۳۱ خرداد در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۳۱ خرداد برابر ۲۰ ژوئن را ورق می‌زنیم.

***

مینا ایزدیار

۳۱ خرداد ۱۳۹۲ خورشیدی، مینا ایزدیار استاد دانشگاه ایرانی و پزشک اطفال با تخصص خون‌شناسی و سرطان‌شناسی درگذشت. ایزدیار از بنیانگذاران و مدیر انجمن تالاسمی ایران بود. به‌لطف تلاش‌های او و همکارانش تعداد نوزادان ایرانی مبتلا به تالاسمی حاد از ۲هزارو۵۰۰ مورد به ۳۰۰ مورد در سال کاهش پیدا کرد. ایزدیار در خانواده‌ای زرتشتی به‌دنیا آمد و سال ۱۳۴۶ در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد. او از سال ۱۳۶۲ برای تشکیل انجمن تالاسمی ایران تلاش کرد و سرانجام موفق شد در سال ۱۳۶۸ این انجمن را تاسیس و ثبت کند. به‌‌مدد کوشش‌های این انجمن، ایران تنها کشور در حال توسعه‌ در دنیا است که تمام مبتلایان تالاسمی در آن شناسایی می‌شوند و تحت پوشش انجمن تالاسمی ایران قرار می‌گیرند.

زمین‌لرزه رودبار و منجیل

۳۱ خرداد ماه ۱۳۶۹ خورشیدی، زلزله‌ای به بزرگای ۷.۴ شهرهای رودبار، منجیل و لوشان را به‌اضافه ۷۰۰ روستای اطراف این شهرها لرزاند و به ۳۰۰ روستای دیگر خسارات شدید وارد کرد و ۴ روستا را به‌طور کامل محو کرد. کانون ژرفی این زلزله حدود ۱۹ کیلومتری از سطح زمین بود و بر اثر آن بیش‌از ۳۵هزار نفر جان باختند و ۶۰هزار نفر مجروح و ۵۰۰هزار نفر بی‌خانمان شدند. این زلزله در فهرست ۱۰ زلزله مرگبار جهان طی ۱۰۰ سال اخیر قرار دارد. زمین‌لرزه رودبار و منجیل از نظر وسعت و شدت به‌حدی بود که مناطق وسیعی از استان‌های تهران، گیلان، آذربایجان شرقی، مرکزی، زنجان، همدان، مازندران و سمنان را به لرزه درآورد.

مخترع مدار مجتمع

۲۰ ژوئن ۲۰۰۵ میلادی برابر با ۳۱ خرداد ۱۳۸۴ خورشیدی جک سنت کلر کیلبی، مهندس آمریکایی درگذشت. او کسی است که اولین مدار مجتمع (آی‌سی) را  اختراع کرد و به‌همین‌علت، نیمی از جایزه نوبل فیزیک  سال ۲۰۰۰ برای نقشی که در ساخت آی‌سی داشت به او اهدا شد. علاقه کیلبی به الکترونیک ناشی‌از سرگرمی‌های دوران مدرسه‌اش در ساخت رادیوهای آماتوری بود. زمانی که در تگزاس کار می‌کرد با ساخت اجزای ترانزیستور روی یک قالب سیلیکونی همراه با اتصالات داخلی که سیم‌کشی خارجی را حذف می‌کرد، راهی برای کوچک‌کردن مدار پیچیده ترانزیستوری  ابداع کرد. ۱۲ سپتامبر ۱۹۵۸ او اولین مدار مجتمع خودش را به مافوقش نشان داد و چند ماه بعد، رابرت نویس یک دستگاه آی‌سی را به شکل بهبودیافته و به‌طور مستقل اختراع کرد. در سپتامبر ۱۹۶۵، تیم کیلبی اولین ماشین‌حساب الکترونیکی جیبی را بااستفاده از آی‌سی توسعه داد.

کاشف ویتامین

۲۰ ژوئن ۱۸۶۱ میلادی برابر با ۳۱ خرداد ۱۲۴۰ خورشیدی، فردریک گولاند هاپکینز، کاشف ویتامین به‌دنیا آمد. این زیست‌شیمی‌دان انگلیسی همراه با کریستین آیکمان جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی ۱۹۲۹ را برای کشف عوامل مغذی ضروری، که امروزه به‌عنوان ویتامین‌ها شناخته می‌شوند و در رژیم غذایی حیوانات برای حفظ سلامت مورد نیاز است، به‌طور مشترک برنده شد. هاپکینز گروهی از موش‌های جوان را با رژیم غذایی پایه تغذیه کرد که علاوه بر نمک‌های لازم، حاوی مخلوطی از گوشت قرمز، نشاسته و کازئین (فراوان‌ترین پروتئین موجود در شیر) بود. پس از مدتی رشد حیوانات متوقف شد. سپس هاپکینز نشان داد که فقط لازم است مقدار بسیار کمی شیر روزانه، ۲ تا ۳ سی‌سی برای هر حیوان اضافه شود تا رشد دوباره از سر گرفته شود. به‌این‌ترتیب، او دریافت که شیر حاوی موادی است که برای زنده ماندن و رشد موش‌ها ضروری‌اند. این مواد ضروری، با نام ویتامین‌ شناخته می‌شوند. هاپکینز همچنین در سال ۱۹۰۱ اوهمچنین اسیدآمینه تریپتوفان را کشف کرد.