با تجمیع داده‌ها، دیگر خبری از ترافیک‌های آزاردهنده نیست

در شرایطی که سامانه‌های جزیره‌ای و پراکنده موجب تحلیل ناقص داده‌های ترافیکی و تصمیم‌گیری‌های دیرهنگام در مدیریت شهری شده بودند، شرکت مهیمن با بهره‌گیری از توان تخصصی داخلی، راهکاری جامع برای تجمیع، تحلیل و مدیریت هوشمند داده‌های ترافیکی ارائه کرده است. در این گفت‌و‌گو، مجتبی عبدی، مدیر محصول مدیریت هوشمند ترافیک شهری، و مرتضی یادگاری، مدیر ارشد واحد راه و شهرسازی گروه مهیمن، به معرفی ابعاد فنی و راهبردی این راهکار پرداخته‌اند.

ماموریت محصول مدیریت هوشمند ترافیک شهری چیست و چه مشکلی از ترافیک‌شهری را برطرف می‌کند؟

عبدی: راهکار «تجمیع و تحلیل داده‌های ترافیکی» سامانه‌ای نرم‌افزاری و تخصصی است که به‌عنوان بخشی از راهکار یکپارچه‌ی نظارت و تحلیل ترافیک طراحی شده و وظیفه دارد داده‌های ترافیکی را به‌صورت برخط (Real-time) از سامانه‌ها و زیرسامانه‌هایی مانند پلاک‌خوان، ثبت تخلفات سرعت و عبور از چراغ قرمز دریافت، پردازش، تحلیل و گزارش‌سازی کند.

مخاطبان اصلی این سامانه چه سازمان‌ها و نهاد‌هایی هستند؟

عبدی: مخاطبان اصلی این راهکار شامل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور، مرکز مدیریت راه‌های کشور، پلیس راهور ناجا، شهرداری‌ها، شرکت‌های کنترل ترافیک کلان‌شهر‌ها و مراکز فرماندهی، کنترل و امنیت شهری هستند.

این راهکار چه مسئله‌ای را حل می‌کند؟

عبدی: پیش از اجرای این سامانه، تعدد سامانه‌های جزیره‌ای و پراکندگی اطلاعات موجب می‌شد داده‌ها به‌صورت مجزا ذخیره شوند و تحلیل‌ها ناقص و با تأخیر انجام گیرد؛ در نتیجه، واکنش‌های مدیریت شهری از کارایی لازم برخوردار نبود. راهکار «تجمیع و تحلیل داده‌های ترافیکی» با طراحی یک سامانه‌ی مرکزی هوشمند این گسست‌ها را برطرف کرده و بستر تصمیم‌گیری دقیق، سریع و عملیاتی را فراهم ساخته است.

اهمیت و ضرورت ایجاد چنین راهکاری در چیست؟

عبدی: با وجود تعداد زیادی از دوربین‌های فعال در شهر‌ها و جاده‌ها، سازمان‌های مرتبط با ترافیک نیازمند سامانه‌ای هوشمند و متمرکز هستند تا داده‌های حاصل از این منابع و سایر سامانه‌های ترافیکی مانند AVL و AFC را به‌صورت لحظه‌ای پردازش کرده و هشدار‌های لازم را ارائه دهد. این فرایند در راستای ارتقای ایمنی، کنترل مؤثر تخلفات، تحلیل بلادرنگ و تصمیم‌گیری به‌موقع ضروری است.

این سامانه چه مزایای راهبردی برای ذی‌نفعان دارد؟

عبدی: از جمله مزایای این راهکار می‌توان به شناسایی سریع‌تر تخلفات و حوادث، کاهش خطا و وابستگی به نیروی انسانی، ارائه‌ی هشدار‌های لحظه‌ای در صورت بروز اختلال، پشتیبانی از تصمیم‌سازی هوشمند و بهره‌گیری از داشبورد‌های جامع و قابل مانیتورینگ اشاره کرد.

در صورت نبود این راهکار چه تهدید‌هایی وجود دارد؟

عبدی: در نبود چنین سامانه‌ای، تصمیم‌گیری‌ها با تأخیر و نقص مواجه می‌شود، واکنش به رخداد‌ها تضعیف خواهد شد، هزینه‌ها افزایش می‌یابد، نارضایتی عمومی بالا می‌رود و سامانه‌های سنتی و مجزای کنونی همچنان ناکارآمد باقی خواهند ماند.

این محصول دقیقاً چه جایگاهی در راهکار‌های مهیمن دارد؟

یادگاری: محصولی که از آن سخن می‌گوییم، در واقع سامانه‌ی مدیریت هوشمند ترافیک است که نه‌تنها در حوزه‌ی شهری بلکه در سطح ملی و جاده‌ای نیز قابل استفاده است. این راهکار داده‌های حاصل از سامانه‌های ITS، به‌ویژه دوربین‌های نظارتی و پلاک‌خوان را از برند‌ها و شرکت‌های مختلف تجمیع کرده و با ایجاد یک ساختار داده‌ی واحد، انبار داده‌ای غنی، معتبر و قابل اتکا به وجود می‌آورد. بر این مبنا، تحلیل‌های کسب‌وکاری و مدیریتی بر روی داده‌ها انجام شده و خروجی آن در قالب داشبورد‌های مدیریتی برای تصمیم‌گیری‌های کلان کشور ارائه می‌شود.

این سامانه اکنون در چه مراکزی فعال است؟

یادگاری: در حال حاضر، این سامانه در مرکز کنترل ترافیک تهران و مرکز مدیریت راه‌های کشور مستقر بوده و به‌صورت فعال در حال سرویس‌دهی است. حدود سه هزار دوربین در سطح جاده‌های کشور و تعداد مشابهی در شهر تهران به این سامانه متصل هستند. همچنین، بخش‌هایی از آن در سازمان هواپیمایی کشوری پیاده‌سازی شده و مذاکراتی برای توسعه‌ی سامانه در کلانشهر‌هایی از قبیل کرج و مشهد و اصفهان در حال انجام است.

اهداف کلان این راهکار چیست؟

یادگاری: در عصر فناوری اطلاعات، مدیران باید بتوانند بر پایه‌ی داده‌های گذشته و فعلی، آینده را پیش‌بینی کرده و تصمیمات مؤثر اتخاذ کنند. این سامانه دقیقاً با چنین رویکردی طراحی شده است تا مدیران کلان شهر‌ها در مواقع بحرانی یا خاص، مانند آغاز مهرماه که همواره با افزایش ترافیک مواجه هستیم، بتوانند تصمیمات پیش‌گیرانه و کارآمد اتخاذ کرده و از بروز اتفاقات نامطلوب جلوگیری کنند. این سامانه تصمیم‌سازی را به‌صورت هوشمند و پیش‌دستانه ممکن می‌سازد.

آیا این راهکار فقط در حوزه‌ی ترافیک شهری کاربرد دارد؟

یادگاری: خیر، این محصول به‌دلیل ماهیت داده‌محور خود در صنایع دیگر نیز قابل پیاده‌سازی است. برای نمونه، همکاری‌هایی با سازمان هواپیمایی کشوری و برخی صنایع بزرگ در جریان است تا این سامانه متناسب با نیاز‌های آن حوزه نیز مورد استفاده قرار گیرد.

چالش‌های اصلی در این حوزه چیست؟

یادگاری: چالش‌های حوزه‌ی ترافیک به دو دسته‌ی پایشی و پیمایشی تقسیم می‌شوند. در بخش پیمایش، هدف مدیریت مسیر‌های تردد ناوگان عمومی مانند اتوبوس و تاکسی است تا مسیر‌ها بهینه شده و مکان‌یابی ایستگاه‌ها بر اساس الگو‌های واقعی تردد صورت گیرد. بسیاری از مسیر‌های فعلی سال‌هاست بازنگری نشده‌اند و این امر موجب کاهش تمایل مردم به استفاده از وسایل نقلیه‌ی عمومی شده است. این راهکار مهیمن با تحلیل داده‌های مربوط به سوار و پیاده شدن مسافران، می‌تواند مسیر‌ها و ایستگاه‌ها را بازطراحی و بصورت بهینه جانمایی کند. در کنار آن، موضوع مصرف سوخت و انرژی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ خروجی‌های این محصول علاوه بر بهینه‌سازی مصرف سوخت، می‌تواند در مبارزه با قاچاق سوخت و بارنامه‌های سوری نقش مؤثری ایفا کند. در فاز نخست، پیش‌بینی می‌شود ۲۰ تا ۲۵ درصد از موارد قاچاق قابل شناسایی باشد و در مراحل بعدی، این دقت افزایش یابد.

این محصول چه تفاوتی با نمونه‌های مشابه خارجی دارد؟

یادگاری: این سامانه کاملاً بومی است و هیچ‌یک از اجزای آن از ماژول‌های خارجی استفاده نمی‌کند؛ از این‌رو، ضمن کاهش هزینه‌ها نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی، استقلال فنی کشور را نیز تضمین می‌کند. فلسفه‌ی وجودی شرکت مهیمن بر حل چالش‌های ملی و ارائه‌ی راهکار‌هایی با کمترین هزینه برای حاکمیت و مردم است. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، مشابه این راهکار در کشور‌های پیشرفته‌ای مانند کانادا نیز در حال اجراست. تفاوت اصلی در آنجاست که کشور‌های پیشرو در این امر ازقبیل هلند وسوئد و کانادا از فناوری خودرو‌های متصل (Connected Car) و عامل‌های ارتباطی (Agents) در وسایل نقلیه بهره می‌برند، یعنی نسل بروزتری از قابلیت‌ها و ابزار در اختیار دارند، در حالی که در ایران هنوز این فناوری به‌صورت گسترده پیاده‌سازی نشده است. با این حال، سامانه‌ی مهیمن با تکیه بر زیرساخت‌های فعلی ITS و استفاده از داده‌های دوربین‌ها، سامانه‌های AVL و GPS، توانسته است نتایجی بسیار مطلوب در حوزه‌ی مدیریت هوشمند ترافیک به دست آورد.

چشم‌انداز توسعه‌ی این سامانه چیست؟

یادگاری: هدف نهایی، ایجاد یک راهکار جامع برای کل کشور است؛ به‌گونه‌ای که داده‌های تمامی شهر‌ها و جاده‌ها در یک سامانه‌ی یکپارچه تجمیع شود. در این صورت، امکان تصمیم‌گیری دقیق، هماهنگ و بلادرنگ در حوزه‌ی راه و شهرسازی فراهم خواهد شد. با تحقق این چشم‌انداز، کشور از نظر مدیریت ترافیک شهری و جاده‌ای به سامانه‌ای هوشمند، متمرکز و کاملاً بومی مجهز خواهد شد. راهکار یکپارچه‌ی تجمیع و تحلیل داده‌های ترافیکی شرکت مهیمن، پاسخی فناورانه به چالش‌های دیرینه‌ی مدیریت ترافیک در کشور است. این سامانه با تحلیل لحظه‌ای داده‌ها، ارائه‌ی هشدار‌های بلادرنگ و پشتیبانی از تصمیم‌سازی هوشمند، گامی مؤثر در جهت ارتقای ایمنی، کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت زندگی شهری محسوب می‌شود.