ضرورت آشنایی معاون علمی رئیس‌جمهور با نظام تولید علم و مدیریت دانش

دکتر مهرداد حمیدی، رئیس پارک علم و فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی زنجان و بنیان گذار سه شرکت دانش بنیان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا به مشخصات و ویژگی‌های شایسته معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان پرداخت و گفت: معاون علمی رئیس‌جمهور در وهله نخست باید به درد‌ها و دغدغه‌ها و مشکلات اکوسیستم دانش بنیان آشنا باشد، زیرا یک استارت‌آپ با یک شرکت دانش بنیان تفاوت زیادی دارد. شرکت‌های دانش بنیان غزال نیز با شرکت‌های بزرگ دیگر از تفاوت‌هایی برخوردارهستند. هریک از آنها اقتضائات و نیاز‌هایی دارند.

استاد تمام دانشکده داروسازی زنجان افزود: یک استاد دانشگاه که شرکت دانش بنیان ایجاد کرده است به نوعی خلاف جهت آب شنا می‌کند. مجموع گزاره‌ها و اقتضائات اجتماعی بیان می‌کنند که یک استاد دانشگاه از منزلت اجتماعی برخوردار است و حقوقی دریافت می‌کند. نهایتا اگر قصد فعالیت اقتصادی  دارد باید به بازار ورود پیدا کند. ایجاد ارزش افزوده علمی نقض مبارزه است از اینرو معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان باید این جنس از آدم ها، دغدغه و مشکلات آنها را بشناسد.

رئیس اسبق دانشکده داروسازی زنجان اظهارکرد: معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان  باید مختصات اکوسیستم نوآوری، کارآفرینی و خلاقیت را بشناسد و به شرایط روز اکوسیستم در دنیا آشنا باشد یعنی روند‌ها و ابرروند‌های اکوسیستم نواوری، فناوری و خلاقیت دنیا را بداند که به کدام سمت و سویی می‌روند.

دکترای حرفه‌ای داروسازی بیان کرد: معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور باید همکاری‌های بین المللی را توسعه دهد؛ مسئلهای که در معاونان پیشین کمتر دیده شده است. او باید به همکاری‌های بین المللی و شبکه سازی‌های بین المللی دامن بزند. طی چند دوره از فعالیت این معاونت نهایتا پاویونی در یک نمایشگاهی دایر شده و به شرکت‌های سوبسیدی داده اند. انجام چنین اقداماتی خوب است، اما یک دهم کاری است که انتظار می‌رود معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان باید برای صادرات دانش بنیان و بازیگران و نقش آفرینان اقتصاد دانش بنیان انجام دهد.

فضای ارزش آفرینی باید در اتمسفر جهانی نفس بکشد

حمیدی گفت: اکنون نیاز داریم کنشگران‌مان اعم از پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و نوآوری، شرکت‌ها و نیرو‌های متخصص و پژوهشگران و در کل فضای ارزش آفرینی مان را با دنیا متصل کنیم. این فضا باید در اتمسفر جهانی نفس بکشد. تا زمانی که این کار را نکنیم، عملا متکی به اقتصاد نفتی، سربار دولت و بودجه‌های عمومی کشور خواهیم بود.

وی افزود: درست‌ترین راه و منتج به نتیجه‌ترین راه برای باز کردن مسیر اقتصاد دانش بنیان این است که بتوانیم اتسمفر جهانی را در کشور پیاده کنیم تا شرکت‌های دانش بنیان بتوانند با دنیای واقعی ارتباط برقرار کنند، کار بگیرند و کاری ارائه دهند. بدین ترتیب زنجیره ارزش آنها با دنیا تکمیل می‌شود. معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان باید چنین روشن بینی و افق دیدی نسبت به این مساله داشته باشد. البته برای تحقق این مهم باید از دستگاه دیپلماسی کشور هم کمک بگیرد.

به گفته وی، خوشبختانه در وزارت امور خارجه معاونت اقتصادی ایجاد شده است. معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور می‌تواند از پتانسیل‌های این معاونت و پتانسیل‌های همگرایی شانگهای، اکو و دیگر ظرفیت‌های منطقه‌ای و جهانی استفاده کند.

معاون علمی و فناوری باید اکوسیستم علم را بشناسد

رئیس پارک علم و فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی زنجان خاطرنشان کرد: همچنین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور باید ضمن آشنایی با اکوسیستم علم و فناوری، اکوسیستم علم را نیز بشناسد یعنی نظام تولید علم و مدیریت دانش را به خوبی بشناسد. او باید به خوبی بداند که دانشگاه‌های امروز ایران چه ساختاری دارند، زیرا وزارتخانه‌های متولی آموزش عالی که عمدتا وزارت عتف و بهداشت هستند به دگردیسی دانشگاه‌ها تن نمی‌دهند.

وی یادآورشد: دانشگاه‌های ایران باید تغییر ماهیت دهند. در اصل باید دانشگاه داری و نظام حکمرانی علمی تغییر پیدا کند. معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان کسی است که باید به این مساله دامن بزند و این مساله را از وزارتخانه‌ها مطالبه کند که چرا یک عده دانشجو را جذب و مدرک می‌دهید بدون اینکه کاری در جامعه برای این رشته‌ها وجود داشته باشد.نهایتا از حاکمیت و مردم، شغل و حقوق می‌خواهید.

وی خاطرنشان کرد: اکنون زمان این است که بحث دگردیسی دانشگاه‌ها در کشور به شدت پیگیری شود. دانشگاه‌های نسل سه بر اساس ارزش آفرینی و دانشگاه‌های نسل چهارم بر اساس اثرگذاری اجتماعی تنظیم شده اند. فقط کافی است معاونت علمی در این زمینه گامی بردارد.

ستاد‌های معاونت باید همگام با معاون علمی حرکت کنند

بنیان گذار سه شرکت دانش بنیان گفت: نکته‌ای که در معاونان پیشین علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری از زمان دکتر سلطانخواه تا دکتر دهقانی فیروزآبادی مشاهده شده این است که شخص معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان جدا از فضای ستاد معاونت، فضای کارشناسی و فضای صندوق، فکری متعالی و بزرگ دارد و می‌خواهد به اقتصاد دانش بنیان کمک کند، اما متاسفانه در لایه‌های پایین‌تر مجموعه تبدیل به اداره‌هایی مانند وزارتخانه صمت و بهداشت می‌شود.

وی افزود: باید ستاد‌های معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور نیز همگام با او باشند. خیلی چابک عمل کنند و وقت کنشگران را نگیرند. بتوانند درد‌ها را حس کنند. محیطی سالم داشته باشند؛ متاسفانه فکر‌هایی طی سالیان زیاد به لایه‌های ستادی این معاونت رسوخ و نفوذ پیدا کرده است. این لایه‌ها باید زدوده شوند. 

حمیدی ادامه داد: کار سختی هم نیست. معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور اگر بخواهد فکر اساسی کند ۳ الی ۴ ماه نیاز دارد تا به ساختارسازی مجموعه خود بپردازد. طبیعتا باید تعامل خوبی هم با مجلس داشته باشد یعنی حمایت مجلس و کمیسیون‌های مجلس اسلامی از معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان بسیار مهم است. متاسفانه در این مورد کار چندانی نشده است.

رئیس پارک علم و فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی زنجان اظهارکرد: معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور باید به بحث مقوله‌های فرهنگی هم دقت کند. فرهنگ جامعه ما حداقل طی ۱۰۰ الی ۱۵۰ سال گذشته، فرهنگی نبوده که فرانسل‌های دانش بنیانی و اقتصاد استارت‌آپی و گفتمان استارت‌آپی در آن شکل گرفته باشد. در این حوزه نیاز به گفتمان سازی و تغییر نگرش در سطح جامعه داریم.

وی خاطرنشان کرد: هرچند در این حوزه تلاش‌های ارزنده‌ای شده است، اما کافی نیست. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان باید با نهاد‌هایی مانند وزارت آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد‌های عمومی مانند شهرداری و شورای شهر‌ها و رسانه‌ها خیلی کار کند تا آن گفتمان سازی اجتماعی برای بروز و ظهور دانش بنیان‌ها به جامعه ایجاد شود و کاربست مفهوم آنها شکل بگیرد.

حمیدی گفت: مفهوم دانش بنیان‌ها نباید مفهومی شیک و ویترینی یا مجلسی باشد که دولت حتی خرید‌های خودش را نیز از تامین کننده‌های دانش بنیان تهیه نکند، اما آنها را برای دانش بنیان شدن تشویق کند. یا در سالن آمفی تئاتر به مدیران دانش بنیان سخنانی از جنس دانش بنیان شدن زده شود، اما در طبقه دوم همان ساختمان در همان لحظه واردات همان جنس تعریف شود.