به گزارش خبرنگار حوزه صنعت و معدن گروه اقتصادی خبرگزاری آنا،
محمد شیرازیان مدیر پروژه سامانه تجارت ایران و مشاور رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صنعت، معدن و تجارت
برگردیم به موضوع خودمان، بحث این بود که وقتی در ثبت سفارش ما شناسه کالا ثبت می‌کنیم، دستگاه‌ها پِر شناسه کالا روی ثبت سفارش مجوز می‌دهند. سیستم بانکی به ازای هر ردیف کالا که حالا آن ردیف‌های کالا می‌شوند شناسه کالا، تأمین ارزش را انجام می‌دهد. فرض کنید من دارم تبلت ثبت سفارش می‌کنم. به ازای هر مدل و برند و تبلت، یک ردیف کالا ثبت می‌کنم. در صورتی که قبلاً یک دانه HS می‌زدم می‌گفتم رایانک همراه یا همچین چیزی یا می‌نوشتم تبلت. خب این یک‌دانه HS بود. الان که شناسه کالا آمده، بر اساس نیاز دستگاه‌ها، مثلاً سازمان تنظیم می‌گوید من به این برند و مدل مجوز می‌دهم، به فلان برند و مدل مجوز نمی‌دهم و مورد تأیید من نیست. پس در ثبت سفارش باید برند و مدل کالا مشخص باشد، پس ما می‌رویم از شناسه کالا استفاده می‌کنیم. طبیعتاً وقتی دستگاه روی شناسه کالا مجوز می‌دهد، سیستم بانکی روی شناسه کالا تأمین ارز می‌کند، از آن طرف نیازمندی ما این است که ترخیص گمرک هم بر مبنای همین شناسه کالا باشد. که هنوز متأسفانه به این نرسیده‌ایم. حالا إن‌شاءالله این قسمتش هم اگر اوکی شود، حدقل از نظر محتوی اوکی می‌شویم، تنها اختلاف ما می‌ماند سرِ سامانه انبارها و درگاه بازرگان. درگاه بازرگان از این جهت که ما اعتقاد داریم اگر بازرگان می‌خواهد در سیستم تجارت فرامرزی فعالیتی داشته باشد، لازم نیست، ما که می‌گویم اعتقاد داریم آن چیزی است که در قانون هم آمده، لازم نیست به ازای هر دستگاه با یک سامانه کار کند و به ازای هر سامانه یک یوزر و پسورد داشته باشد. همه کارهایش را با یک سامانه انجام دهد و آن سامانه درخواستش را بین دستگاه‌های حاکمیتی بچرخاند و مدیریت کند. از این جهت دیگر دستگاه اظهار بازرگان به گمرک را هم باید بیاوریم داخل سامانه جامع تجارت که دوستان گمرک هنوز زیر بار این قضیه نرفته‌اند و بحث بعدی‌مان هم موضوع انبارهاست که آن هم موضوع مفصلی است.
آنا: چه تعداد از زیرسامانه‌هایی که برای سامانه جامع انبارها تعریف شده، اجرایی شده و کدام‌ها هنوز مانده و موانعش چیست؟
شیرازیان: خیلی بعضی‌هایش را نمی‌شود زیرسامانه گفت ولی حالا سامانه‌هایی که بعد از قانون مکلف به اجرایش شدیم و حالا ارتباطات نسبتاً زیادی هم با سامانه جامع تجارت دارند، یکی‌شان سامانه جامع انبارهاست که کارش از سال 95 شروع شده و حدود 500 هزار واحد نگهداری کالا را ثبت کرده و اطلاعات آنها را دارد. سامانه بعدی سامانه شناسایی کالاست که آن هم مکلف شدیم آنجا کالاهایی که، در واقع قلم کالای تجاری را شناسایی کنیم، بر اساس یکسری از فیلدهای توصیفی به ازایش کاتالوگ تشکیل دهیم. سامانه ضوابط تجاری را داریم که این سامانه می‌آید و روی تعرفه و یکسری از پارامترهای دیگر، ضوابط یک پرونده را به صورت سیستمی برای ما مشخص می‌کند. قبل از این فرآیند ثبت سفارش به این صورت بود که کاربر با پروفرم‌هایش به سازمان‌های سمت استانی مراجعه حضوری می‌کرد یا در سیستم ثبت سفارش دیتایش را وارد می‌کرد و کارشناس آن استان می‌گفت باید مثلاً فلان مجوز را بگیرد. اگر مثلاً گندم داری می‌آوری باید بروی مجوز وزارت جهاد را بگیری و این فرآیند کاملاً انسان‌محور بود. کاری که در این چند سال شد، کلیه این قواعدی که روی تعرفه‌ها سوار بود و در کتاب مقررات بود و بخشنامه‌هایی که بعداً دفتر مقررات می‌داد، با کمک خود دفتر مقررات این ضوابط تبدیل به کُد شد و در این سیستم ضوابط تجاری پیاده شد و این سامانه الان بهبود زیادی را در این فرآیند ایجاد کرده است. از این جهت که هم سرعت افزایش پیدا کرده و هم شفافیت زیاد شده است. همین اطلاعات را ما در اپلیکیشن سامانه جامع تجارت در اختیار همه کاربران‌مان گذاشته‌ایم که به محض اینکه تعرفه کالای‌شان را وارد کنند می‌گوییم ضوابط ثبت سفارش این کالا چیست، اولویت کالایی آن چیست، اصلاً این تعرفه مجاز یا ممنوع است و امثال این قواعد. این سامانه‌ای بود که نقش زیادی را در این قضیه داشت. یکی از زیرسامانه‌های دیگرمان سامانه یکپارچه مجوزهاست. سامانه یکپارچه مجوزها در واقع یک مسیج هابی است که درخواست‌های مجوز به دستگاه‌ها را مدیریت می‌کند. دستگاه‌های اصلی‌مان که وزارت بهداشت و وزارت جهاد هستند، منظورم از دستگاه اصلی، مجوز دهنده اصلی است. اینها خودشان سیستم دارند و تبادل اطلاعات‌شان به واسطه سامانه یکپارچه مجوزهاست. بعضاً دستگاه‌هایی هم که خودشان سیستمی ندارند، ما داخل سامانه مجوزها درگاهی برای آنها قرار داده‌ایم که درخواست‌های مجوزی که سمت آن دستگاه می‌آید را در همین سامانه ببینند و تأیید یا رد کنند. این سامانه مجوزها سابقه زیادی هم دارد حتی قبل از سامانه جامع تجارت ما این سامانه مجوزها را داشتیم و در سامانه ثبتارش داشتیم فعالیت می‌کردیم. سامانه بعدی که اینجا داریم می‌توانیم به سامانه «همتا» اشاره کنیم.
سامانه همتا سامانه‌ای است که برای طرح رجیستری راه‌اندازی شد و کلیه فرآیندهای مربوط به طرح رجیستری بعد از واردات را داخل این سامانه مدیریت می‌کنیم. در واقع واردکننده‌ای که می‌خواهد گوشی تلفن همراه یا تجهیزات دارای سیمکارت وارد کند، ثبت سفارش‌اش را بر اساس شناسه کالا انجام می‌دهد. فرآیندهای ارزی‌اش را که انجام داد، آنجایی که می‌خواهد اعلام منشأ ارز کند، ما اطلاعات منشأ ارز را می‌فرستیم بانک مرکزی، آنجا اگر تأیید کرد، می‌رود به گمرک و تشریفات گمرکی‌اش را انجام می‌دهد، بعد می‌آید سمت ما، اگر کارش نهایی شده باشد کداژش را می‌زند، ما از گمرک استعلام می‌کنیم.
اگر فرآیند ترخیصش نهایی شده باشد ما از او شناسه رهگیری می‌گیریم. شناسه رهگیری در واقع یک سطح دیگری از شناسه‌ها برای کالاهاست. یعنی یک سطح ما طبقه‌بندی داریم که کالاها را دسته‌بندی می‌کند، یک سطح شناسه کالا داریم که به ازای هر نوع کالا یک کاتالوگ تولید می‌کنیم. در کالاها ما چون تولید صنعتی داریم، از یک کالا با یک مشخصات با تیراژ بالا تولید می‌شود، ما یک سطح شناسه دیگر داریم به اسم شناسه رهگیری که هر قلم کالای از یک نوع کالا، باز یک شناسه دیگری به خودش می‌گیرد که در بعضی از کالاها این طرح پیاده شده. بخواهم مثال بزنم، ما یک خودرو داریم که سطح طبقه‌بندی‌اش می‌شود خودرو، یک مثلاً پراید 111 داریم که این پراید 111 یک کاتالوگ دارد. همه پرایدهای 111 برای خودشان یک پلاک یا یک VIN دارند. این VIN یا پلاک خودرو از جنس شناسه رهگیری است. خودرو همان خودرو است ولی شناسه‌هایش متفاوت است. وقتی شناسه رهگیری مطرح می‌شود، دیگر شناسه رهگیری قابلیت رهگیری در سطح زنجیره تأمین را به ما می‌دهد.
قابلیت انتقال مالکیت و ثبت مالکیت می‌دهد. خودرو وقتی پلاک و VIN دارد ما می‌توانیم مالکیتش را به نام کسی ثبت کنیم. اگر همه خودروها یک کد داشتند این امکان وجود نداشت. خب از این بگذریم. من بحث سامانه همتا را می‌گفتم که از اینجا به بعد شناسه رهگیری را که ثبت می‌کند، هم می‌رود در سامانه شناسه رهگیری ما که کارش فقط تولید شناسه رهگیری و مدیریت این شناسه‌های رهگیری است. اطلاعات از سامانه شناسه رهگیری به همتا منتقل می‌شود. داخل سامانه همتا فرآیندهای متعددی هست که حالا آن اکتیویشن کدی که در طرح‌های رجیستری استفاده می‌شود، آنجا ثبت می‌شود و پیامک‌هایی که برای مصرف‌کنندگان ارسال می‌شود که به این 2335 سیمکارت، رجیستر شده یا نه و ارتباطش با اوپراتورها و سازمان تنظیم، که در واقع این شناسه رهگیری‌ها در اختیار سازمان تنظیم قرار می‌گیرد، سازمان تنظیم آن شناسه رهگیری‌ها را که در واقع همان IME های تلفن همراه است را بین اوپراتورها شِیر می‌کند و آن شناسه رهگیری‌ها می‌شود مبنای طرح رجیستری و اوپراتورها موظف هستند به آن شناسه رهگیری‌ها فقط سرویس دهند و چیزی خارج از آن باشد، سامانه همتا مدیریت می‌کند و پیامک می‌دهد.
حالا آن قواعد خودش را دارد که یک ماه می‌توانند فعالیت کنند و فرصت دارند تا رجیستر کنند و ادامه‌اش که دیگر خیلی نمی‌خواهم وارد آن بحث شوم.
آنا: در موضوعات قاچاق که وارد می‌شویم و یا در حوزه مناطق آزاد، بحث به‌هم ریختگی‌هایی است که در این مناطق وجود دارد. آیا سازمان تجارت تا به حال فکری در خصوص این موضوع کرده یا از این به بعد فکری دارید؟
شیرازیان: من یک توضیح دهم. کاربری که وارد سامانه ما می‌شود اولاً ما هیچ ثبت‌نامی برای او نداریم. 2445 کاملاً سیستمی است و اطلاعات هویتی و غیرهویتی را سرویسی از دستگاه متولی‌اش استعلام می‌کند. همین الان کاربری بخواهد ثبت‌نام کند، اطلاعاتش از ثبت احوال، شرکت پَُست اطلاعات مکانی‌اش و سرویس تنظیم مقررات اطلاعات مالکیت تلفن همراهش استعلام می‌شود و اگر موبایلش مال خودش بود، ما یک پیامک ارتباط سنجی می‌فرستیم، تأیید می‌شود و می‌آید ثبت‌نام می‌کند. حالا کاربری که می‌آید وارد سامانه ما می‌شود، ممکن است صلاحیت‌های مختلفی داشته باشد، مثلاً کارت بازرگانی داشته باشد، اگر کارت بازرگانی داشته باشد به او نقش بازرگان می‌دهیم، یعنی می‌تواند ثبت سفارش یا خرید و فروش ارزی کند. اگر نقش مثلاً کارت مناطق داشته باشد، به او اجازه می‌دهیم مثلاً ثبت آماری یا ثبت سفارش مربوط به مناطق را انجام دهد، اگر کارت ملوانی یا کوله‌بری را داشته باشد، می‌تواند ثبت آماری کوله‌بری یا ملوانی را انجام دهد، اگر صنف باشد می‌تواند برود در تجارت داخلی ما خرید و فروش انجام دهد یا اگر تولیدکننده باشد می‌تواند برود اظهار تولید انجام دهد؛ و به ازای صلاحیت‌های مختلف، ما نقش‌های مختلف و به ازای نقش‌های مختلف، دسترسی‌های مختلفی در سیستم تعریف کرده‌ایم و همه اینها به صورت سیستمی و غیرحضوری است. از سال گذشته هم به مرور فرآیندهای سامانه را منوط کردیم به داشتن امضای الکترونیکی. امضای الکترونیکی قابلیت این را دارد که دیتاهایی که کاربر ثبت می‌کند، دیگر انکارناپذیر باشد و یک مقدار اطمینان ما را از اینکه کاربر خودش است و خودش دارد فعالیت می‌کند، بیشتر می‌کند. این را لازم بود توضیح دهم. و دوتا از زیرسامانه‌های ما مانده‌اند، این دوتا را هم بگویم بعد پاسخ به سؤال شما را بدهم. یکی دیگر از زیرسامانه‌های ما سامانه یکپارچه ارتباط سنجی و رتبه‌بندی اعتباری است که در واقع بخش ارتباط سنجی‌اش متناظر فرآیند صدور و تمدید و ابطال کارت بازرگانی است که با اتاق بازرگانی مرتبط می‌شود و بخش رتبه‌بندی اعتباری‌اش در واقع راهکاری است که قانون برای جلوگیری از سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی پیش‌بینی کرده. استحضار دارید که ما مشکل زیادی برای بحث سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی داریم. بازرگان‌هایی داریم که متأسفانه صلاحیت تجارت در کشور را ندارند. این داستان چگونه مدیریت می‌شود؟ در این سامانه می‌گوییم هر بازرگان بر اساس یکسری از شاخص‌ها که مثلاً رفع تعهد کرده یا نه؟ مفاصاحساب مالیاتی داشته یا نداشته؟ حجم فعالیت تجاری‌اش قبلاً چه میزان بوده؟ بر اساس اینها یک سقفی برای فعالیت او در نظر گرفته می‌شود. این‌طور نیست که یک بازرگانی که سال اولی است که کارت بازرگانی گرفته، به اندازه بازرگانی که 10 سال سابقه کار داشته و در فرآیند تجارت خوشنام بوده است، اگر ارزی گرفته، آمده رفع تعهد کرده و کالا وارد کرده است، این دوتا در یک سطح بتوانند فعالیت کنند و کارت‌هایی که اعتبار کمتری دارند، طبعاً به آنها اعتبار کمتری می‌دهیم و کمتر می‌توانند فعالیت کنند. کمتر می‌توانند سفارش و تخصیص ارز داشته باشند. سامانه دیگر ما در واقع NIX وزارت صنعت است که ما به آن می‌گوییم خوشه تجارت یا گذرگاه سرویس‌های وزارت صنعت که در آن نقشه راه توسعه دولت الکترونیک، شورای اجرایی فناوری اطلاعات به وزارت ارتباطات ابلاغ کرده، 14 خوشه ابلاغ شده که خوشه حمل، خوشه سلامت، خوشه بهداشت، خوشه رفاه و ... یکی از آن خوشه‌ها خوشه صنعت و تجارت است. این خوشه صنعت و تجارت هم ذیل سامانه جامع تجارت راه‌اندازی شده و کلیه تبادل اطلاعات، و یک خوشه مرکزی هم داریم که خوشه دولت است که به آن می‌گوییم GST (گاورمنت سرویس 2900)، آن خوشه صنعت ما کلیه تبادل اطلاعات سامانه جامع تجارت و زیرسامانه‌هایش با سایر دستگاه‌هایی که داخل این خوشه و یا خارج این خوشه قرار دارند، اگر خارج خوشه قرار دارند در طراحی به این صورت است که مثلاً اگر ما (وزارت صنعت) قرار است اطلاعات اطلاعاتی به وزارت بهداشت دهیم، باید بدهیم به GST، GST بدهد به وزارت بهداشت. ولی اگر قرار است اطلاعاتی بدهیم به یکی از زیرمجموعه‌های وزارت صنعت، اطلاعات در بستر این خوشه تجارت تبادل می‌شود. این خوشه تجارت هم راه‌اندازی شده و الان به نوعی می‌شود گفت بزرگ‌ترین ESD یا بزرگ‌ترین NIX است که داخل کشور وجود دارد. حدود 400 الی 500 سرویس در این گذرگاه پابلیش شده و چند میلیون تراکنش از بستر این گذرگاه دارد تبادل می‌شود. و به نوعی یکی از زیرسامانه‌های سامانه جامع تجارت است. من در خدمت‌تان هستم، اگر می‌شود یک بار دیگر آن سؤال خود را بگویید.
آنا: ارتباط بین سامانه تجارت و اینکه چه راهکاری برای این بهم‌ریختگی‌های مناطق آزاد دارد؟
شیرازیان: مناطق آزاد اگر خاطرتان باشد ابلاغ شد که بعد از 22/1 ابلاغ شد که همه باید بیایند ثبت سفارش کنند، مناطق هم مستثنی نبودند. مناطق طبق قانون‌شان خارج از محدوده اقتصادی کشورند، یعنی به نوعی خارج از کشور محسوب می‌شوند که کالا بیاورد در منطقه، اصلاً نمی‌‌خواهد فرآیند وارداتی انجام دهد، نام فرآیندی که انجام می‌دهد واردات نیست. اگر بخواهد از منطقه به سرزمین اصلی بیاورد می‌شود واردات. با توجه به محدودیت‌های ارزی که پیش آمد، گفتند مناطق برای ورود به منطقه‌شان هم باید بیایند و ثبت سفارش کنند. خب ما این فرآیند را راه‌اندازی کردیم، با دبیرخانه ارتباط گرفتیم، کلیه افرادی که دبیرخانه کارت بازرگانی برای آنها صادر کرده بود. سیستمی ما احرازشان کردیم و دسترسی دادیم که بتوانند ثبت سفارش کنند. بعد از آن گفتند که تولیدکننده‌های مناطق برای واردات مواد اولیه‌شان که یک تعدادی تعرفه بود، از ثبت سفارش معاف هستند و ثبت سفارشی از سمت ما برای آن تعرفه‌ها ثبت نشد ولی برای باقی تعرفه‌ها می‌آیند و ثبت سفارش می‌کنند، حالا اصلی‌ترین مشکلش هم این است که غیر از اینکه ما در مناطق نیاز به ثبت سفارش داریم، برای مدیریت ارز آنها، چون درست است که منطقه خارج از محدوده اقتصادی است، این نظر کارشناسی من است، با قوانین ممکن است یک مقداری مغایرت داشته باشد ولی بحث من این است که درست که منطقه در واقع خارج از محدوده اقتصادی کشور است ولی برای تأمین مواد اولیه‌اش دارد از ارز کشور استفاده می‌کند، دارد از سرمایه‌های کشور استفاده می‌کند و این یک مغایرت و دوگانگی است که ما هنوز نتوانسته‌ایم داخل کشور خودمان حل کنیم. اگر منطقه قرار است خارج مرز باشد، ارزش را هم خودش تأمین کند و کاری به بازار داخل کشور نداشته باشد که عملاً یک جورایی امکان‌ناپذیر است. چرا امکان‌ناپذیر است؟ چون او می‌گوید باشد، من خودم ارزم را تأمین می‌کنم؛ ولی ارزش را از کجا تأمین کند؟ می‌خواهد بیاید از بازار آزاد ما تأمین کند. اگر بیاید از بازار آزاد تأمین کند، چه اتفاقی می‌افتد؟ تقاضا در بازار آزاد زیاد می‌شود، دوباره نرخ از دست بانک مرکزی در می‌رود، بیشتر از این در می‌رود. حالا نمی‌گویم (بانک مرکزی) همین الان وضع خوبی دارد ولی هدف بانک مرکزی این است که تقاضا را مدیریت کند و تا حد ممکن تقاضای کاذب را کاهش دهد. بنابراین اصلاً فلسفه این مناطق سودآوری در صادرات بوده که متأسفانه عملکردشان این را نشان نمی‌دهد. فلسفه‌شان در واقع واردات در مقابل صادرات بوده با جنبه توسعه صادراتی ولی هیچ‌کدام از مناطق ما به این هدف نرسیده‌اند و همه آنها شده‌اند درگاهی برای واردات، تراز تجاری هیچ‌کدام به این سمت نیست که ما بتوانیم بگوییم صادرات اینها بیشتر از واردات‌شان بوده، حداقل من نمی‌دانم. و متأسفانه به اهداف خود نرسیده‌اند و می‌بینیم مرتب یک قانون جدید به سمت مجلس می‌رود که یکسری مناطق جدید تصویب شود، خوشبختانه آخریش را خودِ شورای نگهبان برگردانده و رد کرده.
انتهای پیام/4133
انتهای پیام/
