سیدرضا جزء مومنی*
نگاه نوین به علوم کاربردی، جان‌مایه اقبال عمومی به دانشگاه آزاد اسلامی
فلسفه علم‌اندوزی اگر جز در طریقت راهگشایی و راهنمایی انسان به سمت و سوی تعالی و رشد باشد بی‌گمان راه به خطا پیموده‌ایم زیرا محوریت صعود آدمی به منزلگاه توفیق در همه جنبه‌ها، حرکت در مسیر فرهیختگی است و بنا به تعدد و تنوع اندیشه نزد انسان‌ها شاهد تعدد رشته‌گرایش‌های علمی هستیم که هر یک، جنبه‌ای از زندگی انسان را مورد توجه ویژه قرار می‌دهد تا باور کنیم که به تعداد خلایق، تفکر، ساری و جاری است و انسان با تفکر و قدرت خلاقه می‌تواند خدای را به بارک الله بدارد که فلسفه وجودیِ شاخصی چون عقل، وجه تمایز آدمی با همه آفریده‌ها در کائنات باشد.
علم‌آموزی و تقویت اندیشه و درایت در هرجا و بنا به باور دینی، منبعث از قول رسول مهربانی‌ها ولو به اقصی نقاط عالم، رواست و آدمی با تفکر شیعی، ملزم به اندیشه‌ورزی از بدو تولد تا هنگامه مرگ است بنابراین آنان که در علوم دینی تلاش می‌کنند و آنان که در مسیر دین و عزّت، علوم آکادمیک را برمی‌گزینند و به گره‌گشایی از امور آدمی اشتغال دارند؛ هر دو فرهیختگانی ارجمندند که در مسیر تعالی بشریت گام می‌زنند.
با این مختصر که نقل شد بهتر است اشاره داشته باشیم که آن میزان از علم و دانش، منتهی به خیر است که برای خدا و در طریقت حل مشکل از بندگان خدا باشد که این چنین دانشی، دانش مفید است و آدمی را در باور اشرف خلایق تفسیر می‌کند.
علوم آکادمیک در هر رشته و گرایش وقتی در قالب صرف تئوری‌ها جلوه می‌کند و حاصل عملیاتی آن در خدمت جامعه نیست تصوری بر ذهن حاکم می‌شود که اساسا این نوع از علم چه فایده‌ای دارد ولی حاصل هم‌افزایی علوم است که می‌تواند در پایه و اساس، تفکراتی را خلق کند که حاصل همنشینی آنها در خدمت جامعه قرار می‌گیرد بنابراین علوم فنی و مهندسی باید با اندیشه‌مداری علوم انسانی با محوریت آدم حمایت شود و در محدوده علوم تجربی محک خورده و با زبان هنر صادر شود و در نگاه عاملان و کارگران، مجموعه ایده‌های مطروحه به پدیده‌های عملیاتی در مسیر تامین رفاه بشر به کار آید.
فضای دانشگاهی در جمهوری اسلامی نیز متعدد و برآمده از نگاه ایرانی - اسلامی بوده و بازار علم اندوزی گرم است و علاوه بر وزارت علوم و وزارت بهداشت، مجموعه‌ای از دانشگاه‌های آزاد اسلامی و غیرانتفاعی نیز در مسیر ارائه علوم و ادب آکادمیک هستند و مشخصا می‌توان از دانشگاه‌های وابسته به وزارت کشور – شهرداری تهران – وزارت نیرو – وزارت اطلاعات - وزارت نفت و وزارت جهادکشاورزی نیز در کنار بسیاری از موسسات دیگر یاد کرد که در پرورش نسل جوان فعالند.
بی‌گمان این اندازه از اشتیاق در علم‌اندوزی جای شکر خاضعانه دارد و ضرورت ایجاب می‌کند که نهاد یا موسسه‌ای در کاربردی کردن این علوم برای استفاده جامعه نیز تلاش کند که اگر علوم و دستآوردهای علمی برای انسان کاربردی نشود و جامعه را به خوداتکایی و خودکفایی نرساند راه به بیهوده رفته‌ایم.
سال‌های اخیر منویات مقام معظم رهبری و تاکید معظم له بر استفاده از علوم به منظور تامین نیازمندی‌های ملی بوده که نشان از ارزشمندی تفکر بومی در مطالعات به پشتوانه انسان دارد که امر مطاع حضرتشان ضرورتی بر جامعه دانشگاهی است تا با در اختیار داشتن علوم کاربردی بتوانیم به مرحله‌ای از بی‌نیازی در همه زمینه‌ها دست یابیم.
تولید مقالات متعدد ممکن است جایگاه علمی جهانی را برای ما تبیین کند ولی هرگز رافع مسئولیت اندیشمندان در دستیابی به تولیدات ملی که می‌تواند نیازهایمان را برطرف سازد نیست بنابراین حلقه پیوند بین دانش و صنعت باید قوی‌تر از هر روز شکل گیرد تا تولیدات علمی نیز به نام خودمان و ملت بزرگمان سند بخورد.
سال‌های اخیر با اصرار به جهانی شدن در زمینه هسته‌ای کارهای باشکوهی انجام شد تا آنجا که با این شاخص حرکتی، ملزم به حرکت در بسیاری از زمینه‌های رشد بین‌المللی شدیم و با علم و اندیشه توانستیم؛ نه تنها صاحب قدرت و فرصت هسته‌ای شویم بلکه با صعود به آسمان و نخستین جهش افلاکی در اعزام موجود زنده به فضا مثل همیشه به جهان ثابت کردیم که ایرانی هستیم و با باور متعالی خود می‌توانیم از سدهای چند لایه تحریم‌ها بگذریم و خودمان باشیم بنابراین با باور به دانایی و توانایی که خداوند در نهاد یکایک ایرانیان به ودیعه گذارده؛ می‌توانیم در زمینه تجاری‌سازی دستآوردهای علمی نیز تلاش جدی‌تر داشته باشیم و به اعتبار آن در رفع نیازها فعالیت کنیم.
در کشور ما، صنایع در اندیشه سودآوری بیشترند و معمولا دستان دانشگاه را به گرمی نمی‌فشارند که البته شایسته است دانشگاه، اعتمادسازی کرده و صنعت از حسن اعتماد، بهره بیشتر ببرد که در این صورت، بی‌تردید، حرکت‌های علمی به توفیق بیشتری دسترسی خواهد داشت.
تولید صرف سواد در محیط‌های آکادمیک با باور سنتی که نزد جوامع کمتر توسعه یافته نشان داریم که مدرک تحصیلی را معادل استخدام در مشاغل دولتی تلقی می‌کنند و از سویی با اندیشه‌ای ناپخته در پی آب باریکه معیشتی هستند؛ راهگشا مملکت نخواهد بود و باید باور کنیم سواد، دانش و شیوه استفاده از قدرت ادراک برای زندگی بهتر است و نه به شکل مطلق برای تامین محل درآمد و همین باورهای زمخت است که سالانه به تولید دانش‌آموخته‌های بسیاری می‌پردازیم ولی متاسفانه هیچ‌یک در پی ایجاد کار و کارآفرینی خلاق نیستند و در صفوف انتظار و متاسفانه با سرخوردگی اجتماعی منتظرند تا در جایگاهی دولتی مشغول کار شوند.
نگارنده با یادداشت این مطلب قصد دارد که دو نکته اصلی را در این مقال مورد اشاره قرار دهد و آن اینکه در کشور ما علم در حد وفور تولید می‌شود و نیروی متخصص و کاربلد نیز بسیار داریم و فقط ضرورت در آن است که این نیروی انسانی به تجاری‌سازی ایده‌ها کمک کند و فقط کلاس تحقیقاتی و رنکینگ جهانی در تولید علم با مقالات متعدد ISI معیار توفیقات تلقی نشود.
دانشگاه‌های غیردولتی و غیرانتفاعی نیز که با محوریت شهریه کار می‌کنند و در سال‌های اخیر علی‌رغم بالا رفتن نرخ هزینه‌کردها، مجاز به افزایش شهریه نبوده‌اند و از کاهش شدید تعداد داوطلبان تحصیل در سال‌های اخیر رنج می‌برند معمولا با مشکلات بیشتری مواجه‌اند به شکلی که اساسا مدیریت در این ساختار متوجه درآمد و هزینه است و معمولا مدیریت ساده‌ای نیست بنابراین باید سرفصل مشارکت‌های مردمی را گشود و با برخورداری از عنایات انجمن خیران به توسعه شرایط پرداخت که این امر مسلما مورد توجه عموم قرار نمی‌گیرد و تنها راه باقیمانده آن است که تولیدات علمی خود را به سرمایه تبدیل کنیم.
و اما با توجه به شرایط کنونی محیط‌های آکادمیک، تعدد و تنوع رشته‌ها و فراوانی موضوعی در سراسر کشور و مشخصا با شناخت موثری که از بسیاری واحدهای دانشگاهی آزاد اسلامی وجود دارد که در دهه چهارم خدمت به اوج رشد و نضج آموزشی و پژوهشی رسیده‌اند؛ پیشنهاد می‌شود والدین جز در مواردی از رشته‌گرایش‌ها و علاقه‌مندی‌های خاص بنا به کسب رتبه‌های مطرح آموزشی برابر با اعلام مرکز سنجش به دانشگاه بزرگ، مطرح و جهانی آزاد اسلامی، بیش‌ازپیش اعتماد و فرصت تحصیل و فرهیختگی را به جوانان خود اهدا کنند تا بدون دغدغه و تحمل ریسک جاده و بروز احتمالی چالش‌های اجتماعی، فرزندان این سرزمین در جمع خانواده و در بوم‌محل زندگی خانوادگی به تحصیل بپردازند البته دولت محترم نیز با عنایت و توجه خاص، وزارت آموزش و پرورش را از نگاه انحصاری به دانشگاه‌های دولتی معاف کند تا شرط توفیق دانش‌آموزان فقط در محدوده قبولی دانشگاه‌های دولتی رقم نخورد و برای تامین عدالت آموزشی اتفاقا تعدادی از نخبگان دانش‌آموزی به دانشگاه آزاد اسلامی هدایت شوند.
به هر تقدیر توسعه بنگاه‌های دانش‌بنیان، تبیین جایگاه علمی تولیدات بومی، ارتباط بیشتر و اصولی‌تر دانشگاه و صنعت، آشنایی مدیران صنعتی با تفکرات دانشگاهی در رشته‌گرایش‌های متعدد، حضور استادان و دانشگاهیان در محیط‌های صنعتی و ارائه پیشنهادات تولیدی از سوی دانشگاه‌ها و ایجاد مراکز ارتباطی صنایع با دانشگاه، مجموعه‌ای از توصیه‌هایی است که می‌تواند علوم را نه تنها توسعه دهد بلکه در ایجاد درآمدهای غیرشهریه‌ای نیز کاربرد داشته باشد و دامنه خدمات رفاهی در این دانشگاه مردمی توسعه یابد.
*مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان
انتهای پیام/
