۷ آذر در دنیای علم چه خبر؟

تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 7 آذر برابر با 28 نوامبر را ورق می‌زنیم.

کشف اولین تپ‌اختر

۲۸ نوامبر ۱۹۶۷ میلادی برابر با ۷ آذر ۱۳۴۶ خورشیدی، اولین تپ‌اختر رادیویی کشف شد. این تپ‌اختر که SR B1919+21 نام دارد با دوره ۱.۳۳۷۳ ثانیه است. جوسلین بل‌برنل این جرم آسمانی را که در صورت فلکی روباهک در فاصله ۸۵ سال نوری از زمین قرار دارد، به‌مدت بسیار کوتاهی که تصور می‌شد قدرت و نظم سیگنال‌‌ها شبیه یک فانوس دریایی تمدنی فرازمینی است کشف کرد. از این‌رو، برنل این تپ‌اختر را در ابتدا و به‌شوخی مردان سبز-۱ یا LGM-1 نامید. بل برنل به‌زودی و پس‌از کشف سیگنالی مشابه از بخشی دیگر از آسمان، حیات فرازمینی را به‌عنوان منبع رد کرد. به ستاره‌های نوترونی چرخانی که با سرعت بسیار زیادی دوران می‌کنند و پالس‌های مداومی از انرژی تابشی همراه با خطوط میدان مغناطیسی قوی را از خود منتشر می‌کنند تپ‌اختر می‌گویند.

کاشف دولومیت

۲۸ نوامبر ۱۸۰۱ میلادی برابر با ۷ آذر ۱۱۸۰ خورشیدی، دیودونه دولومیو زمین‌شناس و کانی‌شناس فرانسوی درگذشت. دولومیو در یکی از سفرهایش به کوه‌های آلپ تیرول (امروزه بخشی از شمال‌شرقی ایتالیا) یک سنگ آهکی را کشف کرد که برخلاف سنگ آهک، با اسیدهیدروکلریک ضعیف جوش نمی‌زد. او این مشاهدات را در سال 1791 در مجله علمی معروف فرانسوی Journal de Physique (ژورنال فیزیک) منتشر کرد. در مارس 1792، نیکلا تئودور دو سوسور این سنگ را در بزرگداشت دولومیو، دولومی یا دولومیت نامگذاری کرد. امروزه هم سنگ و هم کانی اصلی آن نام دولومیو را یدک می‌کشند. همچنین رشته‌کوه شمال‌شرقی ایتالیا هم با نام دولومیت‌ها شناخته می‌شود.

انریکو فرمی

۲۸ نوامبر ۱۹۵۴ میلادی برابر با ۷ آذر ۱۳۳۳ خورشیدی، انریکو فرمی فیزیکدان ایتالیایی درگذشت. شهرت فرمی برای تحقیقاتش در واپاشی بتا و طراحی اولین رآکتور هسته‌ای و گسترش نظریه کوانتومی است و برای برای تلاش‌هایش در حوزه رادیواکتیوی، جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۳۸ را دریافت کرد. فرمی سال ۱۹۴۴ به‌عنوان مشاور رابرت اوپنهایمر در پروژه منهتن و ساخت بمب اتم شرکت داشت. او علاوه‌بر جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۳۸ در سال ۱۹۵۴ هم مدال ماکس پلانک را دریافت کرد. گاز فرمی (گازهای الکترونی)، فرمیون‌ها (گروهی از ذرات بنیادی) و همچنین عنصر شیمیایی فرمیوم در بزرگداشت انریکو فرمی نام‌گذاری شده‌‌اند. کمیسیون انرژی اتمی آمریکا در یادبود این دانشمند بزرگ، جایزه ۳۷۵هزار دلاری انریکو فرمی را پایه‌گذاری کرد که همه‌ساله اعطا می‌شود.

پرتاب کاوشکر مارینر ۴

۲۸ نوامبر ۱۹۶۴ برابر با ۷ آذر ۱۳۴۳ خورشیدی، کاوشگر رباتیک مارینر ۴ به فضا پرتاب شد. مارینر ۴ چهارمین فضاپیمای برنامه فضایی مارینر ناسا بود که با هدف اکتشاف مریخ و مشاهدات علمی نزدیک از سطح سیاره سرخ و همچنین انتقال اطلاعات به زمین ساخته شد و به‌عنوان نخستین پرواز کناری موفق در مریخ شناخته می‌شود. این فضاپیما توانست برای اولین‌بار تصاویری از نزدیکی سطح مریخ تهیه کند. این تصاویر مریخ را سیاره‌ای مرده نشان می‌داد و دیدگاه دانشمندان درباره وجود حیات در سیاره سرخ تغییر داد. آخرین تماس با این کاوشکر در ۲۱ دسامبر ۱۹۶۷ و پس‌از سه‌سال و ۲۳ روز ماموریت برقرار شد.

دکتر محسن فخری‌زاده

۲۸ نوامبر ۲۰۲۰ برابر با ۷ آذر ۱۳۹۹ دکتر محسن فخری‌زاده مهابادی، فیزیکدان و دانشمند هسته‌ای ایرانی به‌دست عوامل موساد ترور شد. شهید فخری‌زاده را به‌عنوان یکی از فعالان اصلی و مهم برنامه هسته‌ای ایران می‌شناختند. فخری‌زاده سال 1327 در شهر قم متولد شد و در دانشگاه شهید بهشتی تحصیل کرد و سپس از دانشگاه اصفهان مدرک دکتری گرفت. او از سال 1370 استاد فیزیک دانشگاه امام‌حسین بود. فخری‌زاده سازمان نوآوری و تحقیقات دفاعی را تاسیس کرد و ریاست آن را به‌عهده داشت.