاه، اما رنگ قرمز این زنبور‌ها باعث محبوبیت آنها در میان جمع آوری کنندگان نمونه حشرات می‌شود.

گل و برگ چطور؟

کمتر از یک مورد از هر ۱۰ گونه گیاهی آبی رنگ است و حتی خود زغال اخته نیز از نظر فنی آبی نیست. گیاهان با مخلوط کردن رنگدانه‌های طبیعی، به این رنگ روی گل‌های خود می‌رسند.

 آنتوسیانین‌ها – یا رنگدانه‌های قرمز – رایج‌ترین رنگدانه‌هایی هستند که گیاهان استفاده می‌کنند. ظاهر آنها را می‌توان با اسیدیته متفاوت، تغییر داد. هنگامی که این تغییرات با نور منعکس شده ترکیب می‌شوند، گل‌های درخشان و شادی مانند ادریسی، زنگوله آبی و شکوه صبح ایجاد می‌کنند.

تنها تعداد انگشت شماری از گیاهانی که در کف جنگل‌های بارانی استوایی زندگی می‌کنند، برگ‌های آبی دارند. دلیل اصلی کمبود برگ‌های آبی، فیزیک نور است. رنگدانه ها، همرنگ نوری هستند که منعکس می‌کنند. از آنجایی که رایج‌ترین رنگدانه گیاهی کلروفیل سبز است، گیاهان سبز به نظر می‌رسند، زیرا کلروفیل به جای جذب نور سبز، آن را منعکس می‌کند. نور آبی بیش از هر نور رنگی دیگری در طیف مرئی انرژی دارد. برگ‌های آبی به این معنی است که گیاه نور پر انرژی را منعکس می‌کند و از نور با کیفیت پایین تری استفاده می‌کند که رشد را محدود می‌کند.

هنوز کاملا مشخص نیست که چرا گیاهان ممکن است برای آبی شدن دچار مشکلی در روند رشد شوند، اما یک رنگ منحصر به فرد ممکن است به آنها کمک کند گرده افشان‌هایی مانند زنبور‌ها را جذب کنند.