ورود ایران به باشگاه تولیدکنندگان توربوجت/ تولید جنگنده بومی بر اساس دکترین دفاعی
«پیشران» مهمترین و پیچیده‌ترین قسمت یک هواپیمای جنگی است؛ با توجه به میزان اهمیت و جایگاه این فناوری، در این گزارش سعی شده ضمن پرداختن به جایگاه کشورمان در این حوزه، اهمیت پیشران‌ها در ارتقای توانمندی دفاعی بررسی شود.
گروه سیاسی خبرگزاری آنا، سعید امینی؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نخستین بخشی که شامل تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران شد، صنعت هوانوردی نظامی و غیرنظامی بود و از آنجایی‌که این صنعت پیش از انقلاب وابستگی شدیدی به خارج از کشور و حضور مستشاران در ایران داشت، تمام برآوردها به این سمت بود که هواپیماها و جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش به‌زودی از چرخه عملیاتی خارج خواهند شد، اما با استفاده از راهکارهای تاکتیکی مانند اورهال و بومی‌سازی تعمیرات تخصصی چنین مسئله‌ای هرگز اتفاق نیفتاد.
تولید جنگنده بر اساس دکترین نظامی/ اورهال پاسخگوی نیاز عملیاتی روز نیست
امروزه بر اهمیت طراحی و تولید صنعت هواپیماسازی و ساخت موتور یا پیشران هواپیماهای عملیاتی افزوده شده و کشورهای مختلف جهان برای افزایش بنیه دفاعی خود و بر اساس دکترین نظامی‌شان به دنبال کسب فناوری ساخت هواپیمای جنگنده هستند، اما چون این تکنولوژی پیچیده و در انحصار تعداد انگشت‌شماری از کشورها و شرکت‌هاست تا به امروز معدود کشوری توانسته‌اند پا به عرصه تولید فناوری ساخت هواپیماهای نظامی بگذارند و اگر هم گذاشته‌اند آن صنعت کاملاً بومی نبوده است.
کشورهایی که هواپیماهای نظامی تولید می‌کنند کم نیستند، اما بیشتر آنها شاید حدود 90 درصدشان به دلیل عدم برخورداری از دانش بومی ساخت هواپیماهای عملیاتی فقط توانایی مونتاژ آن هم با اجازه شرکت یا کشور صاحب فناوری را دارند؛ بنابراین همین مسئله به یک نقطه‌ضعف جدی در سیستم دفاعی کشورها محسوب می‌شود و ممکن است با تیره و تار شدن روابط سیاسی، در مدت زمان کوتاهی سیستم دفاع هوایی کشور وابسته آسیب‌پذیر شود.
با توجه به اینکه به مرور زمان ناوگان هوایی جمهوری اسلامی ایران فرسوده می‌شد و گاهی اوقات اورهال دیگر پاسخگوی نیاز عملیاتی نیروی هوایی کشورمان نبود، برای جبران این خلأ باید به سمت تولید هواپیماهای نظامی می‌رفتیم، اما این هدف تا زمانی‌که به تکنولوژی ساخت موتور هواپیما دست نمی‌یافتیم تحقق نمی‌یافت.
پیشران هواپیما؛ پیچیده‌ترین قسمت پرنده فولادی
یکی از مهمترین بخش‌های یک هواپیما که سخت‌ترین و پیچیده‌ترین قسمت آن محسوب می‌شود، سیستم پیشران پرنده فولادی است. آنچه که یک جنگنده را نسبت به نسل‌های قدیمی خود و یا سایر پرنده‌های جنگی متمایز می‌کند، موتور آن است.
از سیستم پیشران به عنوان قلب تپنده هواپیما نام می‌برند که چابکی، قابلیت مانور، قابلیت درگیری و خیلی از قابلیت‌های دیگر یک تیزروی فولادی به سیستم پیشران بستگی دارد.
شاید امروزه خیلی از کشورها ادعای ساخت هواپیمای جنگی یا حتی ادعای ساخت هواپیمای نظامی را داشته باشند، اما همه آنها نمی‌توانند ادعا کنند که توانایی ساخت موتور به‌عنوان مهمترین قسمت هواپیما را دارند؛ زیرا فناوری ساخت پیشران یا فناوری موتور توربوجت بسیار پیچیده‌تر از ساخت پلتفرم و یا سیستم‌های راداری است.
کدام کشورها صاحب فناوری ساخت پیشرانه‌های هواپیما هستند؟
تا به امروز فقط هشت شرکت در سراسر جهان توانایی تولید سیستم پیشران هواپیما را در اختیار داشتند که بیشتر آنها در آمریکا مستقر هستند.
شرکت‌های آمریکایی «بوئینگ»، «لاکهید مارتین»، «یونایتد تکنولوژی»، «ژنرال داینامیکس» و «نورث‌روپ»، و شرکت فرانسوی «ایرباس» و نیز شرکت انگلیسی «BAE Systems» صاحب فناوری تولید توربوجت هستند، البته باید اشاره کرد که نام روسیه و تا حدودی چین هم در این لیست مشاهده می‌شود.
اسامی شرکت‌های مذکور کاملاً گویای آن است که فناوری ساخت پیشران هواپیما یا موتور توربوجت کاملاً در اختیار تعداد معدودی است و سایر کشورها بنا به برخی از دلایل که ممکن است جنبه‌های اقتصادی، سیاسی و یا نظامی داشته باشد، از این فناوری محروم شده‌اند و کشورهای صاحب فناوری از ارائه این دانش خودداری کرده‌اند.
«اوج» ایران را در باشگاه تولیدکننده توربوجت‌ها به اوج رساند
امروز باید نام جمهوری اسلامی ایران را در کنار این کشورها اضافه کرد. کشورمان تنها کشوری است که با وجود تحریم‌های گسترده نظامی، صنعتی و اقتصادی توانسته به تکنولوژی ساخت موتورهای توربوجت دست یابد.
سردار سرلشکر باقری در جریان بازدید از سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از قرار گرفتن کشورمان در آستانه دستیابی به خودکفایی کامل در ساخت پیشران‌های هواپیما و بالگردها خبر داد.
پیش از این متخصصان نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران موفق به طراحی و ساخت اولین موتور بومی به‌نام «اوج» شده بودند. این موتورِ 100 درصد بومی در سال 1395 توسط سردار دهقان وزیر وقت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شد.
موتور توربوجت «اوج» برای نخستین بار پس از رونمایی بر روی جنگنده بومی و رادارگریز کوثر نصب و عملیاتی شد. بر اساس گفته تحلیل‌گران حوزه دفاعی قدرت مانور جنگنده کوثر در رژه روز ارتش جمهوری اسلامی ایران در 31 فروردین 1398 گویای چابکی و پیش‌برندگی بالای این توربوجت ایران است.
کارشناسان نظامی باور دارند هرچند که پیش از این متخصصان صنعت دفاع هوایی کشورمان با ساخت جنگنده‌هایی مانند صاعقه، آذرخش و قاهر 313 توانایی خود را به اثبات رسانده بودند، اما قلب تپنده هیچ‌کدام از این جنگنده‌ها به‌عنوان مهمترین قسمت یک هواپیما به پیشرانه‌های ساخت داخل مجهز نشده بودند و از همان موتورهای خارجی برای پیش‌برندگی استفاده شده بود.
تولید بومی پیشران مهمتر از تولید پلتفرم هواپیماست
گفتنی است هواپیما محصولی بین‌المللی است. وقتی صحبت از بومی‌سازی می‌شود به این معنی نیست که همه قطعات آن باید توسط متخصصان داخلی تأمین شود، اما در بخش ساخت موتور ماجرا کاملاً متفاوت است. در بخش موتور جنگنده حتماً باید از دانش فنی داخلی بهره برد؛ زیرا تجربه نشان داده کشورهایی که در حوزه سیستم پیشران جنگنده‌ها توانمند هستند از مانور و قدرت بازدارندگی بیشتری در حوزه دفع تهدیدات هوایی برخوردارند.
تحلیل‌گران معتقدند که به مرور زمان، پیشران‌ها نیازمند به‌روزرسانی هستند. هرچند به‌روزرسانی سایر قسمت‌های یک جنگنده مهم است، اما به اهمیت به‌روزرسانی پیشران‌ها نخواهند رسید؛ زیرا هواپیما برای برخورداری از سرعت، چابکی، مانور، رهگیری، فرار، درگیری و اوج‌گیری نیازمند پیشران قوی است.
از همین رو هر چقدر هم در حوزه ساخت پلتفرم جنگنده، سیستم موشکی و رهگیری توانمند باشیم، اما در حوزه پیشرانه‌ها از این توانمندی بهره نبریم، نمی‌توان ادعای برخورداری از دانش ساخت جنگنده قدرتمند بومی که بر اساس دکترین دفاعی کشور قابلیت انجام ماموریت در عملیات هوا به هوا، هوا به دریا و هوا به زمین داشته باشیم؛ بنابراین سخنان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان در رابطه با قرار گرفتن جمهوری اسلامی ایران در آستانه دستیابی به خودکفایی در حوزه ساخت موتورهای توربوجت بومی می‌تواند نویدبخش روزهای خوب برای صنعت هواپیماسازی کشورمان چه در حوزه نظامی و چه در حوزه غیرنظامی محسوب شود.
انتهای پیام/4079/پ
انتهای پیام/
