اَبَرشُش‌؛ سلاح مخفی دایناسورها

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از ساینس مگ، با توجه میزان بسیار پایین اکسیژن هوا در دوره مزوزوئیک، هیچ موجودی توانایی حرکت با سرعت بسیار بالا را نداشته است. با این حال ولاسیرپتر (یک دایناسور کوچک و سریع، معروف به دزد چابک) می‌توانست با سرعت 64 کیلومتر بر ساعت بدود. سلاح مخفی آنها چه بوده است؟ نتایج مطالعات جدید نشان می‌دهد که شش‌های فوق‌کارآمدی که این دایناسور داشته است، مانند یک منبع ثابت اکسیژن عمل می‌کرده است. این ویژگی منحصربه‌فرد باعث برتری تمام دایناسورها در دوره مزوزوئیک شد.

زیست‌شناسان پیش از این می‌دانستند که پرندگان دارای سیستم تنفسی بسیار خاص و پیشرفته‌ای هستند که امکان پرواز را فراهم می‌کند؛ اما دیرینه‌شناسان مطمئن نبودند که اَبَرشُش‌ها ابتدا در دایناسورها پدید آمده است یا تنها در پرندگان وجود دارد.

می‌دانیم که پرندگان از نسل دایناسورهای منقرض‌شده هستند. برخلاف انسان‌ها و دیگر پستانداران که شش‌های بزرگ و متورمی دارند، شش‌های پرندگان سفت و محکم  است. کارهای سنگین تنفسی در پرندگان را کیسه‌های هوای مخصوص و شش‌ها انجام می‌دهند. این سیستم تنفسی، هوا را از طریق شش‌ها پمپاژ می‌کند و اکسیژن را به جریان خون می‌رساند.

شش‌ها به مهره‌های ستون فقرات و دنده‌های پرنده متصل هستند. سقف قفسه سینه نیز از شش‌ها محافظت می‌کند. اتصال‌دهنده‌ای به نام مفصل مشترک (نقطه اتصال دنده‌ها و قفسه سینه) پشتیبانی بیشتری برای شش‌ها در پرندگان فراهم می‌کند. این سیستم اجازه می‌دهد جریانی مداوم از اکسیژن جاری باشد و انرژی کمتری برای پر و خالی شدن شش‌ها مصرف شود.

دانشمندان از دانشگاه منچستر و دانشگاه ایالتی لوئیزیانا با استفاده از مدل‌های کامپیوتری شکل اسکلت و ویژگی‌های ستون فقرات و دنده چند نوع پرنده را با چند گونه دایناسور غیر پرنده‌ای مقایسه کردند. نتایج بررسی‌ها نشان داد که بسیاری از دایناسورهای بزرگ گوشت‌خوار مانند ولاسیرپتر و اسپینوسور نیز شش‌های مشابهی مانند پرندگان امروزی داشته‌اند.

انتهای پیام/4021/پ