۲۵ دی در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۵ دی برابر با ۱۵ ژانویه را ورق می‌زنیم.

****

آسانسور ایمن

۱۵ ژانویه ۱۸۶۱ میلادی برابر با ۲۵ دی ۱۲۳۹ خورشیدی، مخترع آمریکایی الیشا جی.اوتیس آسانسور ایمنی را باعنوان «دستگاه بالابرنده» توسط مخترع آمریکایی ثبت اختراع کرد. اختراع او برای جلوگیری از سقوط در‌صورت شکستن طناب بالابر طراحی شده بود. او در طراحی این آسانسور از ضامن‌های فنری استفاده کرده بود که درصورت پاره‌شدن طناب، آزاد می‌شدند و در دیواره‌های شفت گیر می‌کردند. سال ۱۸۵۳، اوتیس آسانسور حمل‌و‌نقل مجهز به دستگاه ایمنی را برای جلوگیری از سقوط درصورت شکستن کابل رونمایی کرد. این طرح موجب افزایش اعتماد عمومی شد و اوتیس شرکتی برای تولید آسانسور تاسیس کرد. اولین سری از این آسانسورها برای استفاده عمومی از نوع بخار رانشی بود که برادران اوتیس در سال ۱۸۵۷در فروشگاه بزرگ پنج‌طبقه‌ای در برادوی نیویورک نصب کردند.

اتصال دو فضاپیما به هم

۱۵ ژانویه ۱۹۶۹ میلادی برابر با ۲۵ دی ۱۳۴۷ خورشیدی، اولین اتصال دو فضاپیمای سرنشین‌دار به همدیگر در فضا بین کپسول‌های سایوز۴ و سایوز۵ شوروی انجام شد. آنها به‌مدت چهارساعت‌و‌نیم به یکدیگر متصل ماندند و در همین وضعیت سه بار دور زمین چرخیدند. آن‌زمان، دو فضانورد از سایوز۴ به سایوز ۵ «پیاده‌روی» کردند و به اولین فضانوردانی تبدیل شدند که با فضاپیمایی متفاوت از فضاپیمایی که در آن به فضا رفته بودند، به زمین بازگشتند.

جیمز بلاندل

۱۵ ژانویه ۱۸۷۸ میلادی برابر با ۲۵ دی ۱۲۵۶ خورشیدی، جیمز بلاندل متخصص زنان و زایمان و محقق انگلیسی که در حوزه روش انتقال خون تحقیق کرد درگذشت. او اولین کسی بود که این روش را بااستفاده از خون انسان به‌جای خون حیوان در ۲۶ سپتامبر ۱۸۱۸ در بیمارستان گای لندن انجام داد. بلاندل برای جمع‌آوری و انتقال خون از دستگاهی که خودش طراحی کرده بود استفاده کرد. بیمار او که بیماری صعب‌العلاجی داشت مشتاق بود که انتقال خون از اهداکنندگان انسان را امتحان کند. اگرچه علائم اولیه سودمند به‌نظر می‌رسید، او فقط ۵۶ ساعت دیگر زنده ماند. در سال‌های بعد، باوجود شکست‌هایی که تا اهمیت تطابق گروه‌های خونی که پس‌از سال ۱۹۰۰ شناخته شد، شیوه بلاندل درنهایت به نجات جان انسان‌ها انجامید.»

کنت ویویان تیمن

۱۵ ژانویه ۱۹۹۷ میلادی برابر با ۲۵ دی ۱۳۷۵ خورشیدی، کنت ویویان تیمن گیاه‌پزشکی انگلیسی‌آمریکایی، که در حوزه فیزیولوژی گیاهی فعالیت می‌کرد درگذشت. تیمن به‌ویژه در شناسایی هورمون‌هایی که رشد گیاهان را کنترل می‌کنند، پیشگام بود. به‌طور خاص، او آکسین که نوعی هورمون رشد است را شناسایی کرد و ساختار شیمیایی آن را که برای صنایع کشاورزی و باغبانی بسیار مهم است آشکار کرد. او همچنین درباره زیست‌سنتز رنگدانه‌های مسئول رنگ گل‌ها و میوه‌ها و تاثیر مناطق مختلف طیف نور روی فتوسنتز تحقیق کرد. بعدها او عوامل کنترل‌کننده سازوکارهای پیری گیاهان، به‌ویژه پیری برگ‌ها را مورد مطالعه قرار داد.

سوفیا کووالوسکایا

۱۵ ژانویه ۱۸۵۰ میلادی برابر با ۲۵ دی ۱۲۲۸ خورشیدی، سوفیا کووالوسکایا ریاضیدان و رمان‌نویس روس که اولین زنی بود که در رشته ریاضیات دکتری گرفت، به‌دنیا آمد. وقتی او فقط ۱۱ سال داشت دیوارهای اتاقش به‌جای کاغذدیوار با صفحاتی از یادداشت‌های مربوط به سخنرانی‌های ریاضیدان روس میخایل استردرادسکی درباره حساب دیفرانسیل و انتگرال که از دوران دانشجویی پدرش به جا مانده بود پوشیده شده بود. و او به‌صورت خودآموز برای تحصیلات دانشگاهی از این نوشته‌ها ریاضی آموخت. در آن‌زمان زن‌ها فقط می‌توانستند به‌طور غیررسمی در سخنرانی‌های علمی شرکت کنند، باوجوداین، تا سال ۱۸۸۹ او به اولین استادتمام اروپا تبدیل شد و کمک‌های ارزشمندی به نظریه معادلات دیفرانسیل کرد. اوایل سن ۴۱ سالگی، در‌حالی‌که هنوز در اوج توانایی و شهرت ریاضی خود بود، بر اثر عفونت ثانویه ذات‌الریه ناشی‌از آنفلوآنزا درگذشت.