چگونه با پرسیدن سوالات درست نیاز‌ها را شناسایی کنیم؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، فرهاد احدوند* مطالبی به صورت سلسله مراتبی درخصوص کسب و کار در حیطه فناوری و نوآوری ارائه می کند که در قالب یادداشت هستند.

متن زیر از دیگر شماره های این یادداشت به شمار می رود.

«در دنیای پیچیده و پویای امروز، شناسایی نیاز‌های واقعی جامعه و حتی خودمان، امری حیاتی است. نوآوری، تحقیق و توسعه و حتی طراحی مفهومی موفق، همه از فهم عمیق و دقیق نیاز‌ها آغاز میشوند. اما چگونه میتوان به این درک دقیق دست یافت؟ پاسخ درپرسیدن سوالات درست نهفته است. در این یادداشت، به بررسی اهمیت و روش‌های پرسیدن سوالات موثر برای شناسایی نیاز‌ها خواهیم پرداخت.

**.۱ اهمیت پرسیدن سوالات درست**

پرسیدن سوالات درست یکی از مهارت‌های کلیدی برای شناسایی نیازهاست. این مهارت به ما کمک میکند تا از سطح ظاهری مشکلات فراتر رفته و به عمق مسائل نفوذ کنیم. بدون پرسیدن سوالات مناسب، ممکن است به پاسخ‌های نادرست یا ناقصی برسیم که منجر به تصمیمگیری‌های اشتباه میشوند.

به عنوان مثال، فرض کنید یک تیم تحقیقاتی در حال توسعه یک درمان جدید برای یک بیماری است. اگر فقط سوالاتی از قبیل آیا این درمان موثر است؟  بپرسند، ممکن است جنبه‌های حیاتی دیگری مانند عوارض جانبی یا میزان پذیرش بیماران را نادیده بگیرند. اما با پرسیدن سوالاتی مانند "چه تجربیاتی با درمان‌های فعلی دارید؟ یا چه نگرانی‌هایی درباره درمان جدید دارید؟، میتوانند بینش بهتری نسبت به نیاز‌ها و انتظارات بیماران کسب کنند.

**.۲ چگونه سوالات موثر بپرسیم؟ **

برای پرسیدن سوالات درست، باید به چند اصل اساسی توجه کنیم:

** ۲.۱ پرسیدن سوالات باز**

سوالات باز به پاسخدهندگان این امکان را میدهند که جزئیات بیشتری ارائه دهند و از محدودیت‌های پاسخ‌های بله/خیر فراتر بروند.

این سوالات میتوانند به کشف اطلاعات عمیقتر و مفصلتر کمک کنند. به عنوان مثال:

- به جای آیا از این فناوری جدید راضی هستید؟ بپرسیم چه تجربیاتی با استفاده از این فناوری جدید داشتید؟

به جای آیا به این طرح مفهومی نیاز دارید؟  بپرسیم چه نیازی در حوزه طرح‌های مفهومی احساس میکنید که هنوز برآورده نشده است؟

** ۲.۲ گوش دادن فعال**

پرسیدن سوالات درست تنها نیمی از معادله است؛ نیمه دیگر، گوش دادن فعال است. باید به دقت به پاسخ‌ها گوش داده و از آنها برای طرح سوالات پیگیری استفاده کنیم. این کار به ما کمک میکند تا به عمق بیشتری در بحث برسیم و نیاز‌های پنهان را کشف کنیم.

** ۲.۳ پرسیدن سوالات پیوسته**

توانایی و تبحر در پرسیدن سوالات پیوسته بسیار مهم و حیاتی بوده و میتوانند به روشن شدن و تبیین ابعاد کلی موضوع کمک کنند.

این سوالات به ما امکان میدهند تا اطلاعات دقیقتر و کاربردیتری به دست آوریم، در واقع سوالات پیوسته مهندسی معکوس
موضوع برای رسیدن به عوامل اولیه و یافتن بهترین راه حل برای مساله می‌باشد. برای مثال: مشکل گرمایش زمین

چه عواملی در این گرمایش زمین دخیل هستند؟

کدامیک از عوامل تاثیر بیشتری در گرمایش زمین دارند؟

آیا این عامل معکوس پذیر هست؟ "

چه روش‌هایی برای جلوگیری از تاثیر این عامل وجود دارد؟ "

 راه حل بدست آمده تاثیرات جانبی مثبت و منفی دیگری دارند؟

** ۲.۴ پرسیدن سوالات فرضی**

سوالات فرضی میتوانند به کشف نیاز‌ها و ترجیحات پنهان کمک کنند. این سوالات به پاسخدهندگان اجازه میدهند تا سناریو‌های مختلف را تصور کرده و واکنش‌های خود را بیان کنند. به عنوان مثال:

اگر این فناوری توانایی انجام X را داشت، چقدر مفید بود؟ "

اگر بخواهید یک تغییر در این طرح مفهومی ایجاد کنید، چه تغییری خواهد بود؟ "

**.۳ نمونه‌هایی از پرسیدن سوالات درست در حوزه‌های علمی و نوآوری**

برای درک بهتر اهمیت و روش‌های پرسیدن سوالات درست، بیایید به چند مثال عملی در حوزه‌های علمی و طراحی مفهومی
بپردازیم:

** ۳.۱ تحقیق در حوزه پزشکی**در تحقیق پزشکی، پرسیدن سوالات درست میتواند به شناسایی نیاز‌های واقعی بیماران کمک کند. به جای سوالات سطحی، میتوان

از سوالات عمیقتر و تفصیلی استفاده کرد:

چه تجربیاتی با درمان‌های موجود داشتید و چگونه میتوانیم آنها را بهبود بخشیم؟ "

چه چالش‌هایی در روند درمانی فعلی دارید و چگونه میتوانیم آنها را رفع کنیم؟ "

** ۳.۲ توسعه فناوری‌های نوین**

در فرآیند توسعه فناوری‌های نوین، باید به دقت نیاز‌ها و مشکلات کاربران را شناسایی کنیم. پرسیدن سوالات مناسب میتواند به ما کمک کند تا محصولی بسازیم که واقعاً مفید و کارآمد باشد:

چه ویژگی‌هایی در این فناوری جدید میتواند به شما کمک کند تا کار‌های خود را سریعتر و بهتر انجام دهید؟ "

 "چه چیز‌هایی در فناوری‌های فعلی شما را ناراضی میکند و چگونه میتوانیم آنها را بهبود دهیم؟ "

** ۳.۳ طراحی مفهومی**

برای طراحی مفهومی، نیازمند فهم عمیقتری از نیاز‌ها و انتظارات کاربران هستیم. پرسیدن سوالات درست میتواند به شناسایی نقاط

ضعف و فرصت‌های بهبود کمک کند:

چه تجرب‌های با طرح‌های مفهومی موجود داشتید و چگونه میتوانیم آنها را بهبود بخشیم؟ "

چه چیزی شما را از استفاده بیشتر از این طرح‌های مفهومی منصرف میکند و چگونه میتوانیم آن را رفع کنیم؟ "

**.۴ نقش پرسیدن سوالات درست در نوآوری**

نوآوری بدون درک صحیح از نیاز‌ها و مشکلات نمیتواند به موفقیت برسد. پرسیدن سوالات درست میتواند به شناسایی فرصت‌های نوآوری و ایجاد محصولات و خدمات جدید منجر شود. با این روش، میتوانیم نیاز‌های پنهان و غیرمنتظره را کشف کرده و به آنها پاسخ دهیم.

**.۵ چالش‌ها و راهکارها**

پرسیدن سوالات درست نیازمند مهارت و تجربه است. برخی از چالش‌های رایج در این زمینه عبارتند از:- **عدم آگاهی کافی از نیازها:** باید تحقیقات کافی انجام دهیم و به طور مداوم با کاربران و مشتریان در ارتباط باشیم.

**عدم توانایی در گوش دادن فعال:** باید تمرین کنیم که به دقت به پاسخ‌ها گوش دهیم و از آنها برای طرح سوالات پیوسته
استفاده کنیم.

 **عدم توانایی در طرح سوالات باز:** باید به جای سوالات بسته، سوالاتی بپرسیم که پاسخدهندگان را به تفکر و ارائه جزئیات بیشتر ترغیب کند.

**.۶ نتیجه گیری**

پرسیدن سوالات درست یکی از مهارت‌های حیاتی در شناسایی نیاز‌ها و حل مسائل است. این مهارت به ما کمک میکند تا به عمق مسائل نفوذ کرده و راهحل‌های مناسبی برای مشکلات پیدا کنیم. با تمرین و استفاده از اصول مطرحشده، میتوانیم درک بهتری از نیاز‌ها پیدا کرده و به نوآوری و پیشرفت دست یابیم. اکنون زمان آن است که با پرسیدن سوالات درست و یافتن پاسخ مناسب برای این سوالات، مسیر توسعه و پیشرفت را هموار و ارزش مضاعف خلق کنیم.»

کارشناس فناوری*