قدرت تأثیر گذاری در بلاکچین در اختیار کاربران وفادارتر خواهد بود
نمایشگاه ایفتکس در نخستین دوره برگزاری خود، میزبان نشستی تخصصی با موضوع «حکمرانی غیرمتمرکز آنچین» است تا ابعاد فنی و اجتماعی این گذار تاریخی را بررسی کند. انتقال قدرت از نهادهای مرکزی به الگوریتمها و جامعه ذینفعان، پرسشهای بنیادینی درباره مشروعیت، اجرا و امنیت تصمیمات ایجاد کرده که پاسخ به آنها نیازمند بازتعریف مفاهیم کلاسیک دموکراسی در بستر کدهای کامپیوتری است. امید آجرلو، مدیر محصول فنی و معمار نرمافزار، در گفتوگو با خبرنگار آناتک به تشریح نسلهای مختلف حکمرانی و تحلیل مدلهای پیشرو نظیر کاردانو و پولکادات پرداخته است.
مفهوم حکمرانی در بلاکچین به چه معناست؟
شاید واژه «حکمرانی» یا Governance در نگاه اول ذهن مخاطب را به سمت سیاست و دولت ببرد، اما در دنیای فناوری و کسبوکار، این مفهوم شباهت زیادی به نحوه مدیریت یک مجتمع مسکونی یا اداره یک شرکت تعاونی دارد. در سیستمهای سنتی، همیشه یک مدیرعامل در رأس هرم وجود دارد که دستور نهایی را امضا میکند. اما در بلاکچین، ما با ساختاری مواجهیم که مدیر مرکزی حذف شده و قدرت تصمیمگیری بین تمام اعضا توزیع شده است. چالش اصلی اینجاست که چگونه بدون وجود یک رئیس، از هرجومرج جلوگیری کنیم؟
این چالش از منظر فنی با مفهوم مدیریت جمعی پاسخ داده میشود. در اینجا دیگر تصمیمات پشت درهای بسته گرفته نمیشود، بلکه پروتکلها مشخص میکنند که تغییرات نرمافزاری، بهروزرسانیها و تخصیص منابع چگونه انجام شود. ما اکنون در حال انتقال به نسل سوم حکمرانی هستیم؛ جایی که کل چرخه تصمیمگیری از پیشنهاد تا اجرا، به صورت خودکار و توسط قراردادهای هوشمند انجام میشود و دخالت انسانی در مرحله اجرا به صفر میرسد.
چگونه میتوان بدون حضور در جلسات طولانی، در مدیریت مشارکت کرد؟
یکی از مشکلات مدلهای قدیمی دموکراسی این است که همه افراد وقت یا دانش کافی برای شرکت در تمام جلسات و بررسی تمام جزئیات فنی را ندارند. راهکار سنتی، انتخاب نماینده برای چهار سال بود که اغلب منجر به قطع ارتباط رایدهنده با نماینده میشد. اما فناوری بلاکچین مدلی شبیه به قرض دادن کلید خانه به یک دوست معتمد را ارائه کرده است. شما کلید یا حق رأی را به او میدهید، اما هر لحظه که بخواهید میتوانید آن را پس بگیرید.
این مدل که در ادبیات تخصصی به «دموکراسی مایع» شهرت دارد، راهکاری برای مقابله با مشکل بیمیلی رأیدهندگان است. در این ساختار، کاربر حق رأی خود را به یک نماینده میسپارد، اما این واگذاری پویا و شناور است. برخلاف سیستمهای نمایندگی سنتی، در اینجا شفافیت کامل برقرار است و کاربر میتواند قدرت خود را بلافاصله به شخص دیگری منتقل کند. این مکانیسم باعث میشود تخصصگرایی حفظ شود و همزمان قدرت نهایی در دست ذینفعان اصلی باقی بماند.
آیا رأی اکثریت همیشه درست است؟
تصور کنید ساکنان یک ساختمان رأی بدهند که ستونهای اصلی را برای زیبایی بیشتر حذف کنند! رأی اکثریت مثبت است، اما این تصمیم کل سازه را ویران میکند. در دنیای بلاکچین هم تصمیم هیجانی اکثریت مثلاً ۵۱ درصد آراء، میتواند امنیت کل شبکه را به خطر بیندازد؛ بنابراین صرفاً داشتن رأی بالا کافی نیست و سیستم نیاز به یک مکانیزم کنترل ایمنی دارد.
شبکه کاردانو برای حل این معضل، مدلی شبیه به یک سیستم مشروطه را پیادهسازی کرده است که بر مفهوم مشروعیت استوار است. در این معماری، علاوه بر رأیدهندگان، نهادهایی مانند DReps و SPOs وجود دارند. مهمتر از همه، وجود یک کمیته قانون اساسی است که وظیفه دارد مصوبات را با سند بالادستی شبکه تطبیق دهد. این ساختار تضمین میکند که تصمیمات، حتی با وجود حمایت اکثریت، نباید اصول بنیادین و امنیتی شبکه را نقض کنند.
چگونه وفاداری و صبر جایگزین قدرت پول میشود؟
قانون نانوشتهای در شرکتهای سهامی وجود دارد که «هرکس پول بیشتری دارد، قدرت بیشتری دارد». این موضوع در بلاکچین میتواند خطرناک باشد، زیرا یک سرمایهگذار موقت میتواند با پول زیاد وارد شود، تصمیمی به نفع خود بگیرد و خارج شود. راهکار نوین، جایگزینی پول با تعهد زمانی است؛ شبیه به تفاوت قائل شدن بین یک ساکن دلسوز که ۱۰ سال در محله زندگی کرده با یک توریست ثروتمند که فقط یک روز آنجا است.
شبکه پولکادات با معرفی مدل OpenGov و مکانیزم رأیگیری مبتنی بر تعهد، این ایده را عملی کرده است. در این سیستم، قدرت رأی بر اساس فرمولی از وزن توکن ضربدر مدت زمان قفل شدن دارایی محاسبه میشود. به زبان فنی، کاربری که حاضر است دارایی خود را برای مدت طولانیتری در شبکه قفل کند، ضریب تأثیر بسیار بیشتری نسبت به کسی دارد که صرفاً حجم زیادی توکن دارد، اما تعهد زمانی ندارد. این رویکرد مانع از حملات مخرب کوتاهمدت نظیر وامهای آنی میشود و قدرت را به وفاداران شبکه میسپارد.
آینده حکمرانی دیجیتال به کدام سو میرود؟
آنچه تحت عنوان حکمرانی آنچین مطرح میشود، تلاشی برای مهندسی تصمیمگیری در عصر دیجیتال است. ما به دنبال ایجاد تعادل میان دو مفهوم متضاد هستیم: سرعت و چابکی مانند مدل پولکادات در برابر امنیت و پایداری قانونی مانند مدل کاردانو که هر دو هم در جای خود اهمیت دارند.
بلاکچین در حال تبدیل شدن به آزمایشگاهی برای بازطراحی مفهوم قدرت است. اگر اجماع موتور بلاکچین باشد، حکمرانی فرمان آن است. بدون داشتن فرمانی دقیق که ترکیبی از شفافیت کُد و منطق انسانی باشد، حتی پیشرفتهترین تکنولوژیها نیز به بیراهه خواهند رفت.
انتهای پیام/
