شناسایی کنسرسیوم میکروبی موثر در حذف آلودگی‌های نفتی منطقه دهلران

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، آلودگی‌های زیست محیطی به ویژه مواردی که عامل انسانی دارند از مهم­ترین مشکلاتی هستند که سلامت بشر را تهدید می­‌کنند. اگر کنترلی بر روند رشد تصاعدی این پدیده انجام نگیرد با فاجعه زیست‌محیطی روبه‌رو خواهیم شد. آلودگی‌های نفتی که در طی فرایند استخراج، انتقال یا پالایش ایجاد می­‌شوند از رایج‌ترین آلاینده‌­های خاک و آب در کشور هستند و نگرانی‌های زیست‌محیطی زیادی را به همراه دارند.

استفاده از راهکار‌های سریع، ایمن و مقرون به‌صرفه جهت رفع و پالایش این آلودگی‌ها مورد توجه پژوهش­‌های زیادی بوده است.

روش‌های فیزیکی و شیمیایی که معمولاً برای اصلاح این آلودگی‌ها استفاده می‌شود، در کنار آشفتگی که برای محیط زیست ایجاد می­کنند، به تجهیزات زیادی نیاز داشته و گاهی اوقات بسیار گران است.

همچنین ممکن است پسماند‌های شیمیایی اثرات منفی بر محیط‌زیست داشته باشد. در میان روش‌های اصلاح آلودگی‌های نفتی، پالایش زیستی آلودگی­های نفتی که شامل تبدیل آلودگی­ها به مواد غیر سمی با استفاده از میکروب­ها است، روشی مقرون‌به صرفه، با بازدهی بالا و دوستدار محیط‌زیست است.

سامان حسینی به عنوان سرباز نخبه با همکاری تیمی پژوهشی و با راهنمایی روح الله شریفی، فعالیت خود در زمینه حذف آلودگی­های نفتی را در قالب تقسیم کار ملی ستاد توسعه زیست فناوری و با تمرکز بر حل مشکل آلودگی­های نفتی غرب کشور بویژه در میدان­های نفتی نفت شهر کرمانشاه و دهلران استان ایلام انجام می‌­دهد.

طرح پیشین این گروه پژوهشی در منطقه نفت شهر و زیر نظر شرکت نفت مناطق مرکزی ایران انجام شد که به صورت موفقیت آمیزی آلودگی­های نفتی را در منطقه نفت شهر و در زمان مناسبی حذف کرد. در ادامه، شرکت نفت غرب درخواست کرد که دستاورد طرح با هماهنگی اداره محیط‌زیست در منطقه نفتی دهلران نیز انجام شود. منطقه نفتی دهلران تحت تاثیر آلودگی شدید نفتی قرار داشته و از نظر شرایط محیطی، چون آب‌وهوا، شوری و خشکی خاک شرایط نامساعدی دارد.

ارزیابی اولیه نشان داد که به علت تفاوت برش‌های نفتی و همچنین شرایط نامساعد محیطی، سویه‌های جدا شده از نفت شهر قادر به استقرار در شرایط جدید نیستند؛ لذا طرح پژوهشی جدیدی به‌منظور دستابی به سویه‌های سازگار با محیط جدید طراحی شد.

در قالب طرح پژوهشی جایگزین خدمت سربازی نخبگان وظیفه با حمایت ستاد توسعه زیست‌فناوری در تابستان ۱۴۰۱ از خاک‌های آلوده گودال­‌های ناشی از حفاری منطقه نفتی دهلران، نمونه خاک‌های جمع‌آوری شد و پس از بررسی صفات فیزیکی و شیمیایی خاک، جدایه‌های باکتریایی جداسازی و کارآیی جدایه‌های برتر در تجزیه نفت خام منطقه و تحمل شرایط نامساعد محیطی مورد بررسی قرار گرفت.

آلودگی خاک در منطقه مورد مطالعه حدود ۸ درصد بود که درصد بسیار بالایی محسوب می­شود. خاک منطقه شنی، قلیایی و شوری آب و خاک بسیار بالا بود. تعداد ۳۷ جدایه باکتری از نمونه خاک‌ها جداسازی شد. از میان آنها، پنج جدایه منتخب قادر بودند که پس از چهار روز از انکوباسیون در محیط کشت مایع، بیش از ۸۵ درصد از نفت خام موجود را با نرخ نزدیک به ۹۰ میلی­گرم بر لیتر بر ساعت به مصرف برسانند که توانایی قابل توجهی محسوب می­شود.

هدف نهایی این طرح پژوهشی دستیابی به فرمولاسیون کاربردی حاوی چند جدایه باکتری (کنسرسیوم میکروبی) است که قادر باشد در شرایط مختلف محیطی موثر بوده و تجزیه کاملی از ترکیبات متنوع موجود در نفت خام را داشته باشد.