آنا گزارش می‌دهد؛
فجایع هسته‌ای؛ ترکیبی از خطای انسانی و عدم‌ایمنی/ تاریخچه مختصری از حوادث هسته‌ای در سراسر جهان
ایمنی یکی از اولویت‌های اصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای فعالیت‌های نیروگاه‌های هسته‌ای به شمار می‌رود اما تاکنون حوادث و فجایع تلخ و دلخراشی در این نیروگاه‌ها رخ داده که جان بسیاری را گرفته و به افراد بی‌شماری آسیب‌های جدی وارد کرده است.
به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در سال ۱۹۵۷ تشکیل شد، مقر این سازمان در شهر اتریش است و تاکنون ۱۶۴ کشور به عضویت آن درآمده‌اند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایمنی را به عنوان یکی از سه اولویت اصلی خود طبقه‌بندی می‌کند و از سال 2011 بخش قابل‌توجهی از بودجه خود را صرف ایمن‌سازی نیروگاه‌ها کرده است. حوادث جدی هسته‌ای در طول تاریخ زیاد نبوده‌اند اما برشمردن و عبرت گرفتن از داستان آنها به جلوگیری از بروز فاجعه‌های آینده کمک خواهد کرد. در این گزارش مروری فنی و علمی بر مهم‌ترین حوادث هسته‌ای انداخته‌ایم.
فوکوشیما دایچی
فوکوشیما، ژاپن، مارس 2011
زمین‌لرزه و سونامی که در 11 مارس 2011 در شرق ژاپن رخ داد، به نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما دایچی در سواحل شمال شرقی ژاپن آسیب جدی وارد کرد.
چگونه اتفاق افتاد؟
زمین‌لرزه، انرژی خارجی راکتورها را قطع کرد. سونامی فشاری بیش از دو برابر از حد مقاومتی که برای نیروگاه طراحی شده بود را وارد کرد و این باعث شد ژنراتورهای دیزل پشتیبان غیرفعال شوند و سیستم خنک‌کننده راکتور از کار بیفتد. بدین ترتیب قدرت باتری به‌سرعت از دست رفت و گرم شدن بیش از حد سوخت در هسته‌ی راکتورهای عملیاتی کارخانه منجر به انفجار هیدروژن شد که به سه بخش از ساختمان راکتورها آسیب جدی وارد کرد. سوخت آن سه هسته راکتور ذوب شد و انتشار پرتو از راکتورهای آسیب‌دیده باعث آلودگی گسترده اطراف این نیروگاه و تخلیه نزدیک به نیم میلیون نفر از ساکنان آن حوالی شد.
چرنوبیل
چرنوبیل، اوکراین (اتحاد جماهیر شوروی سابق)، 26 آوریل 1986
چرنوبیل بدترین فاجعه هسته‌ای جهان تا به امروز به شمار می‌رود. این اتفاق در 26 آوریل 1986 اتفاق افتاد، هنگامی که افزایش ناگهانی انرژی در طی آزمایش سیستم‌های راکتور منجر به انفجار و آتش‌سوزی شد و واحد چهار نیروگاه را نابود کرد. در پی این حادثه، مقادیر گسترده‌ای از پرتوهای هسته‌ای و در غرب اتحاد جماهیر شوروی و اروپا پخش شد و در نتیجه، تقریباً 220 هزار نفر مجبور به جابجایی از خانه‌های خود شدند.
چگونه اتفاق افتاد؟
نیروگاه‌های هسته‌ای معمولاً به‌صورت دوره‌ای بررسی می‌شوند. بدین منظور، برای تعمیر و نگهداری دوره‌ای نیروگاه چرنوبیل قرار شد واحد چهار خاموش شود. این آزمایش به منظور تعیین توانایی تجهیزات نیروگاه در تأمین برق کافیِ سیستم خنک‌کننده هسته راکتور و تجهیزات اضطراری در خلال زمانی بود که منبع تغذیه برق ایستگاه‌های اصلی به هر علتی قطع می‌شدند و برق اضطراری شروع به کار می‌کرد.
پرسنل نیروگاه، نکات ایمنی کافی را رعایت نکرده بودند و اپراتورها را نسبت به خطرات تست الکتریکی مطلع نساخته بودند. این عدم آگاهی باعث شد تا اپراتورها درگیر اقداماتی شوند که فرایند کنترل را از رویه‌های ایمنی دورتر شود. در نتیجه این اقدامات، افزایش ناگهانی انرژی منجر به انفجار و تخریب تقریباً کامل راکتور شد. آتش‌سوزی که در ساختمان رخ داد، باعث انتشار گسترده رادیواکتیو شد و به یک فاجعه انسانی منجر شد.
تری‌مایل آیلند
میدلتاون، پنسیلوانیا، ایالات متحده، 28 مارس 1978
ذوب شدن بخشی از واحد دو نیروگاه تری‌مایل آیلند هر چند منجر به انتشار حجم کمی رادیواکتیو شد اما جدی‌ترین حادثه هسته‌ای در تاریخ ایالات متحده آمریکا به حساب می‌آید.
چگونه اتفاق افتاد؟
این حادثه با خرابی سیستم ثانویه غیرهسته‌ای آغاز شد. به دنبال این خرابی، دریچه امداد و نجات سیستم تهویه باز شدند و مقادیر زیادی از مایع خنک‌کننده راکتور هسته‌ای خارج شد. در حقیقت، عدم‌تشخیص صحیح و به موقع مشکل توسط اپراتورهای نیروگاه، باعث بروز مشکل شده بود. مخصوصاً دیده نشدن چراغ نشانگر هشدار، باعث شد تا یک اپراتور با وجودی که امکانش را داشت تا به‌صورت دستی سیستم خنک‌کننده اضطراری را فعال کند، تعلل کرد. او به‌اشتباه معتقد بود که به‌کارگیری بیش از حد آب خنک‌کننده در راکتور باعث آزاد شدن فشار بخار می‌شود. سرانجام به کمک کارشناسان ایمنی، راکتور تحت کنترل درآمد، هرچند تا مدتی بعد اصل مطلب و ریشه ماجرا درک نشد.
واحد یک انریکو فِرمی
شهر فرنشتون چارتر، میشیگان، ایالات متحده، 5 اکتبر 1966
انسداد جریان مایع خنک‌کننده در دو کانال سوخت منجر به ذوب شدن جزئی دو مجموعه سوخت در واحد یک نیروگاه فِرمی شد.
چگونه اتفاق افتاد؟
در آن زمان واحد یک فِرمی اولین و تنها راکتور تولیدکننده سریع فلز مایع در سطح آمریکا بود. ارتعاشات نیروگاه باعث شل شدن یکی از اجزای داخل راکتور شد و این موجب شد هنگامی که نیروی هیدرودینامیکی جریان خنک‌کننده را از طریق لوله ورودی به زیرمجموعه‌های سوخت حمل می‌کردند، مسیرشان مسدود شود.
پرسنل متوجه نشدند چه اتفاقی افتاده است تا وقتی که زنگ‌های درجه حرارت هسته به صدا درآمد. چندین زیربنای میله سوخت به دمای حداکثر 700 درجه فارنهایت رسید و باعث ذوب شدن میله‌ها شد. این راکتور پس از خاموش شدن برای تعمیرات، تا سال 1972 به‌صورت دوره‌ای برای عملیات جزئی بازگردانده می‌شد و به‌طور محدود مورد استفاده قرار می‌گرفت اما هرگز دوباره به‌طور کامل عملیاتی نشد و مورد استفاده قرار نگرفت و در سال 1975 به‌طور رسمی بهره‌برداری از آن متوقف شد.
SL-1
آیداهوفالز، آیداهو، ایالات متحده، 3 ژانویه 1961
قرارگیری ناصحیح تنها یک میله کنترلی، باعث افزایش انرژی و انفجار بخار در راکتور آب جوش نیروگاه SL-1 شد که در نتیجه‌ی آن همه پرسنل حاضر در نیروگاه جان خود را از دست دادند.
چگونه اتفاق افتاد؟
در سوم ژانویه سال 1961، پرسنل نیروگاه در تلاش بودند تا دوباره میله‌های کنترل مکانیکی درایو خود را که در اوایل همان روز برای قراردهی تجهیزات تست به ناچار از هسته‌ی راکتور جدا کرده بودند، دوباره به سر جای خود قرار دهند.
آنها به جای اینکه میله کنترل مرکزی را چهار اینچ بلند کنند (که همین مقدار نیاز بود) 20 اینچ بلند کردند. این خطا باعث شد راکتور در وضعیت بحرانی قرار گیرد و انرژی آن در کمتر از یک ثانیه به 6 هزار برابر بالاتر از سطح طبیعی خود برسد. در نتیجه این اتفاق، سوخت هسته‌ای بخار شد و حباب ایجاد کرد. حباب بخار آن‌قدر سریع گسترش یافت که آب بالای خود را در مقابل راکتور فشار داد و این باعث شد تا از ساختار پشتیبان آن پرش کند و به جرثقیل سربار برخورد کرده و سپس به راکتور بازگردد. در این فرایند، تمام آب و مقداری از سوخت از مخزن راکتور آزاد شدند. هر سه پرسنل شیفت کاری، علاوه بر آسیب‌های ناشی از انفجار، دوزهای کشنده‌ای از اشعه دریافت کردند.
آزمایش راکتور سدیم
لس‌آنجلس، کالیفرنیا، ایالات متحده، ژوئیه 1959
به دلیل انسداد جریان خنک‌کننده و گرم شدن هسته راکتور، در آزمایش راکتور سدیم (SRE) گرمای زیاد و ذوب‌شدگی رخ داد.
چگونه اتفاق افتاد؟
سوخت اتمی آزمایش راکتور سدیم آمریکا در مدت زمان مصرف انرژی به‌شدت آسیب دید و 13 عنصر از 43 عنصر سوختی هنگامی که جریان خنک‌کننده سدیم مایع توسط تترالین (روغنی سیال که در طول دوره‌های قبلی آزمایش به حلقه سدیم اولیه نشت کرده بود) مسدود شد، بیش از حد گرم شدند. این گرمای بیش از حد باعث عدم فعالیت هسته راکتور شد و فرآورده‌های شکافتی از سوخت آسیب‌دیده در حلقه‌ی سدیم اولیه رها شدند. برخی از این فرآورده‌ها از حلقه سدیم اولیه به محفظه بالایی رفتند، جایی در داخل ساختمان که راکتور در آن قرار دارد. سایر فرآورده‌های شکافتی با گاز پوشش هلیوم روی سدیم مایع در استخر راکتور واقع در مخازن ذخیره‌سازی گازی جریان یافتند. بدین ترتیب فرآورده‌های شکافت در محفظه بالایی و مخازن ذخیره‌سازی گاز، از طریق فیلترهای سیستم تهویه رد شدند و وارد جو شدند.
وینداسکیل
کامبرلند (اکنون کامبریا)، انگلیس، 10 اکتبر 1957
هسته واحد یک نیروگاه وینداسکیل آتش گرفت و ذوب شد و همین امر باعث شد تا مقادیر زیادی رادیواکتیویته به مناطق اطراف آزاد شود.
چگونه اتفاق افتاد؟
قبل از حادثه، واحد یک فعال شد تا انرژی ایجاد شده در گرافیت هسته را آزاد کند. سوخت اتمی از دمای معمولی خنک‌تر بود و آرام‌تر از حد انتظار گرم می‌شد. آزادسازی دوم منجر به درجه حرارت بالاتری از آنچه پرسنل انتظار داشتند شد و سرانجام دما به بیش از 750 درجه فارنهایت رسید، بنابراین دریچه‌ها برای خنک‌سازی باز شدند. راکتور آتش گرفت و حدود 11 تن اورانیوم را دچار احتراق کرد. کارگران ابتدا از دی‌اکسید کربن برای خاموشی آن استفاده کردند اما این استراتژی با شکست مواجه شد. سپس از آب استفاده کردند که سرانجام موفقیت‌آمیز بود. خاموش کردن آتش، در مجموع سه روز زمان برد. در این میان، پرتوها از طریق دودکش خارج شدند و قسمت اعظم محیط اطراف را آلوده کردند. بیش از 200 مرگ‌ومیر ناشی از سرطان به این فاجعه منسوب است که به نظر می‌رسد بدترین حادثه هسته‌ای در غرب اروپا باشد.
انتهای پیام/4021/
انتهای پیام/
