رویکردهای جدید، درمان نیازهای اجتماعی امروز است/ اتاق‌های فکر دانشگاه‌ آزاد اسلامی برای چاره‌اندیشی اجتماعی تشکیل شده

مهرنوش زارعی هنزکی_گروه دانشگاه خبرگزاری آنا: راه‌اندازی اتاق‌های فکر در دانشگاه‌ها، دو سال پیش از سوی معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی مطرح شد. این ایده در شورای راهبردی فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی تصویب شده و به اجرا درآمده است. دکتر سید طه هاشمی، معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌و‌گویی با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از روند اجرای طرح اتاق‌های فکر در دانشگاه آزاد اسلامی می‌گوید.

_موضوع اتاق فکر از طرف دانشگاه آزاد اسلامی مطرح شده، این موضوع تاکنون چه اندازه پیگیری شده است؟

قبل از تشکیل اتاق فکر در دانشگاه، ضرورت تشکیل شورای‌های تخصصی درحوزه فرهنگی و اجتماعی احساس می‌شد که بر این اساس در دوره مدیریت جدید دانشگاه، شورای راهبردی فرهنگی به عنوان اولین شورای راهبردی موضوعی و تخصصی با حضور و مشارکت فعال و موثر نخبگان و شخصیت‌های طراز اول فرهنگی ایران که هر یک دارای چند دهه سابقه علمی، مدیریتی و تجربی در این حوزه دارند، تشکیل شد.

اولین محصول شورا تدوین برنامه راهبردی فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی در 8 محور اساسی بود که تنظیم و به واحدها و مراکز دانشگاهی ابلاغ شد و در حال اجراست. از سوی دیگر این نیاز احساس می‌شد که متناسب با شرایط و وضعیت فرهنگی و زیست‌بوم فرهنگی در مناطق مختلف ایران و بهره‌گیری از ظرفیت‌های عظیم کارشناسان، استادان و صاحبان فکر و اندیشه در ستاد معاونت دانشجویی و فرهنگی و همچنین در واحدها و مراکز، گروه کار تخصصی مربوطه برای بهره‌گیری از خرد جمعی و در راستای تحول سازمانی، اتاق فکر تخصصی مربوطه درحوزه فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی تشکیل شود که در بهمن1394 مقرر شد هر یک از ادارات کل و پژوهشکده‌های معاونت دانشجویی فرهنگی با بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های موجود داخل و خارج از دانشگاه، نسبت به تشکیل اتاق فکر اقدام و همه ایده‌ها، برنامه‌ها، مطالبات و نیازهای فرهنگی جامعه دانشگاهی را با هم‌فکری، هم‌افزایی و بهره‌گیری از خرد جمعی پیگیری کنند و محصول آن، ضمن استفاده در سطح واحدها و استان‌ها، به عنوان موضوعات قابل طرح در شورای راهبردی فرهنگی دانشگاه برای تبدیل شدن به برنامه‌های فرهنگی جامع در تمامی واحدها و مراکز مد نظر قرار گیرد.

بنابراین، همه واحدها و مراکز دانشگاهی، همچنین بخش‌های ستادی معاونت دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی موظف به تشکیل اتاق فکر بوده و این موضوع در ارزیابی‌های سالانه واحدها و مدیران در ستاد و صف نیز منظور خواهد شد. در سطح ستاد معاونت دانشجویی و فرهنگی نیز اولین اتاق فکر در فرودین1395 به عنوان اتاق فکر پژوهشکده مطالعات میان فرهنگی دانشگاه تشکیل شد که با تشکیل مستمر آن به طور ماهانه، ماموریت دارد تا به عنوان اتاق فکر پژوهشکده مطالعات میان فرهنگی موضوعات و برنامه‌های فرهنگی آینده دانشگاه را با رویکرد پژوهش محوری دنبال کند.

_اتاق‌های فکر چه ساختاری دارند و چگونه شکل می گیرند؟

اتاق فکر به عنوان یک کمیته تخصصی و مشورتی شکل می‌گیرد و در ساختار ستادی هر یک از ادارات کل و پژوهشکده‌ها اتاق فکر تخصصی خود را تشکیل می‌دهند و در مرکز استان و واحدها نیز اتاق فکر فرهنگی به عنوان کمیته مشورتی زیر نظر معاون دانشجویی و فرهنگی واحد و متشکل از جمعی استادان صاحب نظر هر واحد که علاقمند به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی هستند، تشکیل می‌شود.

_هدف از راه‌اندازی این اتاق‌ها چه بوده است؟

در دنیای امروز سرعت، شکل و محتوای تحولات جامعه مسیری را در پیش گرفته که دیگر روش‌ها و ابزارهای گذشته فاقد کارآیی لازم و اثربخشی مطلوب درطراحی و اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی بوده و آنچه هم‌اکنون در جامعه جاری است، به‌ویژه در جامعه دانشگاهی، لزوم نگاه و رویکرد جدید، برنامه‌های جدید و راهبردهای متناسب و ابزار نوین و اثربخش را طلب می‌کند. از سوی دیگر تنوع فرهنگی و زیست‌بوم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و وجود خرده فرهنگ‌های حاکم بر جامعه، مبتنی بر ازرش‌ها و هنجارهای دینی و ملی اقتضای آن دارد که برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی دانشگاه، متناسب با ذائقه فرهنگی جامعه هدف و البته با رعایت همه ارزش‌ها، آرمان‌ها، اهداف و برنامه‌های اسناد بالا دستی نظام از جمله سند چشم انداز، سند دانشگاه آزاد اسلامی، برنامه 5 ساله توسعه و شناخت علمی و عینی از صحنه و جامعه هدف بومی‌سازی شده و اجرا شود که این امر با حضور و مشارکت ارزشمند اعضا هیات علمی واحدهای استان و شخصیت‌های فرهنگی شهر و استان تحقق می‌یابد.

_اتاق‌های فکر در دانشگاه چطور می‌توانند حلقه اتصال با جامعه باشند؟

افراد عضو اتاق فکر از متن جامعه و عمدتا از اعضای هیات علمی دانشگاه، متخصصان همه حوزه‌ها و رشته‌های مرتبط با موضوعات فرهنگی و اجتماعی هستند و در ستاد معاونت دانشجویی و فرهنگی با ترکیبی از اعضای هیات علمی و مدیران گروه‌های علمی در بالاترین سطح علمی و همچنین تعدادی از معاونین دانشجویی و فرهنگی واحدهای جامعه تشکیل شده‌اند و در واحدها و مراکز استان نیز تلاش شده تا شخصیت‌ها و نخبگان فرهنگی و دانشگاهی و از همه ظرفیت‌های موجود با تاکید بر بهره‌گیری از اعضای هیات علمی همان شهر و استان تشکیل شود. لذا یک پیوند ارگانیک و پویا بین اعضای اتاق فکر و جامعه هدف اعم از جامعه دانشگاهی و برون‌دانشگاهی وجود داشته و همین امر به ما کمک می‌کند تا با مسائل با نگاه علمی و عینی تعامل کرده و برنامه و روش و فرآیند مطلوب و موثر انتخاب،طراحی و اجرا شود.

_راه‌کارهایی که در این اتاق‌ها برای مسائل اجتماعی پیش‌بینی می‌شود از چه راهی عملی خواهد شد؟

با توجه به این که اعضای این اتاق‌های فکر از اعضای هیات علمی و از متن جامعه هدف هستند و به لحاظ پرهیز از محدود شدن و صرفا خلاصه شدن در نظریه‌پردازی، و با مدیریت معاونان دانشجویی و فرهنگی واحدها، به عنوان مدیران صف و نزدیک کردن حوزه ستاد و صف، تلاش می‌شود آنچه در اتاق فکر مطرح می‌شود از ایده‌پردازی تا تبدیل شدن به برنامه و اقدام اجرایی با پیش‌بینی و از طریق شورای راهبردی فرهنگی در سازمان مرکزی و در واحدها از طریق شورای فرهنگی واحد و همچنین شوراهای تخصصی دانشجویی و فرهنگی و اکثر استان‌های مربوطه و البته هم راستا با برنامه راهبردی فرهنگی، برنامه‌های مورد نظر تعریف و اجرا خواهد شد.

_دانشگاه آزاد اسلامی برای عملی کردن این راهکارها چه اقداماتی انجام داده است؟

با ادغام معاونت دانشجویی و فرهنگی به لحاظ قرابت موضوعی این دو حوزه، همچنین رشد تصاعدی بودجه فرهنگی و افزایش اعتبارات فرهنگی از سرانه 55000 ریال به ازای هر دانشجو در دوره گذشته به رقم 2% از ردیف اعتبارات حاصل از شهریه و همچنین تدوین سند راهبردی فرهنگی دانشگاه و توجه به همه حوزه‌های هویت‌ساز و نیازهای محیط علمی و پرنشاط برای ایفای دو رسالت دانش‌افزایی و ارتقای سطح آگاهی‌های دینی، فرهنگی و اجتماعی و در کنار آن تفویض حداکثری اختیارات به دبیرخانه استان‌ها و تشکیل شورای تخصصی فرهنگی،دانشجویی در مراکز استان و علاوه برآن مصوبات شورای فرهنگی واحدها و مراکز، بستر لازم در ابعاد حقوقی، مدیریتی و بودجه لازم برای اجرایی شدن خروجی اتاق‌های فکر در ستاد و صف فراهم شده و پیش‌بینی می‌شود مانعی در برابر محصول و خروجی اتاق‌های فکر وجود نداشته باشد.

_طرح سوال از طرف دانشگاهیان (اتاق فکر) چه‌قدر برای جامعه کارساز است؟

سوالی خوب است که منجر به یک کشف علمی و تبدیل شدن به یک موضوع، هدف، برنامه یا اقدام می‌شود و بر اساس قاعده " حسن السوال نصف العلم"، سوال خوب نیمی از مسیر دست‌یابی به اهداف و آرمان‌هاست. اتاق فکر نیز بر این اساس طراحی شده که همه دغدغه‌ها و سوال‌های بی‌پاسخ جامعه دانشگاهیان اعم از دانشجویان، استادان و اعضای هیات علمی ،مدیران و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی و حتی خانواده‌ها در زمینه‌های فرهنگی و مطالبات مشروع و نیازهای جدید فرهنگی و اجتماعی را پاسخ‌گو باشد و با تاکید بر رعایت همه اسناد بالا دستی نظام و ارزش‌ها و هنجارهای دینی، انسانی و ملی، تعقیب و اجرا گردد. بنابراین سوالات و حتی ایده‌های ارائه شده به اتاق فکر چون برگرفته از افرادی است که در متن موضوع و صحنه علم و فرهنگ و اجتماع هستند، می‌تواند از کارآمدی و اثربخشی لازم برای جامعه دانشگاهی اعم از دانشجویان، استادان و اعضای هیات علمی و مدیران و کارشناسان فرهنگی و در نهایت در کل جامعه برخوردار باشد.