«پهپادها» جنگاورانه‌ترین فناوری/کاربردهای غیرنظامی این تکنولوژی چیست؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، به طور قطع یکی از زمینه‌های کاربرد فناوری پهپادها در جنگ‌ها و درگیری‌ها بوده است. تغییرات در فناوری نظامی، جنگ را در قرن بیست و یکم شکل داده است و فناوری به طور فزاینده‌ای در جنگ ها، توسط ارتش‌های سنتی و همچنین بازیگران غیردولتی استفاده می‌شود. 

براساس گزارش شاخص صلح جهانی ۲۰۲۴ استفاده از فناوری، حل و فصل درگیری‌ها را پیچیده‌تر و سخت‌تر کرده است.

پهپاد‌ها که معمولا به عنوان هواپیما‌های بدون سرنشین شناخته می‌شوند، به طور فزاینده‌ای توسط کاربران دولتی و غیر دولتی مورد استفاده قرار گرفته اند و تعداد حملات هواپیما‌های بدون سرنشین و تلفات مرتبط با آن در پنج سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است. 

دسترسی به هواپیما‌های بدون سرنشین، به گروه‌های غیردولتی این امکان را داده که به طور موثرتری با کشور‌های بزرگتر و قدرتمندتر وارد درگیری شوند. این تغییر درگیری‌ها را پیچیده‌تر و حل کردن آنها را سخت‌تر کرده است.

پهپاد‌ها در جنگ‌ها و عملیات‌های نظامی کاربرد‌های گسترده‌ای دارند. این فناوری به دلیل قابلیت‌های خاص خود، تحولات زیادی در نحوه‌ی جنگ و استراتژی‌های نظامی ایجاد کرده است. از جمله کاربرد‌های اصلی پهپاد‌ها در جنگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱-    شناسایی و نظارت: پهپاد‌ها به عنوان ابزار‌های جمع آوری اطلاعات، قادر به انجام ماموریت‌های شناسایی و نظارت بر مناطق جنگی و تحرکات دشمن هستند. این اطلاعات به فرماندهان کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیرند.

۲-    حملات هوایی: برخی از پهپاد‌ها به تسلیحات مسلح هستند و می‌توانند حملات هوایی دقیق علیه اهداف مشخص انجام دهند. این قابلیت به کاهش تلفات غیرنظامیان و افزایش دقت در هدف‌گیری کمک می‌کند.

۳-     پشتیبانی هوایی نزدیک: در عملیات‌های زمینی، پهپاد‌ها می‌توانند به عنوان پشتیبانی هوایی نزدیک عمل کنند و اطلاعات و تصاویر زنده از میدان جنگ به نیرو‌های زمینی ارائه دهند.

۴-    جنگ الکترونیک: پهپاد‌ها می‌توانند برای انجام عملیات جنگ الکترونیک، مانند مختل کردن ارتباطات دشمن یا جمع‌آوری اطلاعات الکترونیکی استفاده شوند.

۵-     مراقبت و نجات: در برخی موارد، پهپاد‌ها می‌توانند برای نجات و مراقبت از سربازان مجروح و آسیب‌دیده در میدان جنگ مورد استفاده قرار گیرند.

۶-     حمل و نقل: در برخی از موارد، پهپاد‌ها می‌توانند به عنوان وسیله‌ای برای حمل و نقل تجهیزات و مایحتاج به مناطق دشوار و دورافتاده عمل کنند.

با توجه به پیشرفت‌های فناوری، پیش بینی می‌شود کاربرد پهپاد‌ها در زمینه نظامی همچنان افزایش یابد و نقش مهم تری در استراتژی‌های جنگی ایفا کند.

به گزارش ویژن او هیومنیتی، با افزایش تقاضا برای هواپیما‌های بدون سرنشین، کشور‌های سازنده، صادرات پهپاد‌های نظامی خود را گسترش داده اند. نقش رو به رشد ترکیه به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان تسلیحات «قدرت متوسط» در جهان، صادرات پهپاد‌های این کشور را به بسیاری از کشورها، از جمله در منطقه ساحل مرکزی درگیر جنگ در جنوب صحرای آفریقا، شامل می‌شود.

این روند مطابق با افزایش نظامی شدن ترکیه است که وخامت شاخص صادرات تسلیحات در شاخص جهانی صلح ۲۰۲۴ را نشان می‌دهد.

کاربران غیر دولتی

در حالی که استفاده از هواپیما‌های بدون سرنشین توسط بازیگران دولتی و غیردولتی افزایش یافته است، کاربران غیردولتی، بیشتر از این فناوری استفاده کرده اند.

بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳، تعداد ایالت‌های آمریکا که از هواپیما‌های بدون سرنشین استفاده کرده اند از ۱۶ به ۴۰ ایالت افزایش یافته که افزایش ۱۵۰ درصدی را نشان می‌دهد. با این حال، در مدت مشابه، تعداد گروه‌های غیردولتی که دست کم یک حمله پهپادی انجام داده اند، از شش به ۹۱ گروه افزایش یافته که بیش از ۱۴۰۰ درصد افزایش داشته است. سهولت دسترسی به هواپیما‌های بدون سرنشین ابزار اضافی را در اختیار بازیگران غیردولتی قرار داده است.

با افزایش استفاده عمومی از هواپیما‌های بدون سرنشین در درگیری ها، تعداد حملات و تلفات پهپاد‌ها به طور مشابه افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۳، بیش از سه هزار کشته بر اثر حملات پهپادی یا فقط کمتر از دو درصد از کل تلفات جنگی رخ داد.

این نشان دهنده افزایش ۱۶۸ درصدی از سال ۲۰۱۸ است. تعداد حملات هواپیما‌های بدون سرنشین افزایش بسیار چشمگیری را نشان می‌دهد، با ۴۹۵۷ حمله در سال ۲۰۲۳، از ۴۲۱ حمله در سال ۲۰۱۸.

گروه‌های غیر دولتی استفاده از پهپاد را به عنوان یک تاکتیک در جنگ نامتقارن گنجانده اند. جنگ نامتقارن عموما توسط گروه‌های ضعیف‌تر انجام می‌شود که از استراتژی‌های غیرمتعارف برای اجتناب از درگیری‌های نظامی متعارف با نیروی برتر که احتمالا منجر به شکست می‌شود، استفاده می‌کنند.

هواپیما‌های بدون سرنشین یک تاکتیک نسبتا موثر هستند که خطر را برای اعضای گروه به حداقل می‌رسانند و دامنه اهداف ممکن را گسترش می‌دهند.

این امر به این گروه‌های ضعیف‌تر اجازه می‌دهد تا بر محدودیت‌های خود در توانایی نظامی غلبه کرده و پیروزی را برای قدرت قوی تر، پرهزینه‌تر و دشوارتر کنند.

استفاده‌ گروه‌های غیردولتی در میانمار، جایی که بسیاری از گروه‌های کوچک معترض از هواپیما‌های بدون سرنشین ارزان قیمت در نبرد علیه حکومت نظامی بسیار مجهزتر استفاده کرده اند، به طور برجسته دیده شده است. 

استفاده از این پهپاد‌ها به آموزش فنی رسمی کمی نیاز داشت و کاربران با تکیه بر دستورالعمل‌های آنلاین و قطعات سفارش داده شده از چین، به این ابزار جنگی دسترسی یافته بودند. سهولت نسبی دسترسی و بهره برداری از این فناوری، انجام حملات را برای گروه‌های مقاومت مسلح به میزان قابل توجهی آسان کرده است. 

از پهپاد‌ها نیز برای اثرات مرگبار در حملات تروریستی استفاده شده است. در یک حمله تروریستی اکتبر ۲۰۲۳ در سوریه، چندین پهپاد مملو از مواد منفجره در حمله به مراسم فارغ التحصیلی دانشکده نظامی در منطقه حمص، بیش از ۸۹ سرباز و غیرنظامی کشته و حداقل ۲۴۰ نفر زخمی شدند. این حمله سومین حمله تروریستی مرگبار در سال ۲۰۲۳ بود که در فهرست جهانی تروریسم ۲۰۲۴ ثبت شده است.

کاربرد دولتی 

بازیگران دولتی از پهپاد‌ها برای جنگ و جمع آوری اطلاعات استفاده کرده اند و نیاز به پیاده نظام را به میزان قابل توجهی کاهش داده اند.

طی دو سال اخیر برخی از کشور‌ها از جمله آمریکا و چین برای مقابله با یکدیگر سرمایه گذاری هنگفتی بر روی ارتش پهپادی خود صورت داده اند. آنها میلیارد‌ها دلار صرف ساخت و خرید جدیدترین تجهیزات پهپادی برای ارتش‌های خود کرده اند.

پهپاد‌ها می‌توانند ماموریت‌های شناسایی و نظارت را بدون به خطر انداختن جان انسان‌ها انجام دهند، در حالی که پهپاد‌های نظامی پیشرفته با استفاده از مهمات هدایت شونده دقیق می‌توانند دارایی‌های خاص دشمن را با دقت بیشتری هدف قرار دهند.

این پیشرفت‌ها توانایی ارتش‌ها را برای واکنش سریع به تهدیدات نوظهور افزایش می‌دهد. افزایش استفاده از پهپاد‌های دولتی همچنین به معنای تغییر به سمت قابلیت‌های نظامی از راه دور و خودمختار است و پهپاد‌ها نقشی محوری در عملیات‌های نظامی آینده و استراتژی‌های امنیتی در سرتاسر جهان خواهند داشت.

بارزترین نمونه استفاده از هواپیما‌های بدون سرنشین توسط یک بازیگر دولتی در سال گذشته در درگیری در اوکراین رخ داد. در سال ۲۰۲۳، کمتر از هشت درصد از کل تلفات ناشی از حملات هواپیما‌های بدون سرنشین و ۳۰ درصد از کل حملات در درگیری در اوکراین رخ داده است. 

استفاده اولیه از پهپاد‌ها در نظارت، شناسایی و مستندسازی بوده است، با کمتر از ۴۰۰ کشته در درگیری به دلیل حملات هواپیما‌های بدون سرنشین. علاوه بر این، پهپاد‌ها به جنگ روانی کمک کرده اند و به اوکراین اجازه می‌دهند مستقیما خاک روسیه را هدف قرار دهند، از جمله حملات به زیرساخت‌های انرژی روسیه. پهپاد‌های نیروی دریایی اوکراین نیز در عملیات تهاجمی علیه نیرو‌های دریایی روسیه در دریای سیاه مورد استفاده قرار گرفته اند. 

اگرچه پهپاد‌ها در موقعیت‌های درگیری مفید هستند، اما هنوز به نقطه‌ای نرسیده اند که بتوانند به طور قاطع تعادل درگیری‌ها را تغییر دهند. 

سیستم‌های دفاع هوایی کنونی تا حد زیادی در شناسایی و خنثی کردن تهدیدات پهپاد‌ها مؤثر هستند و مزیت نظامی ارائه شده توسط این فناوری را محدود می‌کنند. با این حال، همانطور که فناوری و تاکتیک‌های مرتبط با هواپیما‌های بدون سرنشین همچنان در حال تکامل هستند، به احتمال زیاد استفاده از هواپیما‌های بدون سرنشین در درگیری‌ها افزایش خواهد یافت.

ارتش‌های پهپاد دوست 
 
کشور‌های مختلفی به طور فعال در حوزه ساخت و استفاده از پهپاد‌های نظامی سرمایه گذاری کرده اند. برخی از کشور‌هایی که در این زمینه پیشرو هستند.

آمریکا - آمریکا یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و کاربران پهپاد‌های نظامی است. برنامه‌های نظامی این کشور شامل مرز‌های های مالی و تحقیقاتی وسیعی برای توسعه پهپاد‌ها می‌شود.

چین - چین به سرعت در حال پیشرفت در زمینه فناوری پهپاد‌ها است و به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پهپاد‌های نظامی شناخته می‌شود. این کشور به ویژه در زمینه صادرات پهپاد‌های نظامی به کشور‌های دیگر فعال است. 

اسرائیل - اسرائیل یکی از پیشگامان فناوری پهپاد در جهان است و شرکت‌هایی مانند Elbit Systems و Israel Aerospace Industries به تولید و توسعه پهپاد‌های پیشرفته مشغول هستند. 

روسیه - روسیه نیز در حال سرمایه گذاری در صنعت پهپاد‌های نظامی است و تلاش می‌کند تا قابلیت‌های خود را در این حوزه تقویت کند.

هند - هند به تازگی سرمایه گذاری‌های زیادی در توسعه و تولید پهپاد‌های نظامی انجام داده و قصد دارد به خودکفایی در این زمینه برسد.