قمرهای مریخ هیچ شباهتی به ماه زمین ندارند/ دلیل شکل عجیب ماه‌های مریخ چیست؟

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، سیاره مریخ دارای دو قمر با شکل‌های عجیب به نام‌های فوبوس(Phobos) و دیموس(Deimos) است. این سیاره‌ها در مقایسه با زمین کوچک‌تر هستند و قطر فوبوس و دیموس به ترتیب برابر با ۲۲ و ۱۲ کیلومتر است. به دلیل اندازه کوچک و شباهت فوبوس و دیموس به سیارک‌ها اخترشناسان تا مدت‌ها مریخ را سیاره‌ای بدون قمر تصور می‌کردند.

یک ستاره‌شناس آمریکایی به نام آساف هال در ۱۸۷۷ ماه‌های سیاره مریخ را کشف کرد و سال‌ها پس از این اکتشاف شیمیدانی انگلیسی به دلیل اینکه ریشه نام مریخ مربوط یکی از خدایان رومی است نام‌های فوبوس و دیموس را که واژگانی یونانی هستند برای قمرهای سیاره سرخ انتخاب کرد.

بررسی دقیق قمرهای مریخ

یک روز کامل در مریخ ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه طول می‌کشد. قمر بزرگ‌تر مریخ یعنی دیموس در فاصله ۲۳ هزار و ۴۵۲ کیلومتری از مرکز مریخ قرار دارد و تقریباً ۳۰ ساعت زمان نیاز است تا این سیاره به دور مریخ بچرخد. دیگر قمر سیاره سرخ ۵ هزار و ۹۵۳ کیلومتر از مرکز مریخ فاصله دارد و چرخش کامل آن به دور این سیاره ۷.۶۶ ساعت طول می‌کشد. بنابراین فوبوس در یک روز سه بار به صورت کامل به دور مریخ می‌چرخد. برخی از دانشمندان معتقدند چون سیاره فوبوس فاصله بسیار کمی با مریخ دارد ممکن است تحت تأثیر میدان گرانشی از مدار خود منحرف شده و در فضا سرگردان شود. از طرفی فوبوس در هر قرن ۱.۸ سانتی‌متر به مریخ نزدیک‌تر می‌شود و با ادامه این روند تا کمتر از ۵۰ میلیون سال آینده با سیارک‌های اطراف سیاره سرخ برخورد می‌کند. از همین رو بسیاری از علاقه‌مندان به علم نجوم قمر فوبوس را محکوم به نابودی می‌دانند.

زمین و ماه ۳۸۴ هزار و ۳۱۷ کیلومتر از هم فاصله دارند و به دلیل همین فاصله انحنای زمین مانع دیدن ماه نمی‌شود ولی به دلیل نزدیکی فوبوس و دیموس به مرکز مریخ از روی سیاره سرخ نمی‌توان این قمرها را مشاهده کرد. فقط در حوالی خط استوای مریخ این دو سیاره در افق دیده می‌شوند. فوبوس و دیموس را می‌توان به ماهواره‌هایی در اطراف مریخ تشبیه کرد که به ترتیب با سرعت ۷ هزار ۷۰۰ کیلومتر بر ساعت و ۴ هزار و ۸۶۴ کیلومتر بر ساعت به دور سیاره سرخ می‌چرخند. طبق تحقیقات صورت گرفته قمرهای مریخ شباهت زیادی به شهاب سنگ‌های نوع c دارند و از جنس کندریت هستند.

به گفته یکی از مدیران ارشد ناسا کسب اطلاعات در مورد قمرهای سیاره سرخ به انسان‌ها کمک می‌کند تا درک بهتری از چگونگی پیدایش سیاره‌های اطراف خورشید به‌دست آورند.

شکل‌گیری پس از برخورد با اجرام آسمانی

قمرهای مریخ به قدری کوچک و کم‌نور هستند که دانشمندان تاکنون نتوانسته‌اند منشأ پیدایش آن‌ها را بیابند. بر اساس یکی از نظریه‌های مطرح شده در مورد شکل‌گیری سیاره‌های فوبوس و دیموس این دو سیاره پس از برخورد تعدادی از اجرام کیهانی سرگردان در منظومه شمسی با مریخ به وجود آمدند و در واقع این دو سیاره تکه‌هایی از سیاره سرخ هستند. تخمین زده می‌شود فوبوس و دیموس ۴.۵ میلیارد سال پیش شکل گرفته‌اند و طی سال‌های گذشته به تدریج و تحت تأثیر میدان گرانشی مریخ به شکل کنونی درآمده‌اند. این نظریه پس از آن مطرح شده که گروهی از ستاره‌شناسان جنس مواد تشکیل دهنده دو قمر مریخ را با عناصر سازنده این سیاره یکی دانستند.

دیگر نظریه موجود در مورد چگونگی پیدایش فوبوس و دیموس بیان می‌کند قمرهای کنونی مریخ در واقع سیارک‌هایی سرگردان بین مریخ و مشتری بودند که به مرور زمان به سمت میدان گرانشی مریخ کشیده شده و در مدار این سیاره باقی مانند. در سال ۲۰۲۱ گروهی از محققان با سرپرستی امیرحسین باقری اعلام کردند مریخ مدت کوتاهی پس از شکل‌گیری تنها یک قمر داشت و سیاره دیگر از تکه‌های مریخ ایجاد شده است. این دو سیاره مدار مشابهی برای چرخیدن به دور مریخ ندارند و از همین رو مدت شب و روز در آن‌ها یکی نیست.

حقایقی در مورد فوبوس و دیموس

مریخ تنها سیاره‌ای از منظومه شمسی که دو قمر آن نسبت به بقیه اجرام کیهانی کوچک‌تر هستند. سازمان فضایی جاکسا(JAXA) قصد دارد در سال ۲۰۲۴ کاوشگر مخصوصی را به سمت فوبوس و دیموس پرتاب کند. بر اساس اطلاعیه جاکسا کاوشگر ویژه بررسی قمرهای مریخ پس از نمونه‌برداری از سطح این سیاره‌ها تا سال ۲۰۲۹ به زمین بازمی‌گردند. البته ژاپن تنها کشوری نیست که به شناخت قمرهای مریخ علاقه دارد اتحادیه جماهیر شوروی در ۱۹۸۸ کاوشگرهایی را برای نمونه‌برداری از سطح قمرهای مریخ پرتاب کرد ولی این ماشین‌های تحقیقاتی نتواستند به مقصد خود برسند.

بیشتر بخوانید:

سفر به مریخ، طولانی و مرگبار/ چقدر زمان برای سفر ایمن به سیاره سرخ لازم است؟

تشریح سیاره سرخ/ زلزله‌های مریخ سرّ درون آن را آشکار کردند

بزرگ‌ترین کوه آتشفشانی منظومه شمسی روی مریخ قرار دارد. ارتفاع این کوه بیش از ۲۵ کیلومتر و قطر آن ۶۲۴ کیلوگرم است. این کوه آتشفشانی همانند شبکه‌ای پیچیده از رگ‌های سیاره سرخ است و فوران مواد مذاب درون آن تغییرات قابل توجهی را در مریخ ایجاد می‌کند. برخی از دانشمندان معتقدند فوبوس و دیموس احتمالاً از فوران مواد ذخیره شده در اعماق مریخ به وجود آمده‌اند. به هر روی اکثریت ستاره‌شناسان موافقند که کسب اطلاعات از این دو سیاره منجر به شناخت دقیق منشأ پیدایش اجرام کیهانی در منظومه شمسی می‌شود.

انتهای پیام/۴۱۴۴