تحول دنیای پزشکی با درمان از راه دور

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، بیماری همه‌گیر کووید-19 باعث شده است که تغییرات زیادی در حوزه‌های مختلف رقم بخورد و یکی از این حوزه‌ها، بهداشت و درمان است. در کشوری همچون ایالات‌متحده میزان استفاده از خدمات مراقبت‌های سلامت از راه دور یا Telehealth  از 11 درصد در سال 2019، به 76 درصد در حال حاضر رسیده است. از طرفی کادر درمان نیز 57 درصد نسبت به پیش از دوران همه‌گیری از ارائه‌ی خدمات راه دور رضایت بیشتری دارند. حتی بیمه‌نامه‌های دولتی برخی کشورها نیز خدمات از راه دور ارائه می‌دهند.

چرا مراقبت از راه دور؟

در حوزه‌ بهداشت‌و‌درمان و مراقبت‌های پزشکی یکی از شاخص‌های مهم، کنترل وضعیت بیمار است. بنابراین تداوم ویزیت‌ پزشک بسیار مهم است. به نظر می‌رسد همین دلیل کافی باشد تا مدل‌های مراقبت پزشکی راه دور موردتوجه قرار بگیرد. مراکز درمان لاجرم باید خود را با شرایط جدید انطباق دهند و به نظر می‌رسد این موضوع در طول همه‌گیری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. اما آیا مراقبت‌های از راه دور تنها یک راه چاره‌ موقتی است؟ اگر درمان از راه دور فقط یک جایگزین موقت نباشد چطور؟ اگر این روش از جهاتی نسبت به وضع موجود برتری داشته باشد چطور؟

اکثر مردم می‌دانند که  مراقبت‌های از راه دور عملاً دسترسی بیماران را به کادر درمان بیشتر می‌کند و در یک‌کلام، کار راحت‌تر می‌شود. برای مثال وقتی پا در مرکز قلب تهران بگذارید خواهید دید که وقتی کارکنان تریاژ وضعیت شما را اورژانسی ارزیابی نکنند، برای ویزیت پزشک ممکن است ماه‌ها بعد به شما نوبت داده شود. تصور کنید از یک منطقه دورافتاده آمده باشید و در تهران هم کسی را نداشته باشید. در این صورت شرایط اصلاً خوب نیست. حتی اگر با خواهش و تمنا ویزیت انجام شود، احتمالاً به ویزیت‌های دوره‌ای با فواصل کم نیاز خواهید داشت، چیزی که در محل زندگی شما ممکن نیست. مراقبت‌های از راه دور، این مشکلات را رفع خواهد کرد و به رفع این شکاف‌ها کمک می‌کند.

این مسئله در مورد بیماران روحی بیش از همه محسوس است زیرا افراد ممکن است به‌صورت بلادرنگ در هنگام احساس انزوا، استرس یا افسردگی به کمک نیاز داشته باشند و حتی گفتگو با پزشک باعث شود که از ارتکاب به عملی جبران‌ناپذیر دست بکشند. در چنین شرایطی که فرد نمی‌تواند برای قرار ملاقات حتی تا یک هفته بعد صبر کند، درمان از راه دور یا Teletherapy می‌تواند نجات‌بخش باشد.

تجهیزات درمان از راه دور

قابل چشم‌پوشی نیست که این روش به پشتیبانی فنی و تکنیکی نیاز دارد و شاید در حال حاضر برخی از موارد آن برای همه در دسترس نباشد. اما امید می‌رود با استقرار برنامه‌های آن بتوان از طیف کاملی از روش‌های پزشکی از جلسه درمانی، تمرینات CBT، تکنیک‌های ذهن آگاهی، پشتیبانی حامیان(peer support)، پشتیبانی متنی از طریق شبکه‌های مجازی و سرویس پیامک، اپلیکیشن‌های یادآوری پزشکی و غیره بهره برد.

در حوزه‌ سلامت دیجیتال می‌توان به کمک هوش مصنوعی از فناوری برای اندازه‌گیری علائم حیاتی هر بیمار و ساخت یک پروفایل سلامت استفاده کرد تا خصوصاً در مورد بیماران در معرض خطر بتوان فهمید که وضعیت هر بیمار در هر بازه‌ معینی چگونه است. شرکت‌های بهداشتی دیجیتال مانند Vtuls و Mindstrong  علائم جسمی و حتی روحی افراد را به‌صورت خودکار جمع‌آوری می‌کنند و با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی و با توجه به تغییرات مهم در سلامتی فرد، وضعیت آتی او را پیش‌بینی می‌کنند.   

برای این که بیماران بتوانند از چنین سرویس‌هایی بهره ببرند، به Wi-Fi قابل‌اعتماد، مهارت‌ها و سواد دیجیتال نیاز دارید. متخصصان نیز باید از قبل بدانند که شرایط بیمارشان چگونه است و تا پیش از آنکه وضع فرد به مرحله‌ی بحرانی برسد و به کمک نیاز داشته باشد، بتوانند به‌طور مفیدی مداخله کنند و یا از فرد بخواهند که خود را به مراکز درمانی برساند. اینکه مراکز درمانی بخواهند سروته قضیه را از طریق سرویس‌های پیام‌رسان فوری هم آورند؛ کار درستی نیست. حالت ایده‌آل این است که مراقبت‌های از راه دور از طریق "صفحه‌نمایش" باشد و بیمار پزشک را مقابل خود ببیند و همچنین پزشک نشانه‌های غیرکلامی بیمار و اجزای چهره‌اش را فعالانه بخواند.  همین نکته مهم است که پزشک تشخیص دهد که بیمار ممکن است اصلاً از راه دور قابل‌درمان نباشد.

درعین‌حال،  مراقبت‌های از راه دور انعطاف‌پذیری بالایی دارد و اتخاذ شیوه‌های مختلف ارتباطی در آن مقدور است. هرچند در برخی شرایط چت تصویری ضروری است، در برخی موارد هم شاید ارسال فایل ضبط‌شده یا تماس تلفنی راحت‌تر و سریع‌تر(خصوصاً زمانی که اینترنت قطع شده است) باشد.  

جمع‌آوری داده‌ها

عصر حاضر، عصر کلان‌داده‌ها است و بسیاری از کارشناسان فناوری، داده‌ها را نفت جدید برمی‌شمارند. بنابراین به هر روشی که به جمع‌آوری داده‌ها کمک می‌کند باید خوش‌آمد گفت. مراقبت‌های از راه دور را می‌توان به عنوان روشی برای جمع‌آوری داده‌های دیجیتالی تلقی کرد. هنگامی‌که داده‌ها در مورد بیماران افزایش پیدا کند با کمک یادگیری ماشین می‌توان شرایط بیماران مختلف را در سناریوهای مختلف بررسی نمود و با ابزارهای علت و معلول به راه‌حل‌های تازه و جدید در عرصه درمان بیماری‌ها یا تخفیف و تسکین آنها به‌صورت بالقوه دست یافت.

اعمال نظرسنجی پویا و تعاملی به‌صورت آنلاین امکان ارتباط روزانه با بیماران را فراهم می‌کند. در این میان سازمان‌های نظارتی نیز می‌توانند به بررسی دقیق‌تر و صحیح‌تری نسبت به سرویس‌دهی درمانی بپردازند. آنها می‌توانند چند سؤال را در یک زمان معین انتخاب کنند و این سؤالات می‌توانند به‌صورت غیربرنامه‌ریزی‌شده عرضه شوند تا به‌صورت عمیق‌تری نسبت به شرایط تحقیق به عمل آید. کلان داده‌ها و یادگیری ماشین همچنین کمک می‌کند تا کادر درمان، اسکن و عکس‌های دریافتی از علائم بیماران را سریع‌تر پردازش کنند.

هوش مصنوعی و یادگیری ماشین ضمناً می‌توانند به تعیین رژیم‌های درمانی کمک کنند و داده‌های علائم حیاتی را در زمان سریع‌تری به متخصصان درمانی ارائه دهند. هرچند هوش مصنوعی پیش‌تر به‌ندرت در این حوزه به کار رفته است اما همه‌گیری کووید-19 این جنبه از فناوری را روبه‌جلو شیفت داده است.

ابزاری در دسترس به‌نام «تلفن‌ همراه»

تنها ابزار فناوری که در حال حاضر تقریباً از هر دو نفر در سراسر جهان یک نفر دارای آن است، موبایل است. براساس اطلاعات مندرج در سایت بانکسل در حال حاضر 3.5 میلیارد تلفن همراه هوشمند در سراسر جهان وجود دارد.

بنابراین منطقی است که هر شرکتی یا گروهی یا دولتی که خواستار پیاده‌سازی یک برنامه‌ی جامع در حوزه‌ی مراقبت‌های از راه دور است قبل از هر چیز باید به تلفن‌های همراه هوشمند متوسل شود. ازآنجاکه اغلب تلفن‌های هوشمند دارای سیستم‌عامل اندروید هستند، می‌توان طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها را برای سلامت در قالب یک برنامه مراقبت سفارشی گنجاند.

برای مثال برنامه‌ Ellipsis Health، سلامت الگوهای گفتار طبیعی یک بیمار را براساس علائم اضطراب و افسردگی و غیره مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد و نتایج فوری را برای کادر درمان انسانی ارسال می‌کند. Woebot یکی از چت بات‌های هوشمندی است که از طریق تکنیک‌های CBT  برای بهبود روحیه بیمار و جمع‌آوری داده‌های مهم در ویزیت‌های درمانی، از طریق تکنیک‌هایCBT  استفاده می‌کند.

شرکت‌های اپل، Johnson & Johnson و Best Buy نیز اخیراً در حال توسعه‌ برنامه‌ای با همکاری یکدیگر برای ارائه روش‌های درمانی با استفاده از فناوری‌های پوشیدنی همچون ساعت‌های هوشمند هستند. در آینده نه‌چندان دور می‌توان انتظار داشت برنامه‌هایی طراحی شود که فرضاً وقتی بیمار با سوابق بیماری قلبی، ضربان قلبش از حد مجاز بالاتر رفت فوراً به پزشک او اطلاع‌رسانی شود. 

شرکتPwC  در حال پیمایش یک مطالعه داوطلبانه است تا با کمک یادگیری ماشین و دستگاه‌های پوشیدنی بتواند عوامل استرس‌زا مربوط به بیماری‌هایی مانند اختلال خواب را مدیریت کند. طبیعتاً متخصصین بهداشت روان نیز می‌توانند از این روش پیروی کنند و از داده‌های اختلال خواب استفاده کنند.  

روی‌هم‌رفته به نظر می‌رسد پس از بازگشت به شرایط عادی و محو همیشگی ویروس کرونا، مزایای مراقبت‌های از راه دور آن‌قدر هست که چه از سوی مردم و چه از سوی کادر درمان موردپذیرش قرار گیرد و گامی به جلو در حوزه‌ سلامت انسان برداشته شود.

انتهای پیام/