۶ بهمن در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۶ بهمن برابر با ۲۶ ژانویه را ورق می‌زنیم.

****

قوام‌الدین بن زین‌الدین شیرازی

۶ بهمن ۸۱۷ خورشیدی، قوام‌الدین بن زین‌الدین شیرازی از معماران مشهور زمان تیموری درگذشت. او و برادرش غیاث‌الدین شیرازی هر دو از معمارانی بزرگی هستند که معروف‌ترین اثر باقی‌مانده از آنها مدرسه غیاثیه خرگرد و مسجد گوهرشاد مشهد است.  قوام‌الدین مدتی از درباره تیموری طرد شد و ازآنجاکه به علم نجوم تسلط داشت در این مدت تقویمی استخراج کرد که پس‌از بازگشت به دربار آن را به شاه تیموری عرضه کرد. مدرسه خَرگِرد یا ‌‌مدرسه غیاثیه در شهرستان خواف، روستای خرگرد در استان خراسان رضوی قرار دارد. اﯾﻦ ﻣﺪرﺳﻪ دارای ۴ اﯾﻮان است ﮐﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﻫﺮ اﯾﻮان آن ۵.۴ ﻣﺘﺮ و ارﺗﻔﺎع آنها ۱۱ﻣﺘﺮ است. در ﮔﻮﺷﻪﻫﺎی ﺻﺤﻦ ﻣﺮﮐﺰی، اتاقﻫﺎی ﮔﻨﺒﺪدار وسیعی وجود دارد ﮐﻪ برای ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﺪرﺳﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. دور ﺻﺤﻦ ۲۳ ﺣﺠﺮه ﻏﺮﻓﻪدار در دو ﻃﺒﻘﻪ به چشم می‌خورد. مسجد گوهرشاد در جنوب آرامگاه رضوی جای دارد. این مسجد صحنی به وسعت ۲هزارو۸۰۰ مترمربع دارد و زیربنای آن ۹هزارو۴۰۰ مترمربع است. بنای مسجد از ۴ ایوان بزرگ و ۷ شبستان تشکیل شده است.

نیکولاس آگوست اتو

۲۶ ژانویه ۱۸۹۱ میلادی برابر با ۶ بهمن ۱۲۶۹ خورشیدی، نیکولاس آگوست اتو، مهندس و مخترع آلمانی که موتور احتراق داخلی چهار زمانه را توسعه داد درگذشت. موتور چهار زمانه اتو اولین جایگزین عملی برای موتور بخار به‌عنوان منبع انرژی بود. موتور چهارزمانه امروزه به متداول‌ترین موتورها در وسایل نقلیه تبدیل شده است. این موتورها اغلب با سوخت بنزین و گازوئیل کار می‌کنند. دلیل نامگذاری موتور چهار زمانه، چرخه چهارمرحله‌ای آن است که در هر مرحله، هر پیستون یک‌بار طول سیلندر را می‌پیماید.

الکساندر مک‌میلان

۲۶ ژانویه ۱۸۹۶ میلادی برابر با ۶ بهمن ۱۲۷۴ خورشیدی، الکساندر مک‌میلان ناشر اسکاتلندی درگذشت. هرچند مک‌میلان دانشمند حرفه‌ای نبود اما با انتشار نشریه تخصصی نیچر در دوره ملکه ویکتوریا برای ترویج علم تلاش بسیار و ارتباط بین دانشمندان را میسر کرد. نورمن لاکیر، اولین ویراستار نیچر، مک‌میلان را تشویق به انتشار این نشریه علمی کرد. اولین شماره نیچر در ۴ نوامبر ۱۸۶۹ منتشر شد. این مجله از حمایت بسیاری از همکاران بانفوذ، ازجمله توماس هاکسلی برخوردار بود. باوجوداین، سال‌ها به‌عنوان چالشی مالی برای مک‌میلان باقی ماند. سایر فصلنامه‌های علمی عمر کوتاهی داشتند اما مک‌میلان سه دهه ضرر و زیان را تحمل کرد و همچنان به رسالت مجله برای «به نمایش گذاشتن نتایج بزرگ کار علمی و اکتشافات علمی در برابر عموم مردم و اصرار به ادعاهای علم برای حرکت به سمت شناخت عمومی‌تر در آموزش و زندگی روزمره» متعهد ماند. این رسالت تا امروز ادامه دارد.

بسی کلمن

 ۲۶ ژانویه ۱۸۹۲ میلادی برابر ۶ بهمن ۱۲۷۰ خورشیدی، بسی کلمن، اولین آفریقایی‌آمریکایی که واجد شرایط مجوز خلبانی شد به دنیا آمد. او برای یادگیری پرواز به فرانسه رفت و برای او در ۱۵ ژوئن ۱۹۲۱ مجوز بین‌المللی هوانوردی از فدراسیون بین‌المللی هوانوردی صادر شد. رابرت ابوت، ناشر شیکاگو دیفندر، بزرگ‌ترین هفته‌نامه آفریقایی‌آمریکایی ایالات‌متحده، و جسی بینگا، فروشنده املاک و مستغلات ثروتمند، حامیان مالی کلمن بودند. او برای امرار معاش در نمایش‌های هوایی، ایروباتیک را آموخت و به «ملکه بل» معروف شد. در سال ۱۹۲۳، سانحه‌ای او را مدت سه‌ماه در بیمارستان بستری کرد. پس‌از مداوا به پرواز بازگشت اما عمرش در ۳۴ سالگی به‌دلیل سانحه هوایی دیگری به پایان رسید.