عرضه کتاب‌های دانشگاه آزاد اسلامی هم مانند آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها یکپارچه شود/ نمایشگاه کتاب برای تولید علمی انگیزه ایجاد می‌کند

بهروز آرمان: حجت‌الاسلام والمسلمین علی عسکری، معاون امور مجلس دانشگاه آزاد اسلامی در حاشیه بازدید خود از غرفه زبان و ادب فارسی سالن دانشگاه آزاد اسلامی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب به سوالات خبرنگار خبرگزاری آنا درباره این نمایشگاه پاسخ داد. متن این گفت‌وگو را می‌خوانید:

برای افزایش میل به کتاب‌خوانی مخصوصا برای خانواده‌ دانشگاه آزاد اسلامی چه باید کرد؟

کتاب میراث گران‌بهای انسان در طول تاریخ است و در واقع فرهنگ‌ها، رسوم و افکار بلند انسانی را به شکل تاریخی به نسل بعدی منتقل کرده است. آرمان دینی و دستورات آسمانی نیز در قالب کتاب‌های آسمانی از سوی پیامبران به مردم عرضه شده. در آیین‌های مختلف مثل آیین اولیه حضرت ابراهیم نیز این‌چنین بوده و ادیان در قالب کتاب‌هایی مانند تورات، انجیل و قرآن به مردم رسیده است.

قرآن مهم‌ترین میراث نبی اکرم است. پیامبر فرمودند: «درمیان شما من دو ثقل مهم،گران‌بها و با ارزش را به جا گذاشتم که ثقل اکبر، قرآن و ثقل بعد عترت است.» آیت‌الله جواد آملی در این باره می‌گویند: «منظور از ثقل اکبر همان قرآن علمی و عینی خداست.» که میراث بزرگ اسلام است و تشیع هم بر اساس همین کتابت قرآن است که سیره پیامبران، معصومین و ائمه را درمیان ما ماندگار کرده است. هم‌چنین کتب اربعه شیعه نیز بسیار تعیین‌کننده است که در کنار کتاب‌های اهل سنت به عنوان منابع اولیه فکری اهل سنت به صورت سینه‌به‌سینه و نقل‌به‌نقل به عنوان میراث فکری اسلام به ما رسیده است.

در سده‌های اخیر و دوران معاصر تولیدات علمی و از جمله کتاب افزایش یافته است. ایده‌پردازی‌ها و تنوع زیادی در قالب کتاب‌ها عرضه شده و هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند جای کتاب را بگیرد. با وجود اینکه استقبال از رسانه‌های دیگر مخصوصا رسانه‌های مجازی زیاد است، اما اثر‌گذاری کتاب از هر رسانه‌ای بیشتر است.

کتاب بنای فکری را تحکیم می‌کند که هیچ‌ رسانه‌ای قادر به این کار نیست. محققان بزرگ سعی دارند ارجاعات خود را به کتاب‌های معتبر داشته باشند. مثلا در دانشگاه‌ها، مقاله‌ها و پایان‌نامه‌هایی که ارجاع بیشتری دارند، اثرگذاری علمی و محبوبیت بیشتری هم خواهند داشت. بنده فکر می‌کنم دولت و مجلس باید مقرراتی را اتخاذ کنند تا همان‌طور که یارانه‌برای خوراک روزمره مردم داده می‌شود، یارانه‌ای هم برای کتاب وجود داشته باشد. از طرفی باید در نظر گرفت کتاب‌هایی که با نگارش روزآمد و روش جدیدتر نوشته می‌شود، جذابیت بیشتری ایجاد می‌کند. بسیاری از کتاب‌های متنی ما و کتاب‌هایی که به تحقیقات بنیادی معطوف می‌شوند باید نوعی از پژوهش راهبردی و کاربردی برایشان در نظر گرفته شود که تلطیف و در قالب مقاله و خلاصه عرضه شوند. زیرا ذائقه مردم امروز، دیگر مطالعه طولانی را نمی‌پسندد. مردم دوست دارند مطلب را به آسانی از کتاب دریافت کنند.

برای مثال کتب شهید مطهری، بسیار در غرب و اروپا تاثیر گذاشت و دلیل مورد توجه و مفید بودنش این بود که برای سطوح پایین‌تر با توجه به نیاز و ضرورت‌های زمانی نگارش شده بود. کتاب‌هایی مانند داستان راستان و برخی آثار دیگر استاد مطهری نظیر «پیرامون انقلاب اسلامی» بنا به نیازسنجی، اقتضائات و مطالبات جامعه نوشته شده است.

شرایط زمان و مکان با توجه به عصر دیجیتالی و ظهور رسانه‌‌های مجازی باید بیشتر مورد توجه مولفان قرار بگیرد. بنده سعی دارم آثار خود را به صورت تلطیف شده یا به اصطلاح ساندویچی عرضه کنم که بیشتر مورد مطالعه و استفاده باشد. مثلا کتاب مبانی سیاست اسلامی به شکل کوتاه عرضه شده است. البته سعی دارم از منابع زیادی مانند احادیث و کتاب‌های اسلامی در آثارم استفاده کنم، اما این استفاده باید به شکل مختصر، کوتاه و جدید باشد. زیرا امروز سلیقه‌ و نیاز نسبت به گذشته تغییر کرده است.

استقبال خوبی که از سالن دانشگاه آزاد در نمایشگاه کتاب شده، چقدر در روند آموزش و خود دانشگاه تاثیرگذار است و فکر می‌کنید باعث گرایش دانشجویان و داوطلبان به سوی دانشگاه آزاد اسلامی می‌شود؟

دانشگاه آزاد اسلامی یک گنجینه بزرگ علمی است. استادان بسیار بزرگ و تاثیرگذاری در این دانشگاه هستند که تالیفات بسیار ارزشمندی دارند. برخی از‌ آثار آنها هم کتاب برگزیده سال شده‌اند. هم‌چنین برخی دانشجویان، پایان‌نامه‌های بسیار خوبی در رشته‌های مختلف عرضه کرده‌اند. این پایان‌نامه‌ها و کتاب‌ها در این نمایشگاه وجود دارد، در رشته‌های مختلف مانند علوم پایه، علوم انسانی و علوم پزشکی آثار ارزشمندی به چاپ رسیده که در بیست‌و‌نهمین نمایشگاه کتاب به چشم می‌خورد.

دانشگاه آزاد اسلامی هر استان در این نمایشگاه یک غرفه دارد که آثار قدیم و جدیدشان در آن عرضه شده است. در بازدیدی که به همراه هیات رئیسه دانشگاه آزاد اسلامی از نمایشگاه داشتم، آثار جدید زیادی وجود داشت اما در غرفه‌های دانشگاه آثار جدیدتری نسبت به جاهای دیگر به چشم می‌خورد.

دانشگاه آزاد اسلامی همان‌طور که امروز در بحث آزمایشگاه‌ها و طرح "ساها" توانسته 11هزار آزمایشگاه را ساماندهی کند و دریک شبکه قابل دسترس قرار دهد، باید همه آثار، کتب تحلیلی و تحقیقی نیز در یک طرح الکترونیک قابل عرضه برای عموم مردم اعم از دانشگاهی و حوزوی قرار دهد. اطلاع‌رسانی دانشگاه باید درباره این موضوع گسترده و به روز باشد و از این حالت عرضه سنتی کتاب کمی فاصله بگیرد. درحال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان محصولات خود را از طریق سامانه عرضه و به فروش می‌رسانند.

مدیریت نحوه عرضه کتاب‌ها و آثار دانشگاه آزاد اسلامی در نمایشگاه کتاب به شکل استانی قابل تقدیر است که در زمان محدود توانسته‌اند این امکانات را فراهم کنند. غرفه‌های استان‌های دانشگاه آزاد اسلامی برای بنده بسیار جذاب بود. کتاب‌های مورد نیازم را نیز از این غرفه‌های تهیه کردم.

به اعتقاد شما چاپ پایان‌نامه‌ها می‌تواند انگیزه برای بقیه دانشجویان باشد؟

رجوع اقشار به نمایشگاه در شکل متنوع و متکثر وجود دارد و وقتی محیط را دانشگاهی و علمی می‌دانند و پایان‌نامه‌ها را نگاه می‌کنند، به این نتیجه می‌رسند که این پایان‌نامه‌ها، سرمایه و چکیده فکری و علمی یک دانشجو است. این موضوع ایجاد انگیزه می‌کند برای اینکه افراد در مسیر تحصیل، ارتقا و علم قرار می‌گیرند و دانشجویان سعی می‌کنند بهترین پایان‌نامه را در قالب رشته خود عرضه کنند.

نظرتان درباره کیفیت آثار دانشگاه آزاد در نمایشگاه کتاب چیست؟

برداشت بنده این است که دانشگاه توسعه کمی داشته است اما مهم‌ترین راهبرد مدیریت جدید توسعه کیفی است و این محیط اثرگذاری خوب و زیادی برای توسعه کیفی دانشگاه و ارتقای علمی دارد. با توجه به اینکه دانشگاه آزاد اسلامی چند سال متوالی رتبه اول تولید علمی کشور را به خود اختصاص داده و این رتبه برای همین آثار و پایان‌نامه‌ها ارزنده بوده است. خوشبختانه در پایگاه‌های علمی نیز آمار آنها ثبت جهانی می‌شود. یکی از راه‌های ترویج و تشویق برای تولید علم، برپایی نمایشگاه کتاب است.