روز موسیقی نواحی در جشنواره جوان

به گزارش گروه فرهنگی آنا از روابط عمومی یازدهمین جشنوارۀ ملی موسیقی جوان، شرکت‌کنندگان در بخش موسیقی نواحی ایران به اجرای قطعاتی مبتنی بر سنت موسیقایی منطقۀ مورد نظر خود پرداختند.

بابک راحتی، به عنوان یکی از داوران در حاشیۀ اجراهای این دوره به روابط عمومی جشنواره از کیفیت آثار اجرایی گفت.

رفع اشکال در امر آموزشِ موسیقیِ خراسان از اصول است

بابک راحتی در رابطه با کیفیت اجراهای این دوره توضیح داد: بیشتر شرکت‌کنندگان افرادی باانگیزه، پرانرژی و مستعد بودند. موضوع ناراحت‌کننده این بود که علی‌رغم تمرین و تلاش، در بخش آموزش به‌عنوان یک بخش اساسی نقص داشتند.

او دربارۀ ضعف بخش آواز موسیقی خراسان گفت: ساز برای هر کس ملموس است و می‌توان به کسی که استعداد متوسطی هم دارد، ساز زدن یاد داد. آواز موضوعی انتزاعی است و باید الگوهای ذهنی برای آن وجود داشته باشد. فراگیری آواز به مراتب مشکل‌تر است. کسانی که در خانواده با این امر آشنایی دارند، بهتر در این زمینه عمل می‌کنند. علت اینکه کسانی نمی‌خوانند، علاقه نداشتن آنها نیست، بلکه عدم دسترسی به منبع آواز است.

وی ادامه داد: مقام‌ها با وجود گستردگی زیادی که دارد، جمع‌آوری جامعی نشده و یک منبع مشخص برای آن به انتشار نرسیده است. منابع، نسخه‌های خطی است که آن را هم افرادی خاص دارند، طبیعی است که دسترسی به آن ساده نباشد.

این داور به شرکت‌کنندگان توصیه کرد: باید بیشتر به بحث آموزش بپردازند. آموزش‌شان یا از روی سی‌دی‌هاست و یا از هر معلمی نکته‌ای یاد می‌گیرند. این موجب می‌شود قطعه‌ای که می‌نوازند به مشکل برخورد کنند. مقام‌ها و قطعات باید با توجه به مکتب و مراجع معتبر نواخته شود. رفع اشکال در امر آموزشِ موسیقیِ خراسان از اصول است و باید از آن بهره برده شود.

مشکل آموزش در شمال خراسان بسیار زیاد است

سعید طهرانی‌زاده درخصوص کیفیت اجراهای این دوره از جشنواره گفت: ردۀ سنی الف بهتر ظاهر شده‌اند. کیفیت اجرایی شرکت‌کنندگان گروه الف از بقیۀ گروه‌ها بالاتر بود. تعداد شرکت‌کنندگان گروه ج بسیار کمتر بود.

او ادامه داد: مهم‌ترین نکته‌ای که وجود داشت، عدم توجه به مراجع معتبر است. یک نوازنده قبل از کسبِ تجربه اجازۀ دست‌بردن در اجراها و مراجع قدیم را ندارد، اما شرکت‌کنندگان سه گروه بر حسب ناآگاهی این کار را انجام داده بودند.

این داور درمورد بخش آوازی توضیح داد: در بخش آوازی خوانندۀ خوب نداشتیم، بیشتر آنها ضعیف بودند. اما آواز امر درونی است. گوش دادن و تشخیص پرده‌ها سخت است و مستلزم تمرین با استاد است.

وی در این زمینه توصیه کرد: آواز باید زیر نظر استاد تمرین شود. خراسان در این حوزه ضعیف است. آموزش‌دیدگان، مراجع معتبری ندارند و هر بخش را از یک جا یاد گرفته‌اند. همین موضوع است که ضربۀ سنگینی می‌زند. بهترین راه حل مراجعه به مراجع معتبر است، اما مشکل آموزش در شمال خراسان بسیار زیاد است.

دوتار و آواز باید توأمان باشد

علیرضا سلیمانی دربارۀ کیفیت اجراهای این دوره گفت: هر سه ردۀ سنی خوب بودند، اما ردۀ سنی الف از همه بهتر ظاهر شد. گروه سنی الف کار را جدی‌تر گرفته بود. اصالت تا حدودی رعایت شده بود.

او دربارۀ بخش آواز ادامه داد: در بخش آواز بیشتر توقع داشتیم. دوتار شمال خراسان همراه با آواز است. متأسفانه فقط دوتار آموزش می‌بینند، با وجود اینکه دوتار و آواز باید توأمان باشد.

او توصیه کرد: مردم هر منطقه‌ای به آوازشان مسلّط هستند و هنرجویان می‌توانند از آنها کمک بگیرند. استادان زیادی حضور دارند، باید آنها را پیدا کنند و آموزش ببینند. نباید به کارشان در این سن قانع باشند.

حمیدرضا اردلان، عضو هیئت داوران و مشاور دبیر جشنواره در بخش موسیقی نواحی، در رابطه با رشد و بالاتر رفتن کیفیت اجراها نسبت به سال‌های گذشته گفت: از آنجایی که این جشنواره، یک جشنوارۀ مداوم محسوب می‌شود، کیفیت آثار ارسالی با یک شیب مثبت رو به پیشرفت است. طیف بیشتری از نوازندگان جشنواره را می‌شناسند و در آن شرکت می‌کنند. این به این معنی است که جشنواره در حال شناخته‌شدن است. ارائۀ آثار با دقت نسبی بیشتری انجام می‌شود، چون کسانی که شرکت می‌کنند متوجه شده‌اند هدف جشنواره چیست و چه چیزی می‌خواهد.

سپس به اهداف جشنوارۀ جوان و ثمرات آن پرداخت: یکی از هدف‌های جشنواره رجوع به نغمه‌های اصیل هر منطقه است که ما آن را با انواع موسیقی محلی و مقامی می‌شناسیم. این باعث شده تلاش بیشتری از طرف شرکت‌کنندگان برای رسیدن به محتوای اصیل رقم بخورد. نقطۀ آخر این است که ذهن کسانی که در حال قضاوت و همکاری با این جشنواره هستند، متوجه برنامه‌ریزی دقیق‌تر و دادن پیشنهادهایی جهت بهبود بیشتر جشنواره است. چرخۀ ارتباط بین شرکت‌کنندگان و حاضران موسیقی مقامی در نقاط مختلف کشور با متخصصان تهران و شهرهای بزرگ به گونه‌ای ایجاد شده است که در تعامل و گفتگو با یکدیگر باشند. چرخۀ گفتگوی میان مدیران، متخصصان و نوازندگان جوان، نوجوان و کودک می‌تواند اولین نشانه‌های تشخیص مفهوم تمدن معاصر ما در این حوزه باشد. به این دلیل من احساس می‌کنم که جشنواره هم به خود و هم به موسیقی کشور کمک می‌کند.

او به بیان موسیقایی و تکنیکی اجراهای امسال چنین اشاره کرد: بیان موسیقی در موسیقی قدیم ما نیازمند درک حضوری از این موسیقی است. بیان آن به‌طور صرف فقط یک امر فنی نیست. درک مفاهیم و معانی از حقیقت این نغمه‌هاست. شرکت‌کنندگان به سه دستۀ مهم تقسیم می‌شوند. کسانی که از ابتدا در این درک حضوری نزد پدران و وابستگان خود رشد کرده‌اند و از لحظۀ نخست این درک را دارند. دستۀ دوم کسانی هستند که آن درک را با موسیقی معاصر ترکیب می‌کنند، هم یک ساز غربی بلدند و هم به موسیقی قوم خود علاقه‌مند هستند. دستۀ سوم کسانی هستند که ذهن‌شان از این درک خالی است و با علاقه مراجعه می‌کنند. قبول شدن دستۀ سوم در جشنواره مشکل است. ما با توجه به این که ذهن باید باز و پذیرا باشد از دستۀ اول و دوم استقبال می‌کنیم. آن چیزی که موضوع جشنواره است درک حضوری و بیان است که امسال تا حدودی شاهد رشد آن بودیم.

وی در ادامه افزود: سیاست‌های فرهنگی و موسیقی و ممنوعیت‌ها باعث شده است هنرمندان این حوزه‌ها منزوی شوند. توصیه دارم مسئولان دولتی کمی سیاست را کمتر کنند و بیشتر به محتوای فرهنگ توجه داشته باشند.

اردلان دربارۀ علت کاهش هر سالۀ تعداد اعضای گروه ج نسبت به سال گذشته توضیح داد: در استان‌ها و روستاها زمان کشت و زرع و کار است. فراغتی را برای انجام کاری که از نظر آنها اصلی نیست، ندارند. تعدادی نیز نوازندگان حرفه‌ای هستند و در آیین‌ها و مراسم مردم شرکت می‌کنند، درآمد دارند و هنوز انگیزه‌ای برای شرکت کردن برای آنها پیدا نشده است.

او در خصوص جشنوارۀ جوان گفت: این جشنواره، تنها جشنواره‌ای است که در حوزۀ موسیقی با آن همکاری دارم. امیدوارم این جشنواره به سرنوشت دیگر جشنواره‌ها مبتلا نشود و همین تعداد متخصصی که در آن حضور دارند وداع ابدی کنند. این جشنواره را دوست دارم و به آن اعتقاد دارم. این جشنواره کار خود را به درستی انجام می‌دهد.

یازدهمین جشنوارۀ ملی موسیقی جوان به دبیری هومان اسعدی، با مشارکت گستردۀ استادان برجستۀ موسیقی کشور، و با حضور 500 نوازنده و خوانندۀ جوان توسط انجمن موسیقی ایران، با حمایت معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دفتر موسیقی و همکاری بنیاد رودکی، از 8 تا 26 شهریور سال جاری در تالار رودکی، و مراسم اختتامیه نیز در 27 شهریور ماه در تالار وحدت، برگزار خواهد شد.