راه‌اندازی کریدور صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان و ۳۰ دفتر در دنیا

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- مریم اویسی، یکی از ابزارهای رسانه‌های غربی انتشار اخبار و اطلاعاتی است که نشان از خروج نخبگان و وضعیت بد اقتصادی در ایران داشته باشد. اخباری که  به نیت سوء و با جنجال‌های  رسانه‌ای  برای ناامیدی مردم  منتشر می‌شود.

علی مرتضی‌بیرنگ، معاون امور بین‌الملل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ادامه گفتگوی تفصیلی با آنا  به برخی از فعالیت‌های رسانه‌های غربی در خصوص خروج نخبگان پرداخته است.

*بازتاب فعالیت‌های ایران در حوزه بازگشت نخبگان در رسانه‌های خارجی چگونه بوده است؟

نشریه فایننشال تایمز سال گذشته تیتری  زد تا  فضا را در ایران منفی جلوه بدهد. نباید شک کرد که این رسانه‌ها با نیت سوء می‌ترسند که تحصیل‌کردگان به کشور بازگردند ولی بازهم در برخی از قسمت‌های گزارش با فارغ‌التحصیلان کشورهای خارجی  مصاحبه شده بود که  آنها از قالب برنامه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری  برای طرح بازگشت نخبگان  رضایت داشتند. 

سی‌ان‌ان نیز  سال گذشته  تابستان، پس‌ازاینکه  دکتر مریم میرزا خانی فوت شد، مطالب منفی زدند که ایران نمی‌تواند نخبگان را حفظ کند و دلیل مهاجرت  خانم میرزا خانی به آمریکا نیز به همین دلیل است. ولی در مصاحبه با استاد ایرانی مقیم  آمریکا وی عنوان می‌کند که در قالب طرح بازگشت نخبگان  سالی 100 الی 200 نفر از نخبگان  فارغ‌التحصیل از آمریکا به ایران برمی‌گردند. این امر نشان می‌دهد؛  این برنامه موفق بوده که حتی نشریاتی که به دنبال اخبار منفی هستند نیز مجبورند به موفقیت آن اعتراف کنند.

به‌هرحال برنامه بازگشت نخبگان، یکی از برنامه‌هایی بوده که در چند سال گذشته با حمایت دکتر ستاری انجام شد و این برنامه درواقع یکی از کارهای مشخص مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری است.

سرعت انتشار اخبار منفی کذب زیاد است و مهار آن دشوار!

*آماری از میزان مهاجرت و بازگشت نخبگان وجود دارد؟

متأسفانه در نشریات داخلی آمارهای اشتباه راجع به  نخبگان منتشر می‌شود.همان‌طور که  می‌دانید یک خبر منفی و شایعه سرعت انتشارش نسبت به خبر مثبت بیشتر است. چند سال پیش فردی به دروغ گفت که بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول در بین 93 کشور دنیا ایران بالاترین آمار مهاجرت را دارد.

این خبر به گوش ما هم رسید و پس از جستجو  متوجه شدم  گزارش آی‌ام‌اف هیچ ارتباطی با آمار مهاجرت نخبگان ایران  نداشت و اساساً این صندوق چنین آماری ارائه نکرده بود.

حتی پرسنل دیگر معاونت علمی و دکتر ستاری نیز چنین جمله‌ای را پیدا نکردند، البته اگر به فارسی جستجو می‌کردید چند صد سایت همان اطلاعات غلط را با منابع فارسی نشان می‌دادند که همگی کلمات  یکسان داشتند و شبیه به هم بودند.

آمار نشان دهد که  هیچ‌کدام از المپیادی‌های پنج سال گذشته ایران نیستند درحالی‌که کاملاً مشخص است برگزیده‌های  المپیاد بعد از فارغ‌التحصیلی  مهاجرت می‌کنند  و پنج سال بعد از  فارغ‌التحصیلی هم دکترا می‌گذرانند. 

حتی یک مقاله انگلیسی پیدا کردیم که گفته بود چنین دروغی درباره مهاجرت نخبگان ایرانی گفته‌شده است. به همین دلیل دکتر ستاری گفتند که در سایت معاونت علمی برای پیدا کننده منبع خارجی خبر جایزه اعلام بشود. سال گذشته طی سه نوبت جایزه گذاشتیم که اگر کسی این مطلب انگلیسی را پیدا کند  جایزه نقدی می‌گیرد.

یک جمله خیلی قشنگ دیگر هم هست: «خروج سالی 180 نخبه از ایران»درحالی‌که بر اساس شناسایی بنیاد ملی نخبگان تعداد افراد با  استعداد برتر  در کشور 10 درصد این عدد نیست.

*آیا آماری از مهاجرت نخبگان وجود دارد؟

دو سه سال پیش دکتر منتظر گزارشی برای شورای عالی انقلاب فرهنگی تهیه کردند اما با فعالیت‌های ژورنالیستی می‌توانید آمار را طوری تنظیم بکنید که آمار منفی باشد. به‌عنوان‌مثال  آمار نشان دهد که  هیچ‌کدام از المپیادی‌های پنج سال گذشته ایران نیستند درحالی‌که کاملاً مشخص است برگزیده‌های  المپیاد بعد از فارغ‌التحصیلی  مهاجرت می‌کنند  و پنج سال بعد از  فارغ‌التحصیلی هم دکترا می‌گذرانند. درصورتی‌که در گزارش بنیاد ملی نخبگان  آمار افراد  تا ده سال گذشته  را بررسی کرده است.

در  صداوسیما برنامه‌ای نظیر فرمول یک با اجرای علی ضیاء گفته‌شده که از کل فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف فقط یک نفر در ایران مانده که دروغ محض بود. ولی ملت خوششان می‌آید. چند صد هزار بار  این کلیپ در شبکه‌های اجتماعی چرخید.

هم  یک دروغ منتشر می‌شود و هم  مردم ناامید می‌شوند. و هم کسی که نرفته را به فکر می‌اندازیم که همه دارند مهاجرت می‌کنند و من جا ماندم.جو منفی که فضای ناامیدی، فضای یأس که جامعه نمی‌تواند نخبگانش را نگه دارد.

 طی  گزارشی که  توسط دکتر علی ملکی و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های خارجی انجام‌شده، نشان می‌دهد به لحاظ مهاجرت اصلاً وضعیت بحرانی نداریم. وضعیت تعداد دانشجو در خارج، مهاجرت متخصصان و حتی  مهاجرت عمومی  با شاخص‌های بین‌المللی مقایسه شده  و نشان داده‌شده  که وضعیت بحرانی نیست و ما در بسیاری از این شاخص‌ها از میانگین دنیا پایین‌تر هستیم.

*با توجه به شرایط اقتصادی امسال میزان مهاجرت نخبگان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

نخبه و فارغ‌التحصیل آن‌قدر که اینجا می‌تواند اثرگذار باشد، در خارج از کشور این توانایی را ندارد. اما نخبگان بازگشته به ایران می‌گویند که در  ایران احساس رضایت بیشتری می‌کنم و در خارج از کشور احساس می‌کردم که یک ابزار هستم. در یک سیستمی که حیطه همه چیز مشخص است یک نگاه ابزاری دارند که تو باید این کار را بکنید و از آن بالاتر نمی‌تواند بیاید. در فعالیت‌های مدیریتی و سیاست‌گذاری اصلاً این افراد را دخالت نمی‌دهند.

شناسایی 3700 شرکت برای ارائه خدمات

در چند سال گذشته اجرای قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به معاونت علمی سپرده‌شده است  و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری  سه هزار و700 شرکت را شناسایی کرده و انواع تسهیلات و خدمات را به این شرکت‌ها ارائه می‌دهد.

کسب‌وکار و توسعه بین‌المللی این شرکت‌ها ازجمله موضوع صادرات به معاونت  برمی‌گردد و الان در چهارچوب مرکز تعاملات بین‌المللی فناوری این موضوع جلو می‌رود. برنامه‌های خیلی متنوعی در این موضوع داریم. در همان ابتدای کار با شرکت‌ها رایزنی کردیم که مشکل این شرکت‌ها و نیازهایشان را بررسی کنیم.

 شرکت‌ها برای کار در حوزه بین‌الملل به مجموعه‌ای از مشاوره‌ها و خدمات تخصصی احتیاج دارند. مثلاً برای امضای قرارداد خارجی به  مشاور حقوق تجارت بین‌الملل احتیاج دارند.

استفاده از خدمات کریدور به این شکل است   که شرکت‌ها برای استفاده از  خدمات به کریدور مراجعه می‌کنند و آمادگی صادراتی این شرکت‌ها ارزیابی می شود و طی  یک فرآیند دو هفته‌ای، گزارش کامل تنظیم می‌شود.

شرکت‌ها به‌صورت کور و چشم‌بسته نمی‌توانند وارد یک بازار بشوید به همین دلیل برخی  شرکت‌ها نمی‌دانند چه خدماتی لازم دارند. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نزدیک به 20 خدمت را در قالب  کریدور توسعه صادرات ارائه می‌دهد. پنجره واحدی به نام کریدور توسعه صادارت  تشکیل‌شده است  که کارمند دولتی ندارد تا به‌محض تغییرات در بدنه دولت،  فعالیت در این کریدور متوقف شود.

استفاده از خدمات کریدور به این شکل است   که شرکت‌ها برای استفاده از  خدمات به کریدور مراجعه می‌کنند و آمادگی صادراتی این شرکت‌ها ارزیابی می شود و طی  یک فرآیند دو هفته‌ای، گزارش کامل تنظیم می‌شود.

هم‌چنین  هر شرکتی نمی‌تواند برای خود دپارتمان صادرات داشته باشد  چراکه یک کار تخصصی است بعضی از شرکت‌های ما واقعاً نمی‌دانند در حوزه صادرات باید چه کار کنند. لذا  مدل‌هایی که در دنیا وجود داشت  را بررسی کردیم و متوجه شدیم  شرکت‌های مجزا از صادرات در دنیا وجود دارد.

 شرکت‌های تخصصی بخش صادرات خود را برون‌سپاری کرده و به  یک تیم تخصصی می‌سپارند. ما هم برای ایجاد کریدور از این مدل‌ها پیروی کردیم.

نزدیک ۹ حوزه مختلف از گیاهان دارویی، الکترونیک، تجهیزات پزشکی، تجهیزات آزمایشگاهی و حوزه‌های مختلف را حمایت کردیم  که شامل حضور در نمایشگاه خارجی و  مارکتینگ می‌شود.

یکی دیگر از دغدغه شرکت‌ها حضورشان در خارج از کشور است. هر شرکتی نمی‌تواند در کشورهای خارجی، دفتر و نمایندگی داشته باشد. یک مدل این است که یک کارمند دولتی به سفارتخانه بفرستیم که هم هزینه دارد و هم مشخص نیست فرد در حوزه بازرگانی فعال باشد یا خیر.

راه اندازی 30 دفتر خدمات صادرات در 20 کشور دنیا

طی چند سال گذشته چیزی در حدود 30 دفتر در 20 کشور دنیا راه افتاده و کارگزارهای برون‌مرزی به توسعه بازار شرکت‌های دانش‌بنیان کمک می‌کنند اما اگر بتوانند کمک بکنند از محل آن قرارداد درصد می‌گیرند  و هیچ وابستگی مالی به معاونت مالی ندارند.

*این بیست کشور از کدام نقطه دنیا است؟

عمدتاً کشورهای  شرقی و آفریقایی هستند. کشورهای حوزه سی‌آی‌اف را که در  شرق آسیا و  اروپا هستند را نیز شامل می‌شود ولی بیشتر این کشورها آسیایی و آفریقایی هستند.

یک کار رایج در دنیا این است که وقتی دولت‌مردان طراز بالای کشور سفر می‌کنند یک تیمی از شرکت‌ها هم همراهشان هستند. در ابتدای دولت یازدهم این پیشنهاد را به‌صورت کتبی به دفتر آقای رئیس‌جمهور دادیم و خدا را شکر این موضوع گردش‌کار خوبی در وزارت خارجه هم داشت و در سفرهای آقای دکتر ظریف، بخش خصوصی همراهی‌شان می‌کنند که البته  در سال‌های قبل این  موضوع را نمی‌دیدید یا اگر هم بود به‌ندرت بود.

دکتر ستاری هم  معتقدند نشست‌های تجاری و فناوری در کشورهای دیگر برنامه‌ریزی شود و شرکت‌های دانش‌بنیان را همراهی کنند.

انتهای پیام/4085