تامین امنیت غذایی با کمک فناوری/ تبدیل بحران به فرصتی برای خودکفایی و رشد

حمیدرضا فتحی - به گزارش خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، جهان به سمت ناامنی غذایی در حرکت است و این موضوع ارتباط تنگاتنگی با تامین امنیت جسمی و روانی جامعه دارد به همین دلیل همه کشور‌ها تامین بومی این مفهوم راهبردی را یکی از اولویت‌ها قرار داده‌اند.

این موضوع به قدری مهم و حائز اهمیت است که مقام معظم رهبری به آن پرداختند، «امروز برای ما بسیار اهمیت داشت این طرح‌هایی که افتتاح شد. امنیت غذایی برای ما خیلی مهم است. در داستان کرونا باز یک بار دیگر امنیت غذایی را بهتر لمس کردیم یعنی کشورهایی بودند که به دلیل ترس از کرونا مواد غذایی داشتند انبار کرده بودند و صادر نمی‌کردند و جلوی صادرات را گرفته بودند و اگر در گندم خودکفا نبودیم و اگر در برنج شرایط ما با گذشته متفاوت نبود و اگر شرایط ما در شکر متفاوت با گذشته نبود حتی در روغن شرایط ما با گذشته متفاوت نبود امسال مردم ما رنج بیشتری را تحمل می‌کردند».

همچنین کارشناسان معتقدند که ناامنی در حوزه غذا بیشتر در کمین کشور‌های در حال توسعه است و این کشور‌ها باید سیاست‌های راهبردی توسعه امنیت غذایی خود را تدوین و اجرایی کنند. موضوعی که می‌تواند امنیت کشور‌ها را تامین و تضمین کند. به اعتقاد آن‌ها بعد از حوزه دارو، امنیت غذایی یکی از حوزه‌های استراتژیک برای کشور‌ها محسوب می‌شود.

با توجه به کاهش منابع طبیعی و غذایی در دنیا بیشتر کشور‌ها در تلاشند تا این خلا و کمبود‌ها را با کمک فناوری هایی، چون نانو، زیست‌فناوری و دیگر فناوری‌های نوظهور جبران کنند. در کشور ما نیز این مفهوم حیاتی با ایجاد و گسترش زیست‌بوم فناوری، دانش، خلاقیت و فناوری و رسوخ آن به صنعت غذایی کشور توانسته تا حدودی ایران را به این بازی دو سر برد وارد کند. در راستای اهمیت این موضوع به گفت‌وگو با دکتر جواد محمدی رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری پرداختیم.

رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری درباره‌ی اهمیت امنیت غذایی گفت: امنیت غذایی و بحران کم آبی یکی از موضوعات استراتژیک و یک معظل بین المللی در دنیاست. به همین دلیل موضوع امنیت غذایی باید از بعد کمی و کیفی مورد بررسی قرار بگیرد و هرچه زودتر به فکر تامین منابع باشیم، زیرا با کاهش باران محصولات کشاورزی هم کم می‌شود و در نتیجه قیمت آن در دنیا بالا می‌رود. حتی در موضوع دامپروری هم همینطور دامداران برای تامین علوفه باید هزینه بیشتر بپردازند و این یک چرخه مرتبط و متصل بهم است که سبب کوچک شدن سفره مردم می‌شود. از سوی دیگر بالا بردن سواد تغذیه‌ای مردم برای ارتقا سلامت جامعه یک نیازضروری است که ما نیز در ابتدا باید بتوانیم غذا را به مردم برسانیم و در قدم دوم باید به دنبال تولید غذای سالم باشیم.

بالا بردن سواد تغذیه‌ای مردم برای ارتقا سلامت جامعه یک نیازضروری است

**اهمیت نقش فناوری در کشاورزی و باغداری

جواد محمدی درباره اهمیت و نقش فناوری در کشاورزی و باغداری افزود: نقش فناوری در بخش کشاورزی و دامی بسیار مهم موثر است. مثلا با توجه به مشکل کم آبی در کشور باید به سمتی حرکت کنیم که محصولات کم آب بر، کاشت کنیم. از طرف دیگر محصولات مقاوم به گرما و مقاوم به خشکی و محصولاتی که میتوانند تنش‌های محیطی را تحمل کنند تولید کنیم. ما در این راستا در حال تولید محصولاتی هستیم که مقاوم به آفت‌های موجود در طبیعت مانند انواع قارچ‌ها ویروس و باکتری باشند، همچنین با استفاده از تکنولوژی بتوانیم گیاهان مقاوم به خشکی یا سرما کشت بدهیم که میوه‌هایی با کیمیت و کیفیت خوبی تولید کنند. با وجود این شرایط می‌شود قیمت بازار را کنترل کرد. ادامه و انجام این روند باعث اتفاقات مثبتی در چند حوزه میشود، به طور مثال هم محققان مشغول به فعالیت می‌شوند و هم کشاورز صاحب محصولات بیشتری میشود و در نهایت اقتصاد کشور فعال می شود و جای کار و اشتغال بیشتر در حوزه کشاورزی بوجود می‌آید.

**کنترل به موقع بیماری‌های دام به کمک فناوری

رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری در خصوص چگونگی به کارگیری فناوری در پرورش دام ادامه داد: ما میتوانیم به کمک فناوری بیماری‌های شایع در دام را کنترل کنیم به نحوی که با تشخیص به موقع بیماری از بروز تلفات جلوگیری کنیم و سرایت آن جلوگیری کنیم. 

در حال حاضر متاسفانه به دلیل عدم تشخیص به موقع بیماری‌های ۲۵ تا ۳۰ درصد دام به بیماری مبتلا می‌شود و و تلف می‌شوند، اما اگر بتوانیم بیماری دام را به موقع تشخصیص دهیم و دام بیمار را جدا کنیم و بیماری را کنترل و درمان کنیم از بسیاری از تلفات جلوگیری کردیم و به اقتصاد دامداران نیز کمک کردیم. 

کنترل بیماری های دام توسط فناوری ممکن میشود

همچنین به دلیل بیماری‌های مشترکی که بین انسان و دام وجود دارد اگر از آن دام بیمار شیر گرفته شود ممکن است به انسان بیماری‌هایی مانند تب مالت و... منتقل شود که گا‌ها در شیر‌ها و محصولات پاستوریزه هم این مشکلات رخ داده است. پس با تشخیص به موقع بیماری در دام‌ها می‌توان از بروز مشکلات برای لبنیات و دام جلوگیری کرد. همچنین از طرف دیگر با استفاده از فناوری نوین نیز می‌توان جنین گاو شیری و گوشتی تامین کرد که با افزایش محصول در این زمینه منجر به کاهش قیمت نیز می‌شویم.

**نگاهی به دستاوردهای پژوهشگاه مهندسی ژنتیک در حوزه امنیت غذایی

وی در مورد پروژه‌های شاخص پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری برای ایجاد امنیت غذایی در کشور گفت: در حوزه کشاورزی و کاشت نیز ما به تولید زیتون مقاوم به قارچ و مقاوم به خشکی و مقاوم به شرایط سخت آب و هوایی دست پیدا کرده ایم. به تازگی نیز تفاهم نامه‌ای در جهت توسعه این پروژه با پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی امضا شده است. همچنین در حوزه زعفران نیز تفاهم نامه‌ای بسته شده که مشغول به کار هستیم. از سوی دیگر ارتقا کمی و کیفی در خصوص دانه‌های روغنی موضوعی است که پژوهشگاه روی آن کار کرده و تلاش میکنیم این فناوری به محصول برسد. 

ارتقا کمی و کیفی در خصوص دانه‌های روغنی با تکنولوژی میسر شد

محمدی درباره فعالیت‌هایی که در زمینه تشخیص بیماری‌های دام انجام شده گفت: تا به امروز یک سری کیت تشخیص بیماری‌ها حیوانات مثل یون- شبه سل- لوکوس و بیماری تب مالت را تولید کردهایم و تا یک ماه (اواخر اذر) تولید نیمه صنعتی می‌کنیم و همچنین این نوید را به دامداران می‌دهیم که میتوانند این کیت‌ها به قیمت مناسب از داخل کشور تهیه کنند. همچنین تولید آنزیم‌های مورد نیاز صنایع لبنی را درالویت داریم و تا الان هم بخشی از این آنزیم ها را تولید کرده‌ایم. از این رو یکی از افتخارات پژوهشگاه این است که به شرکت‌های لبنی بزرگ کشور خدمت میکند. همچنین با مشارکت بخش خصوصی بازار صادراتی برای آن در نظر گرفته شده که بتوانیم به کشور‌های همسایه بفرستیم.

محمدی ادامه داد: در مورد موضوع گندم نیز تاکید داریم پژوهشگران و محققان خودکفایی در این حوزه را الویت خودشان قرار دهند، زیرا تامین گندم و برنج یکی از نیازهای ضروری کشور است.

**کلام آخر

باتوجه به اهمیت امنیت غذایی در کشور، باید گام های بزرگی در این راستا برداشته شود که بخشی از آن توسط پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک انجام شده اما باید تمام این پژوهش ها و دستاوردها در قالب محصول تجاری سازی شود تا بتواند مشکل و نیازهای کشور را رفع کند و به تامین امنیت غذایی در کشور کمک کند.