تصویربرداری دقیق از اجسام با دستگاه «میکرو سی‌تی‌اسکن صنعتی» ایران‌ساخت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، حسین قدیری، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان یک شرکت دانش‌بنیان که هشت سال از آغاز به کار آن می‌گذرد، درباره زمینه فعالیت شرکت گغت: شرکت ما در زمینه ساخت دستگاه‌های پیشرفته تصویربرداری با پرتو ایکس فعالیت می‌کند. ما در نمایشگاه یازدهم ایران ساخت با دو دستگاه حضور داریم؛ یکی دستگاه تصویربرداری میکروسی تی اسکن صنعتی و دیگری دستگاه تصویربرداری میکرواسکن کلینیکال.

به گفته وی، دستگاه میکرو سی تی اسکن در واقع یک دستگاه تصویربرداری سه‌بعدی از اجسام است که اطلاعاتی از داخل اجسام در اختیار محققان قرار می‌دهد و وضوح تصویر آن در محدوده میکرون است. به عبارتی، اگر داخل اجسام جزئیاتی باشد که در ابعاد میکرونی (یک هزارم میلی‌متر) باشد، می‌تواند نشان دهد.

قدیری عنوان کرد: تصویربرداری میکرواسکن کلینیکال قادر است از نمونه‌های زنده مانند موش تصویربرداری سه‌بعدی انجام دهد که در تحقیقات دارویی، بیولوژیک و ... کاربرد دارد. در مقابل، دستگاه تصویربرداری میکروسی تی‌اسکن صنعتی می‌تواند از سنگ و فلز و به طورکلی اجسام تصویربرداری کند؛ از این رو، این دستگاه به مراتب پیشرفته‌تر از نمونه کلینیکال است.

مدیر این شرکت دانش‌بنیان درباره چگونگی فعالیت این دستگاه‌های تصویربرداری گفت: سازوکار این تجهیز به این شکل است که در دستگاه صنعتی، پرتو اشعه ایکس ثابت است و نمونه‌ای که در جای مخصوص قرار می‌گیرد، حول محور خود می‌چرخد؛ چرا که در تصویربرداری سه‌بعدی، باید جسم موردنظر ۳۶۰‌درجه حول محور خود بچرخد. رزولوشن این دستگاه یک میکرون (یک هزارم میلی‌متر) است.

وی بیان کرد: نمونه ملموسی که برای این کاربری می‌توان به آن اشاره کرد، سنگ نفت است که متخلخل بوده و داخل آن حفره‌های متعددی وجود دارد. بنابراین، این دستگاه برای مطالعات نفتی از اهمیت بالایی برخوردار است. سنگ نفت دارای حفره‌های میکرونی است که نفت داخل همین حفره‌ها جمع می‌شود در نتیجه این دستگاه می‌تواند اطلاعات خوبی در خصوص مخازن نفتی فراهم کند.

قدیری افزود: عملکرد دستگاه به این شکل است که در نمای ۳۶۰ درجه‌ای از جسم نمونه‌برداری و تصویربرداری کرده و نمونه‌ها با الگوریتم‌های پیچیده ریاضیاتی به تصاویر مقطعی سه‌بعدی تبدیل می‌شوند که برای تحلیل، مشاهدات و مطالعات به محققان کمک زیادی می‌کند.

به گفته وی، در هر دو دستگاه تصویری ۳۶۰ درجه از جسم تهیه می‌شود با این تفاوت که در نمونه صنعتی، جسم حول محور خود می‌چرخد، اما در نمونه کلینیکال و پزشکی، جسم ثابت است و اشعه به دور آن می‌چرخد.

وی درباره کاربرد این تصاویر سه بعدی عنوان می‌کند: بسیاری از مخازن نفتی در ایران، سال‌ها استخراج نفت داشته‌اند و حالا به دلیل پایین آمدن فشار، نفت‌دهی آن کاهش یافته است. فرض کنید که محققان تصمیم می‌گیرند چند کیلومتر دورتر، چاهی حفر کنند و با تزریق آب شور و استفاده از فشار این آب، نفت‌گیری از این چاه را افزایش دهیم.

مدیر شرکت گفت: این کار مستلزم آن است که از نظر زمین‌شناسی، پتروفیزیکی، ویژگی‌های مخزن نفت را استخراج کنیم؛ این که حفره‌ها در چه سایزی است، آیا حفره‌ها به یکدیگر راه می‌دهند یا نه و به طورکلی به مطالعه نیاز دارد. در دنیا تنها روش انجام این مطالعه، انجام میکروسیتی‌اسکن روی نمونه‌های سنگ آن مخزن است. در حال حاضر مخازن زیادی داریم که بازدهی آن‌ها کاهش یافته و نفتی به ما نمی‌دهد. استفاده از این دستگاه به خوبی می‌تواند به احیای این مخازن کمک کند.