پژوهشگاه‌ها در اکوسیستم فناوری و نوآوری چه نقشی دارند؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، اغلب پژوهشگاه‌ها در کنار موضوعات تخصصی و خاصی که در دستور کار خود دارند، بررسی نیاز‌های پژوهشی کشور، برقراری ارتباط سازنده با مؤسسات و جوامع علمی و پژوهشی داخل و خارج از کشور، برگزاری همایش‌ها و گردهمایی‌های فرهنگی داخلی و بین‌المللی و ایجاد تعامل و گفت‌وگو میان نخبگان داخل و خارج از کشور را برای خود تعریف کرده‌اند.

در اغلب کشور‌های جهان رسم بر این گونه است که پژوهشگاه‌ها برای جذب هیئت علمی، جذب دانشجو، انتشارات و... مطابق آیین‌نامه رفتار نمی‌کنند و هر پژوهشگاهی می‌تواند بنا بر نیاز پژوهشی خود که توسط اعضا و هیئت امنای پژوهشگاه‌ها تعیین می‌شود، عمل کند؛ اما دانشگاه‌ها کاملاً بر اساس مصوبه و آیین‌نامه رفتار می‌کنند. ضمن اینکه پژوهشگاه‌ها بر مبنای اجتماع فعالیت کرده، اما در دانشگاه، پژوهش‌ها اغلب انفرادی است.

این در حالیست که پژوهشگاه‌ها در ایران بدون استثنا به صورت دولتی فعالیت می‌کنند و از این رو، از رسالت خود دور مانده‌اند.

رسالت پژوهشگاه‌ها چیست؟

برخی پژوهشگاه‌ها «مأموریت‌گرا» هستند یعنی پژوهش‌های آن معطوف به اهداف و چارچوب‌های خاصی تقسیم‌بندی و سیاست‌های مشخصی تبیین می‌کنند. رسالت برخی از پژوهشگاه‌ها نیز انجام «مطالعات پیشرفته» بوده و هدف از آن توسعه بنیادین علم است.

مدل اداره پژوهشگاه‌ها در ایران عموما «ماموریت‌گرا» بوده که در حوزه‌های معینی از دانش فعالیت می‌کنند و نقش مکمل دانشگاه‌ها و دیگر نهاد‌های علمی را برعهده دارند. حال اینکه تا چه حد توانسته‌اند به مثابه پل ارتباطی میان دانشگاه و نیاز‌های جامعه فعالیت کرده و موثر واقع شود، موضوعی است که نیاز به بررسی دارد.