فناوری تولید جنین آزمایشگاهی در دستان متخصصان ایرانی

به گزارش خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، تامین امنیت ملی به عنوان یکی از اهداف حاکمیت سیاسی با امنیت غذایی گره خورده است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوزه امنیت غذایی، انتخاب دام‌های سازگار با اقلیم کشور و در عین حال، دارای راندمان مناسب تولید است.

کشور در بخش خوراک دام به‌عنوان مواد اولیه، نیازمند واردات است و در گذر زمان این وابستگی می‌تواند در صورت بی‌توجهی، افزایش یابد. میزان خالص واردات این محصول مثبت بوده که نشان می‌دهد برای تأمین مصرف داخلی، نیاز به واردات است. مقادیر کنونی واردات هم در محصولات کشاورزی، دامپروری و شیلات و هم در خوراک مورد نیاز این بخش مانند دامی، آبزیان و طیور، میزان وابستگی را نشان می‌دهد؛ ازاین‌رو، افزایش تحریم‌ها و تمرکز بر محصولات اولیه، موجب بروز مشکلات بسیار در زمینه تولید محصولات استراتژیک می‌شود و امنیت غذایی را مورد تهدید قرار می‌دهد.

با توجه به سابقه طولانی پرورش گاومیش در کشور، به‌عنوان یک دام بومی ارزشمند که برخلاف گونه گاو، وابستگی غذایی بسیار کمی به نهاده‌های دامی وارداتی دارد، در کنار خصوصیاتی ماندگاری بالا در گله، مقاومت نسبت به بیماری‌ها و شرایط اقلیمی سخت، هزینه خوراک پایین و کیفیت بالای شیر (چربی بالای ۸ درصد و پروتیین ۴/۲ درصد)، تکثیر گاومیش‌های ممتاز و شکل‌گیری گاومیش‌داری‌های صنعتی در کشور، تصمیمی استراتژیک است.

**«یاقوت» نخستین گاومیش‌ نژاد ممتاز متولد شده به روش آی‌وی‌اف 

در همین راستا پژوهشگاه ابن سینا جهاددانشگاهی موفق به دستیابی فناوری شده است که می‌تواند با استفاده نژادهای برتر گاومیش جنین آن ها را تکثیر و پرورش دهد.«یاقوت» نخستین گوساله گاومیش‌های نژاد ممتاز به روش آی‌وی‌اف «IVF» است که در این پژوهشگاه متولد شده است. در همین راستا به سراغ «محمد مهدی نادری» عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا و مدیر مرکز تولید جنین بایوفارم رفتیم و درخصوص این دستاورد بزرگ با او گفتگو کردیم. در ادامه متن کامل این گفت‌وگو را می‌خوانید:

آنا: پژوهشکده ابن سینا در سال جاری و در جهت تامین امنیت غذایی چه دستاوردهایی داشته است؟

نادری: با توجه به اهمیت موضوع تامین غذایی در کشور، ما بعد از تولید و پرورش گوساله‌ از گاوهای پربازده به فکر تامین گاومیش افتادیم و توانستیم تا کنون دام‌های پربازده را از طریق فناوری‌های نوین تکثیر کنیم، زیرا در حالت عادی هر گاومیش در سال یک گوساله به دنیا می‌آورد. اما ما با استفاده از فناوری تولید آزمایشگاهی جنین، سالیانه دو گاومیش از آن‌ها می‌گیریم.

** تکثیر دام‌‌های برتر گله با فناوری تولید آزمایشگاهی جنین

آنا: شاخص‌های دام برتر چیست؟

نادری: منظور از دام برتر داشتن ویژگی‌های خاص شامل شیر با کیفیت با چربی بیشتر، داشتن گوشت با کیفیت و همچنین سرعت رشد خوب  است؛ که بر این اساس بهترین‌های گله انتخاب می‌شوند.

آنا: تولید جنین به چه طریقی صورت می‌گیرد؟

نادری:  پژوهشگاه ابن سینا پیش از این از روش استحصال سونوگرافیک تخمک و تولید جنین به روش لقاح آزمایشگاهی در تکثیر نژاد‌های ممتاز گاومیش استفاده نموده است. درحال حاضراین پژوهشگاه توانسته است با استفاده از روش (ovum pick up) و لقاح آزمایشگاهی (IVF) برای نخستین بار، جنین‌های گاو و گاومیش از نژاد‌های ژنتیکی ممتاز را تولیدکند؛ که در روش جنین‌ها را فریز کرده و در گاوداری مورد نظر از انجماد خارج می‌کنیم و در رحم گاو و یا گاومیش گیرنده می‌کاریم. انتقال این جنین‌ها تاکنون با چندین آبستنی همراه بوده است.

آنا: چرا گاومیش را برای انجام این کار انتخاب کردید؟

نادری: گاومیش دام هزاره سوم لقب گرفته است، زیرا به لحاظ کیفیت شیر تولیدی، هزینه خوراک و ماندگاری در سطح گله بسیار سودآور بوده و کیفیت و چربی بالای شیر گاومیش (بیش از ۷ درصد چربی) در صنعت تولید محصولات لبنی بسیار حائز اهمیت است. برای نمونه، در کشور ایتالیا که یکی از بزرگ‌ترین پرورش‌دهندگان گاومیش جهان و از کشور‌های پیشرو و صادرکننده در زمینه محصولات لبنی است.

**کمک به رونق اقتصادی کشور با پرورش گاومیش

آنا: استفاده از این روش چگونه به رونق اقتصادی کمک می‌کند؟

نادری: با توجه به محدودیت تعداد گاومیش‌های با خصوصیات برترژنتیکی برای استفاده در گاومیش‌داری‌های صنعتی، استفاده از فناوری «تولید آزمایشگاهی جنین» با تسریع روند اصلاح نژاد به رونق اقتصادی گاومیش‌داری در ایران بسیار کمک می‌کند.

آنا: گاومیش ها چه مزیتی نسبت به گاوها دارند؟

نادری: گاومیش‌ها از لحاظ جثه نصف گاو هستند، اما به لحاظ تولید دو برابر محصول تولید می‌کنند مزایای اقتصادی گاومیش در مقایسه با گاو می‌توان به هزینه‌های خوراک و نگهداری کمتر آن نسبت به گاو (حدود ۵۰ درصد کمتر)، ماندگاری بالا در گله و مقاومت نسبت به بیماری‌ها و شرایط اقلیمی سخت اشاره کرد. از این رو امروزه در جهان گاومیش‌داری صنعتی از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. طبیعتاً این دستاورد نقش بسزایی در خودکفایی صنایع دامی کشور داشته و در شکوفایی و تحول صنعت تولید محصولات لبنی کمک شایانی خواهد نمود.

**تولید و تکثیر شتر و اسب پربازده در سال‌های آینده

آنا: پروژه بعدی پژوهشگاه ابن سینا چه خواهد بود؟

نادری:  با توجه به هدف اصلی ما در جهت تامین امنیت غذایی و رفع نیاز به واردات در سال آینده این روش را در جهت تولید و تکثیر شترها و اسب های پربازده خواهیم داشت.