عطسه‌ای که روده‌ها را به بیرون پاشید

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از ساینس الرت ، احتمالا هرگز تصور نمی‌کنید رویداد عادی و بی ضرری مانند عطسه باعث چنین آسیب دیدگی وحشتناکی شود، اما این دقیقا همان چیزی است که چندی پیش برای مردی اهل فلوریدای آمریکا اتفاق افتاد.

این مرد که به تازگی تحت عمل جراحی شکم قرار گرفته بود، دچار پارگی زخم شده بود و به عبارتی جای زخم جراحی او به درستی بهبود نمی‌یافت.

این مرد روزی هنگام خوردن صبحانه عطسه و سپس شروع به سرفه کرد. ناگهان متوجه درد و احساس خیسی در قسمت پایین شکم خود شد و دید چندین حلقه از روده اش از محل زخم بهبود نیافته اش، به بیرون پاشیده است. این مرد برای عمل جراحی اورژانسی به بیمارستان منتقل و روده هایش به شکم بازگردانده شد.

عطسه به طور معمول یک سازوکار محافظتی محسوب می‌شود که چیز‌های بالقوه مضر مانند گرد و غبار، باکتری‌ها و ویروس‌ها را از سیستم تنفسی ما خارج می‌کند.

فرآیند عطسه توسط منطقه‌ای در بصل النخاع مغز موسوم به «مرکز عطسه» که بر عملکرد‌های خودمختار از جمله تنفس نظارت می‌کند کنترل می‌شود. عطسه با مواد تحریک کننده در پوشش بینی و راه‌های هوایی فعال می‌شود که تکانه‌ها را به مرکز می‌فرستند.

در فرایند عطسه، چشم ها، گلو و دهان، بسته و در عین حال ماهیچه‌های قفسه سینه منقبض می‌شوند، ریه‌ها فشرده شده و هوا از سیستم تنفسی خارج می‌شود. در این سازوکار هر چیزی که ممکن است در سیستم تنفسی وجود داشته باشد با سرعت چشمگیر تا ۱۵.۹ متر بر ثانیه (در برخی موارد)، به بیرون پرتاب می‌شود.

عطسه و خطر آسیب دیدگی 

اگرچه یک عطسه خوب مزایایی دارد، اما گاهی اوقات خطر آسیب دیدگی بیشتر از آن چیزی است که بسیاری ممکن است تصور کنند. مثلا، در برخی از افراد دچار چاقی مفرط، بیماری مزمن انسدادی ریه، دیابت و سیگاری، عطسه شدید می‌تواند باعث فتق ریه در سراسر ماهیچه میان دنده‌ای بین دنده‌ها شود.

مواردی نیز وجود دارد که عطسه باعث پاره شدن بافت‌های ظریف ریه می‌شود یعنی زمانی که هوای با فشار بالاتر در عمق ریه‌ها به فضای بین قفسه سینه و ریه فرار می‌کند و باعث می‌شود که این هوا، ریه را در یک یا هر دو طرف قفسه سینه فشرده کند.

پاره شدن اندام‌های داخلی 

ریه ها، تنها اندام‌هایی نیستند که می‌توانند در اثر عطسه، پاره شده و آسیب ببینند. گزارش‌هایی مبنی بر پاره شدن پوشش ظریف مغز در اثر عطسه وجود دارد که منجر به خونریزی زیر عنکبوتیه (نوعی سکته مغزی) می‌شود که در صورت عدم تشخیص و درمان فوری می‌تواند کشنده باشد.

عطسه حتی اگر این پوشش ظریف را پاره نکند، باز می‌تواند بر مغز تأثیر بگذارد؛ گزارش‌ها حاکی از آن است برخی افراد پس از عطسه دچار ضعف در یک طرف بدن یا اختلالات بینایی شده اند.

عطسه فشار خون را افزایش می‌دهد که می‌تواند باعث آسیب‌های جدی دیگر به رگ‌های خونی شود.

مواردی از پارگی آئورت ناشی از عطسه وجود دارد که در آن نیروی عطسه لایه‌های آئورت (رگ اصلی حامل خون اکسیژن دار به تمام بدن) را پاره می‌کند و باعث می‌شود خون بین لایه‌ها فوران کند. اتفاقی که اگر درمان نشود، طی ۴۸ ساعت پس از وقوع، ۵۰ درصد خطر مرگ را برای فرد در پی دارد.

عطسه و شکستگی استخوان‌ها 

در حالی که آسیب زدن به کمر هنگام عطسه بسیار رایج است، این تنها آسیب اسکلتی عضلانی نیست که ممکن است رخ دهد. گزارش‌هایی از شکستگی استخوان‌های اطراف چشم در اثر عطسه نیز منتشر شده است.

این نوع شکستگی که به ترومای غیر نافذ یا ترومای بلانت گفته می‌شود به آسیب فیزیکی به بخشی از بدن اشاره دارد که می‌تواند در اثر سانحه یا ضربات فیزیکی بدون ایجاد بریدگی یا جراحت در پوست ایجاد شده باشد. این اصطلاح معمولا به آسیب وارد شده به وسیلهٔ ضربه مانند برخورد توپ گلف، تنیس یا بیس بال به چشم ایجاد می‌شود.

افزایش فشار ناشی از عطسه می‌تواند باعث خروج مایعات از بدن، به ویژه ادرار از مثانه شود. این اتفاق معمولا در افرادی که عضلات کف لگن ضعیف ناشی از بارداری، زایمان، چاقی، یائسگی و ضربه فیزیکی یا آسیب عصبی دارند، دیده می‌شود.

چه کنیم؟ عطسه نکنیم؟

با توجه به تمام آسیب‌های احتمالی که عطسه می‌تواند ایجاد کند، ممکن است فکر کنید بهتر است عطسه را نگه داشت.

اما نگهداشتن عطسه اصلا بی خطر نیست. در سال ۲۰۲۳، مردی در اسکاتلند با بستن دهان و نگه داشتن بینی خود عطسه کرد کاری که موجب پاره شدن نای او شد.
با بستن راه‌های تنفسی، فشار ایجاد شده توسط عطسه در داخل سیستم تنفسی شکل می‌گیرد که گاهی اوقات می‌تواند تا ۲۰ برابر فشاری باشد که معمولا در سیستم تنفسی مشاهده می‌شود. اما این انرژی باید به جایی برود بنابراین معمولا توسط بافت‌ها جذب می‌شود.

برخی دیگر، با نگه داشتن عطسه خود، موجب شکستگی استخوان‌های صورت، آسیب دیدگی حنجره و پارگی بافت‌های قفسه سینه شده اند، که از ریه‌ها محافظت می‌کند.

خوشبختانه، یک آسیب وجود دارد که عطسه نمی‌تواند باعث ایجاد آن شود. آیا تا به حال به شما گفته شده، عطسه با چشمان باز، موجب بیرون زدن آنها می‌شود؟ خوشبختانه، این خرافه‌ای بیش نیست.

چرا که چشم‌ها توسط ماهیچه‌ها و اعصاب در جای خود ثابت و محکم شده اند. ناگفته نماند که راه‌های هوایی در سیستم تنفسی ما هیچ ارتباطی با کره چشم یا حدقه چشم ندارند.

بدن ما به خوبی برای عطسه سازگاری دارد، بنابراین احتمالا لازم نیست نگران آسیب دیدگی باشید، زیرا بسیاری از این آسیب‌ها فقط در شرایط بسیار نادری اتفاق می‌افتند.

اگرچه اگر فردی مانند «دونا گریفیث» «Donna Griffiths» (که طولانی‌ترین عطسه ثبت شده را دارد: ۹۷۶ روز) یا «یی یانگ» «Yi Yang» (که پرصداترین عطسه ثبت شده با ۱۷۶ دسی بل، معادل پرواز راکت) را دارد، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای آسیب باشند.