نظریه کشف و شهود قرآن توسط پیامبر بی پایه و اساس است

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، مراسم رونمایی، نقد و معرفی کتاب «وحی قرآن، دیدگاه، نقد و نظر» نوشته دکتر ابراهیم کلانتری در محل سرای اهل قلم برگزار شد.

کلانتری در این نشست ضمن معرفی این کتاب اظهار کرد: وقتی انسان مقداری تامل می‌کند این سوال برایش به وجود می‌آید که قرآن به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان که در همه بخش‌های زندگی ما حضور دارد آیا عینا همان کلماتی است که بر پیامبر نازل شده یا گزارشی است از وحی‌ای که اتفاق افتاده یعنی وحی یک اتفاق شخصی بین خدا و پیامبر بوده است؟

وی افزود: این بحث جدی، بین پژوهشگران قرآنی موضوعی زیربنایی و مهم است و اگر به این سوال پاسخ داده نشود هر آنچه به قرآن استناد داده می‌شود آثار تزلزل در آن استناد و ادله دیده خواهد شد.

به گفته کلانتری اگر اعتقاد داریم آیات قرآن عینا کلمات خداست در این صورت وقتی به آیات قرآن استناد می‌کنیم باید همه جانبه و با دقت تام باشد.

معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: اما اگر معتقد باشیم قرآن کلام خدا نیست و تنها گزارشی است که پیامبر از وحی بر مردم عرضه کرده است و فرهنگ بشر گزارش دهنده روی متن اثرگذاشته این استناد دقیق و قابل اعتنا نیست.

کلانتری تصریح کرد: این موضوع در میان مردم و پژوهشگران بحثی نیست که مربوط به قدیم باشد، بلکه امروز و فردا نیز این بحث مطرح است بحث علمی همه جانبه که متوقف در زمان نمی‌شود و این به دلیل آن است که قرآن زیربنای فقه،‌ اخلاق، سبک زندگی و اصول ما مسلمانان است و مسلمانان تمام سبک زندگی خود را در آیه قرآن بنا می‌کنند.

معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه امروزه بسیاری از محققان و اندیشمندان راجع به این موضوع کتاب و مقاله می‌نویسند و این یک بحث زنده و پویا است، گفت: در کتاب وحی قرآنی گزارشی آمده است در پاسخ به این سوال که آیا قرآن کتاب خدا است یا خیر.

وی ادامه داد: همچنین سه نظریه در پاسخ به این سوال در این کتاب آورده شده است نظریه اول که مربوط به عموم مسلمانان و علمای دینی بوده است و آنها معتقدند قرآن هم به لفظ هم به معنا عین کلام خداست و پیامبر نمی‌توانسته یک واو هم اضافه یا کم کند و عین انچه که به پیامبر نازل شده توسط او معصومانه دریافت و ابلاغ شده است.

به گفته کلانتری این نگاه عامه و علمای مسلمانان به قرآن بوده است.

نویسنده کتاب وحی قرآن، در ادامه به تشریح نظریه دومی که درباره نزول قرآن مطرح شده است پرداخت و عنوان کرد: یک نظریه شاذ و نادر در کنار نگاه اجماعی بالا شکل گرفته است که محتوای قرآن را وحی آسمانی می‌داند و معتقدند معارف و محتوای قرآن بر قلب پیامبر نازل شده اما پیامبر با الفاظ خود آنها را بر مردم عرضه کرده است که البته این نظریه دلیل قوی و قانع کننده‌ای هم برای اثبات مدعای خود ندارد.

وی با بیان اینکه نظریه سومی هم درباره وحی قرآن به پیامبر و نزول آن وجود دارد، اظهار کرد: این نظریه معتقد است که اصلا نه محتوا از سوی خداوند است نه ساختار کلامی قرآن بلکه وحی تنها کشف و شهود پیامبر بوده است.

وی ادامه داد: این نظریه همچنین معتقد است پیامبر به مقامات عالی عرفانی رسیده است و در این مقام یکسری از مفاهیم را کشف و شهود می‌کند و در قالب کلمات بر مردم عرضه می‌نماید.

به گفته کلانتری این نظریه جدیدا مطرح شده است و اعتقاد دارد قرآن کشف و شهودی است که در عالم واقع یا رویا اتفاق افتاده است. این نظریه نیز بدون پایه و استدلال خاصی است و در واقع بیان ذهنیات فرد نظریه‌پرداز و همچنین بیان نواندیشی از تفکرات غرب است.

وی اضافه کرد: غربی‌ها و طرفداران ادیان دیگر چون کتب مقدس خودشان تحریف شده است چیزی به عنوان تجربه دینی را مطرح کرده‌اند تجربه دینی همان کشف و شهود است و وحی را مترادف با کشف و شهود می‌داند و معتقدند پیامبران گزارشی سرتا سر بشری از حادثه کشف و شهود بر مردم نقل کرده‌اند.

معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: این سه نظریه به اختصار و با ادله‌هایی در کتاب وحی قرآنی مطرح شده است و پاسخ‌هایی به برخی شبهات درباره چگونگی نزول قرآن داده شده است به دلیل اینکه نظریه اجماعی مسلمانان یک نظریه متقن بود در این کتاب بر آن تاکید بیشتری شده است.

وی گفت: طبق این نظریه وقتی قرآن می‌خوانیم در حال خواندن کلام الله هستیم و خدا با بشر حرف زده است هم معارف قرآن بر ما موضوعیت دارد هم ساختار و الفاظ عربی آن و برای برداشت قرآن باید تمام این ظرافت‌ها را در نظر داشته باشیم. این نظریه‌ای بوده است که از آغاز نزول تا کنون مسلمانان به آن پایبند هستند.

وی با بیان اینکه کتاب وحی قرآنی از ابتدا تا انتها بنا بر اختصار و ایجاب دارد، گفت: سطح این کتاب برای دانشجویان کارشناسی و ارشد یا طلبه‌های در سطح عالی حوزه علمیه که علاقه‌مند به قرآن هستند تدوین شده است و هدف این بود که کتابی کوچک با ادبیاتی رسا و سلیس برای نسل جوان نگاشته شود.

معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به فرهنگ کتاب‌خوانی در کشور گفت: متاسفانه در کشور ما فرهنگ کتاب‌خوانی ضعیف است و این موضوع جای تاسف دارد در کشوری با این فرهنگ و ادبیات غنی ارزش کتاب تنزل پیدا کرده است.

وی افزود: بسیاری از اشتباهات به این دلیل رخ می‌دهد که ما اهل مطالعه کتاب نیستیم.

نقد نظریات سروش در خصوص قرآن

وی همچنین درباره نقدهایی که به نظریه دکتر سروش در کتاب وحی قرآنی آورده است، گفت: ایراداتی که در نظریه سروش وجوددارد یکی از آن چیزی است که در کتاب آمده است چون غرض کتاب ایجاز و اختصار و برای سطح مشخصی از مخاطبین بوده است و اگر مطالب و ادله بیشتری آورده می‌شد خواننده به عمق مطلب نمی‌رسید و دچار اشکال می‌کند.

کلانتری با اشاره به دیدگاه صدرالمتعلهین شیرازی درباره چگونگی وحی قرآن عنوان کرد:‌ این دیدگاه بسیار مهم و اساسی است ملاصدرا در این دیدگاه بیان می‌کند وقتی چیزی را می‌شنویم یا می‌بینیم ابتدا تصویری از آن شی بر ذهن نقش می‌بندد و سپس ما می‌توانیم آن شیء را ببینیم یا بشنویم یا مزه کنیم.

وی ادامه داد: وحی‌ای که بر پیامبر نازل شده است نیز این گونه بوده است وقتی پیامبر اوج پیدا می‌کند در آنجا سلسله تصویر معنوی بر پیامبر نقش می‌بندد تا زمانی که پیامبر به عامل مادی نزول پیدا می‌کند و آنگاه اصوات تبدیل به صداهای مادی و جبرئیل نیز در جسم مادی بر پیامبر معلوم می‌گردد.

وی در پایان گفت: نظریات ملاصدرا در این مورد هنوز هم نو و قابل استفاده است انس با قرآن برای اندیشمندان و عموم مردم مهم و با برکت است قرآن برای همه انسان‌های روی زمین کتاب ولایت و برای مسلمانان درس زندگی است و به همین دلیل تا زندگی ادامه دارد قرآن و معارف آن نیز ادامه خواهد داشت. ما امروز در جمهوری اسلامی زندگی می‌کنیم اما در پرتو احکام قرآن نیستیم و انس با قرآن در بین ما وجود ندارد.