معرفی دستاورد‌های حوزه ایران‌ساخت و تجهیزات آزمایشگاهی/ از آموزش جراحی رباتیک تا میکروسکوپ نیروی اتمی

خبرگزاری علم و فناوری آنا-گروه علم و فناوری؛ حانیه محبی‌زاده: شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی دستاوردهای ایران‌ساخت خود در حوزه «تجهیزات آزمایشگاهی» را برای یازدهمین بار متوالی در نمایشگاه «مواد، تجهیزات آزمایشگاهی، تست و آزمون پیشرفته ایران ساخت» در معرض دید مردم، فعالان عرصه تجهیزات دارویی و آزمایشگاهی و... قرار دادند. اکثر این محصولات به‌صورت شناور در صنعت داروسازی، خطوط تولید کارخانه‌های صنعتی و به‌طور کلی اکثر صنایع کشور کاربرد دارند.

براساس آمار‌های موجود نزدیک به ۶۰۰ شرکت داخلی در زمینه تولید تجهیزات «آزمایشگاهی، تست و آزمون پیشرفته» ورود کرده‌ و به تولید محصول می‌پردازند تا بخشی از نیاز دانشگاه‌ها، صنایع، آزمایشگاه‌ها و ... را رفع کنند. در همین راستا درصدد برآمدیم که با برخی از این شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت‌وگویی داشته باشیم و به معرفی دستاورد‌های آن‌ها بپردازیم.

«ربات اسکلت بیرونی هوشمند»

یکی از محصولات ایران‌ساخت ساخته‌شده توسط فناوران داخلی، یک ربات هوشمند همراه با واکر رباتیک است که در اصطلاح به آن،«ربات اسکلت بیرونی» گفته می‌شود. در همین راستا با محمدحسن علیزاده، کارشناس فنی شرکت دانش‌بنیان تولیدکننده تجهیزات توان‌بخشی، گفت‌وگویی انجام دادیم.

علیزاده، درباره کارایی و مزیت دستگاه «ربات اسکلت بیرونی» برای بیماران دچار ناتوانی در بخش‌های سیستم عصبی، توضیح داد: این دستگاه که در قالب یک صندلی هوشمند طراحی شده به همراه یک «واکر رباتیک» و مجهز به  یک ریموت کنترل از راه دور، برای بیماران دچار ضایعه نخاعی، فلج کامل و به‌طور کلی افرادی که توان حرکتی خود را در اثر اختلال «سیستم عصبی»، از دست داده‌اند، کارآمد است.

وی درباره مزیت فناورانه این محصول دانش‌بنیان افزود: «فناوری مکاترونیک» یا تلفیقی از مکانیک و الکترونیک که شامل بخش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری محصول می‌شود، فناوری خاص به‌کار رفته در این دستگاه است.

سیمیلاتور آموزش جراحی لاپاراسکوپی برای آموزش رزیدنت‌های جراحی

یکی دیگر از دستاوردهای ایران‌ساخت کشور در حوزه تجهیزات آزمایشگاهی مختص فضای آموزش پزشکی کشور، دستگاه شبیه‌ساز آموزش فضای جراحی برای رزیدنت‌های جراحی لاپاراسکوپی است. متخصصان رباتیک و آی‌تی یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی تولیدکننده شبیه‌سازهای آموزش پزشکی و جراحی رباتیک، موفق به ساخت «سیمیلاتور آموزش جراحی لاپاراسکوپی» برای آموزش رزیدنت‌های جراحی شدند. در همین راستا به سراغ کارشناسان این شرکت دانش‌بنیان، رفتیم تا جزئیات بیتشری از این محصول را جویا شویم.

گلشید رسایی، مسئول آموزش و امور فروش بین‌الملل شرکت دانش‌بنیان ایرانی تولیدکننده شبیه‌سازهای آموزش پزشکی و جراحی رباتیک، درباره مشخصات فنی محصول دانش‌بنیان این شرکت، «سیمیلاتور آموزش جراحی لاپاراسکوپی» توضیح داد: دستگاه شبیه‌ساز جراحی لاپاراسکوپی، یک محصول آموزشی برای جراح‌ها و رزیدنت‌هایی است که درحال یادگیری و تجربه جراحی لاپاراسکوپی در دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها هستند.

رسایی افزود: قابلیت دستگاه شبیه‌ساز جراحی، انجام فرآیند جراحی در فضای شبیه‌سازی شده است و قبل از انجام جراحی روی یک نمونه انسانی یا حیوانی، فرد در این فضای شبیه‌سازی‌شده، جراحی را تجربه می‌کند.

نماینده این شرکت دانش‌بنیان درخصوص ضرورت تولید چنین شبیه‌سازهایی و چالش‌هایی که نبود این دستگاه‌ها در فضای جراحی‌های تخصصی کشور ایجاد می‌کند، توضیح داد: چالش‌های بسیاری، از جمله حرکات معکوسی که جراح باید برای تشخیص خود با هماهنگی حرکات دست و چشم انجام دهد در حین جراحی، وجود دارد.

رسایی به مخاطبان هدف این دستگاه اشاره کرد و افزود: این دستگاه شبیه‌ساز جراحی بیشتر برای دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و پژوهشکده‌ها و به‌طورکلی هر ارگان و نهادی که با جراحان و آموزش جراحی سروکار دارد، دارای کاربرد است.

وی به مزیت فناورانه این محصول دانش‌بنیان، اشاره کرد و ادامه داد: درساختار این دستگاه، از هوش مصنوعی دربخش‌های تعریف سناریوها و صحنه‌های شبیه‌سازی‌شده، استفاده بسیاری شده است.

بومی‌سازی «ژنراتورهای هیدروژنی کاربردی در صنعت»

محصولات بومی‌سازی‌شده یا فناوری‌های خارج از ایران(در حوزه صنعت آزمایشگاهی) که توسط متخصصان کشور، متناسب با فضای فناوری داخل بومی شده‌اند نیز حرفی برای گفتن داشتند. در همین راستا به سراغ یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی مستقر در پارک علم و فناوری اصفهان، رفتیم و درباره «ژنراتورهای هیدروژنی صنعتی» که توسط متخصصان این شرکت بومی‌سازی شده‌اند، گفت‌وگو کردیم.

کوروش ژیانی، کارشناس فنی این شرکت دانش‌بنیان به ضرورت تولید «ژنراتور‌های هیدروژنی»، اشاره کرد و گفت: ژنراتور‌های هیدروژنی، جایگزینی مناسب برای کپسول‌های هیدروژنی هستند، کپسول‌های هیدروژنی، خطرات بسیاری ازجمله خطر انفجار و آتش‌سوزی دارند.

ژیانی درباره کارکرد «ژنراتور‌های هیدروژنی» افزود: این ژنراتورها، آب را «الکترولیزه» می‌کنند. یعنی آب خالص بدون یون را وارد دستگاه کرده و دستگاه آب را جدا می‌کند، درنهایت هیدروژن و اکسیژن جداشده، خروجی این دستگاه هستند.

کارشناس فنی این شرکت دانش‌بنیان با اشاره به کاربرد «هیدروژن‌های جداشده» در صنعت توضیح داد: هیدروژن جدا شده در دستگاه بعد از انجام فرآیند خشک‌سازی، برای استفاده در صنعت داروسازی، آزمایشگاه‌ها و لابراتورها، پزشکی قانونی، قابل استفاده است.

ژیانی با بیان اینکه ژنراتور‌های هیدروژنی در داخل کشور بومی‌سازی شده‌اند، اضافه کرد: تا قبل از ساخت این دستگاه‌ها، از کشور‌هایی مانند آلمان، آمریکا این دستگاه‌ها وارد کشور می‌شد. به‌دلیل وجود تحریم‌ها، اغلب خدماتی از نمایندگی‌ها، دریافت نمی‌شد.

وی ادامه داد: نکته قابل توجه درباره محصولات این شرکت دانش‌بنیان، تعمیراتی است که برای دستگاه‌های وارداتی موجود در کشور توسط متخصصان شرکت، انجام می‌شود.

بومی‌سازی «میکروسکوپ نیروی اتمی» با دانش داخلی

یکی از دستگاه‌های ساخت داخل در حوزه تجهیزات آزمایشگاهی،«میکروسکوپ نیروی اتمی» است که با دانش فنی متخصصان داخلی بومی‌سازی شده‌اند. برای کسب اطلاعات بیشتر از جزئیات این محصول به سراغ کارشناس این شرکت دانش‌بنیان رفتیم تا گفت‌وگویی را انجام دهیم. محققان و متخصصان فنی یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی تولیدکننده تجهیزات آزمایشگاهی، موفق به طراحی و تولید «میکروسکوپ نیروی اتمی» با دانش داخلی برای بزرگ‌نمایی ابعاد نانومتر و میکرومتر در صنعت شدند.

سیدرضا دادفر، کارشناس فروش شرکت دانش‌بنیان ایرانی تولیدکننده تجهیزات آزمایشگاهی هوشمند، توضیحاتی درخصوص کاربرد «میکروسکوپ نیروی اتمی» ارائه کرد و گفت: به‌طورکلی این میکروسکوپ‌ها، برای بزرگ‌نمایی ابعادی غیر از میلی‌متر، از جمله نانومتر و میکرومتر کاربرد دارند.

دادفر با اشاره به حوزه‌های دقیقی که از میکروسکوپ‌های اتمی، استفاده می‌شود، گفت: این میکروسکوپ‌ها، برای بزرگ‌نمایی و بررسی سلول‌ها، کروموزوم‌ها، ساختار‌های گیاهی، ساختار‌های جانوری، مهندسی مواد، بررسی سطح فلزات کاربرد دارد.

وی افزود: درواقع این دستگاه، کاربرد مشترکی میان علوم فنی-مهندسی و علوم پایه دارد. 

کارشناس شرکت دانش‌بنیان تولیدکننده تجهیزات آزمایشگاهی با بیان اینکه دستگاه میکروسکوپ اتمی، توسط این شرکت بومی‌سازی شده است، گفت: تا قبل از تشدید تحریم‌ها، این دستگاه از کشور‌هایی مانند ژاپن وارد ایران می‌شد؛ اما امروزه، این دستگاه، صفر تا صد توسط متخصصان شرکت بومی‌سازی شده است.

«دستگاه ضخامت سنج لیزری» با کاربرد کنترل‌کیفی قطعات خطوط تولید صنعتی

یکی دیگر از محصولات دانش‌بنیان ایران ساخت در دنیای تجهیزات آزمایشگاهی،«دستگاه ضخامت سنج لیزری» است. به همین بهانه و برای آشنایی بیشتر با این محصول دانش‌بنیان، گفت‌وگویی با کارشناس فنی این شرکت، انجام دادیم. محمد آزاده، رئیس هیئت مدیره شرکت دانش‌بنیان فعال در حوزه پایدارسازی منابع نوری،  درباره کاربرد «دستگاه ضخامت سنج لیزری» توضیح داد: این دستگاه برای کنترل‌کیفی قطعات خطوط تولید صنعتی قابل استفاده است.

آزاده، درخصوص فناوری خاص به‌کار رفته در این محصول تصریح کرد: مجموعه‌ای از تکنیک‌ها، به‌خصوص در قسمت لیزر، حسگر اندازه‌گیری مجهز به حسگر آرایه‌ای مخصوص ضخامت‌سنجی در این دستگاه به‌کار رفته است.

 وی افزود: در قسمت پردازش تصاویر هم تا حدودی از فناوری هوش مصنوعی، استفاده شده است.

«سامانه آموزش جراحی رباتیک از راه‌ دور»

از سوی دیگر متخصصان یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی، موفق به طراحی و ساخت «سامانه جراحی از راه‌ دور رباتیک (مدل فلکس)» به همراه یک ماکت آموزشی هوشمند برای جراحان شدند. در همین راستا و برای اطلاعات بیشتر از جزئیات بیشتر به‌سراغ طراحان این محصول رفتیم و گفت‌گویی انجام دادیم.

گلشید رسایی مسئول آموزش و امور فروش بین‌الملل یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی تولیدکننده شبیه‌ساز‌های آموزش پزشکی و جراحی رباتیک درباره مشخصات فنی سامانه جراحی از راه ‎دور رباتیک (مدل فلکس)، توضیح داد: این دستگاه از دو بخش، تشکیل شده است. بخش نخست، مَستر یا کنسول جراحی که فرد پشت آن قرار می‌گیرد. در این قسمت، جراح با استفاده از هندل‌ها (دستگیره‌های هدایت‌کننده) و پدال‌ها، کنترل بازو‌های رباتیک متصل به بیمار را در دست می‌گیرد.

کارشناس این محصول دانش‌بنیان، درباره مزیت‌های دستگاه تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین مزیت‌های این ربات، نداشتن محدودیت فیزیکی و جغرافیایی است، به‌عبارت دیگر بخش‌های هدایت‌کننده دستگاه می‌توانند از ماکت رباتیک دور باشند.

وی ادامه داد: این سیستم برای هماهنگ‌شدن نیاز به اتصال اینترنت دارد تا بخش مانیتور را به ماکت رباتیک متصل کند.

نماینده این شرکت دانش‌بنیان به کارکرد ویژه این دستگاه برای جراحان، اشاره کرد و افزود: از جمله مزیت‌هایی که این جراح رباتیک برای پزشکان و جراحان دارد، حرکات معکوس و اضافی روی «Scale» یا (سطح جراحی) را محدود می‌کند، مچ ۹۰ درجه و ابزار ۵ میلی‌متری به جراح می‌دهد.

درخشش فناوران ایرانی و شرکت‌های دانش‌بنیان در عرصه «تجهیزات آزمایشگاهی» کشور

در این گزارش سعی کردیم، تا هر چه بیشتر و بهتر و با جزئیات تخصصی به معرفی محصولات دانش‌بنیان ایرانی عرضه‌شده در حوزه ابزارآلات و تجهیزات آزمایشگاهی کشور به‌خصوص محصولاتی که در سال 1402 رونمایی شده‌اند بپردازیم. اینها تنها بخشی از دستاوردهای محققان در حوزه تجهیزات است.

براساس گفت‌گوهای انجام شده با فناوران و همچنین بازدیدکنندگان داخلی و خارجی این محصولات، با ساخت و تولید چنین «تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی» توسط متخصصان داخلی کشور و با اتکا به توان و دانش بومی، محصولات کاربردی ساخته شده‌اند که تا حد زیادی توان رقابت با نمونه‌های خارجی رادارند.

همین امر، باعث شده تا متخصصان کشور برای ورود به عرصه تخصصی و پروژه‌های عظیم تحقیقاتی صنعت پزشکی و داروسازی و همچنین برای افزایش کیفیت و بهره‌وری پژوهش‌های خود، دیگر با موانعی از جمله واردکردن دستگاه‌های پیشرفته از خارج کشور و مشکلات گمرک و ورود و خروج ارز، دست و پنجه نرم نکنند. امید است که هرساله، شاهد رونمایی و عرضه چنین تجهیزاتی در تمام صنایع خلاق کشور باشیم و رسالتی که شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور برای تحقق آن، تشکیل شده‌اند در تمام ابعاد «صنعت» و «تولید» کشور، تحقق پیدا کند.