قرص‌های خواب با آلزایمر مرتبط هستند؟

به گزارش خبرنگار علم و فناوری آنا به نقل از ساینس آلرت، در مطالعه‌ای که اوایل امسال منتشر شد، دانشمندان دریافتند که استفاده از قرص‌های خواب‌آور برای خوابیدن می‌تواند تجمع توده‌های سمی پروتئین‌ها را در مایعی که هر شب مغز را تمیز می‌کند، کاهش دهد.

پژوهشگران دانشگاه واشنگتن در سنت‌لوئیس دریافتند؛ افرادی که دو شب در کلینیک خواب داروی «سوورکسانت» (یک داروی رایج برای بی‌خوابی، Suvorexant) را استفاده می‌کردند، کاهشی جزئی در پروتئین‌های آمیلوئید بتا و تاو را تجربه کردند. این دو پروتئین در بیماری آلزایمر تجمع پیدا می‌کنند.

اگرچه این مطالعه کوتاه‌مدت بود و گروه کوچکی از بزرگسالان سالم را بررسی کرده، اما این مطالعه نمایان‌گر ارتباط بین خواب و نشان‌گر‌های مولکولی بیماری آلزایمر است.

اختلالات خواب می‌تواند یک علامت هشدار اولیه از بیماری آلزایمر باشد که پیش از علائم دیگر مانند از دست دادن حافظه و زوال‌ شناختی بروز می‌کند. در زمان بروز اولین علائم سطح آمیلوئید بتای غیر طبیعی تقریباً به اوج خود می‌رسد و توده‌هایی به نام پلاک تشکیل می‌دهد که این پلاک‌ها سلول‌های مغز را مسدود می‌کند.

پژوهشگران بر این باورند که افزایش خواب می‌تواند راهی برای جلوگیری از بیماری آلزایمر باشد؛ زیرا به مغز اجازه می‌دهد که از پروتئین‌های باقیمانده و سایر مواد زائدی که در طول روز جمع شده پاک شود.

«برندان لوسی»، متخصص مغز و اعصاب مرکز پزشکی خواب دانشگاه واشنگتن که این مطالعه را هدایت کرده، می‌گوید: اگرچه قرص‌های خواب‌آور ممکن است در این زمینه کمک کنند؛ اما برای افرادی که نگران ابتلا به آلزایمر هستند، زود است که آن را به عنوان دلیلی برای شروع هر شب مصرف سوورکسانت تفسیر کنند.

اختلالات خواب می‌تواند یک علامت هشدار اولیه از بیماری آلزایمر باشد که پیش از علائم دیگر مانند از دست دادن حافظه و زوال‌شناختی بروز می‌کند

در این مطالعه که دوره زمانی آن تنها دو شب بود، ۳۸ شرکت‌کننده میان‌سال که هیچ نشانه‌ای از اختلال شناختی و مشکلات خواب نداشتند، شرکت کرده بودند.

استفاده از قرص‌های خواب‌آور برای دوره‌های طولانی راه‌حل ایدئالی برای افراد کم‌خواب نیز نیست؛ زیرا وابستگی به آن‌ها بسیار آسان است.
همچنین قرص‌های خواب‌آور ممکن است افراد را به دوره‌های خواب کم‌عمق‌تر بکشاند.

این موضوع نیز می‌توان مشکل‌ساز باشد؛ چرا که پژوهش‌های قبلی «لوسی» و همکارانش ارتباط بین خواب کم‌کیفیت با امواج آهسته و افزایش سطوح درهم تنیده «پروتئین تاو» و «پروتئین بتا» را نشان داده بود.

لوسی و همکارانش در آخرین مطالعه خود، قصد داشتند ببینند که آیا بهبود خواب با کمک قرص‌های خواب‌آور می‌تواند سطح پروتئین‌های تاو و آمیلوئید بتا را در مایع مغزی نخاعی، کاهش دهد یا خیر؟ مایع مغزی نخاعی؛ مایعی است که هر شب مغز و نخاع را از مواد زائد پاک می‌کند.

پژوهش‌های قبلی نشان داده‌اند که حتی یک شب اختلال خواب می‌تواند سطح آمیلوئید بتا را افزایش دهد.

گروهی از داوطلبان ۴۵ تا ۶۵ ساله، به دو گروه تقسیم شدند و هر یک از گروه‌ها قرص سوورکسانت یا یک قرص دارونما دریافت کردند و یک ساعت بعد پژوهشگران نمونه کوچکی از مایع مغزی نخاعی آن‌ها گرفتند.

این پژوهشگران به مدت ۳۶ ساعت در حالی که شرکت‌کنندگان در خواب بودند، به جمع‌آوری نمونه‌ها هر دو ساعت یک‌بار در طول روز و شب بعد ادامه دادند تا تغییرات سطح پروتئین را در مایع مغزی نخاعی آن‌ها اندازه‌گیری کنند.

هیچ تفاوتی در خواب بین گروه‌ها وجود نداشت؛ اما با این حال غلظت پروتئین آمیلوئید بتا در گروهی که قرص سوورکسانت مصرف کرده بودند، در مقایسه با افرادی که دارونما مصرف کرده بودند حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد کاهش یافته بود.

همچنین دوز بالاتر سوورکسانت، به طور لحظه‌ای میزان پروتئین «تاو هیپرفسفریله» را کاهش می‌دهد. پروتئین تاو هیپرفسفریله شکل تغییریافته پروتئین تاو است که با تشکیل درهم تنیدگی‌های پروتئین تاو و مرگ سلولی ارتباط دارد.

بااین حال این اثر فقط با برخی از اشکال تاو مشاهده شد و غلظت تاو در عرض ۲۴ ساعت پس از مصرف قرص خواب افزایش یافت.

لوسی می‌گوید: اگر بتوان فسفریلاسیون تاو را کاهش داد، به طور بالقوه تشکیل درهم‌تنیدگی تاو و همچنین مرگ نورون‌ها نیز کم‌تر می‌شود. هنوز امیدواریم که مطالعات آینده بر روی سالمندانی که ماه‌ها قرص خواب را آزمایش می‌کنند، بتواند تاثیر احتمالی ماندگار بر سطوح پروتئین را اندازه‌گیری کند (در حالی که به هرگونه نقاط منفی قرص‌های خواب نیز ذکر کند)؛ البته همه این‌ها به درک ما از عوامل ایجادکننده بیماری آلزایمز بستگی دارد.

این نظریه پیشرو، مبنی بر این‌که تجمع توده‌های غیر طبیعی پروتئین آمیلوئید منجر به بیماری‌زایی آلزایمر می‌شود، پس از دهه‌ها پژوهش با هدف کاهش سطح آمیلوئید به هیچ دارو یا درمان مفیدی که واقعاً از این بیماری جلوگیری کند یا روند آن را آهسته کند، منجر نشده است.

همین موضوع پژوهشگران را بر آن داشته تا در مورد چگونگی ایجاد بیماری آلزایمر تجدید نظر کنند.

به عبارت دیگر؛ قرص‌های خواب‌آور ممکن است به برخی افراد کمک کند تا بخوابند، اما استفاده از آن‌ها به عنوان یک درمان پیشگیرانه برای جلوگیری از بیماری آلزایمر همچنان یک چشم‌انداز مبهم است. چرا که بر فرضیه متزلزل نحوه بیماری‌زایی آلزایمر وابسته است.

با این وجود؛ شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که اختلالات خواب را با بیماری آلزایمر که هیچ درمانی ندارد، مرتبط می‌کند. لوسی می‌گوید که بهبود بهداشت خواب و جستجوی درمانی برای مشکلات خواب از قبیل «آپنه خواب» رویکرد‌های معقولی برای بهبود سلامت عمومی مغز در هر سنی هستند.

لوسی می‌گوید: «امیدواریم در نهایت دارو‌هایی که از ارتباط بین خواب و آلزایمر برای جلوگیری از زوال‌شناختی استفاده می‌کنند، تولید کنیم». با این وجود او اعتراف می‌کند که «ما هنوز به طور کامل به آن نقطه نرسیدیم».