طراحی و ساخت قطار حومه‌ای هیبریدی با ۳ واگن توسط محققان جهاد دانشگاهی

ولی الله روشن رئیس سازمان جهاد دانشگاهی واحد علم و صنعت در گفت‌وگو‌ با خبرنگار علم و فناوری آنا درباره آخرین وضعیت قطار‌های مترو که سیستم برق و کنترل آن برعهده جهاد دانشگاهی بود، گفت: با توجه به اینکه قطار‌های مترو وارداتی بودند از سال ۱۳۸۸ به فکر بومی سازی و ساخت سیستم رانش و کنترل این قطار‌ها افتادیم.

وی گفت: بعد از تلاش‌های فراوان و با حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در دوره‌های مختلف نمونه سازی تجهیزات سیستم رانش در سازمان جهاد دانشگاهی علم و صنعت انجام و نهایت در سال ۱۳۹۸ قراردادی منعقد شد که ساخت یک رام قطار مترو با هفت واگن در دستور کار قرار گرفت.

وی خاطرنشان کرد: اکنون طراحی و ساخت این نوع قطار‌ها به پایان رسیده و نمونه قطار که به قطار ملی مترو معروف شده مورد آزمایش‌های بسیار مطابق با استاندارد قرار گرفته و تأییدیه بین المللی برای مسافرگیری و استفاده در خطوط متروی تهران را با سرعت ۸۰ کیلومتر دریافت کرده و تنها مشکل آن انعقاد قراردادی مبنی بر تولید انبوه است.

 روشن با تأکید بر اینکه بعد از این موضوع نیز به فکر طراحی قطار‌های پرسرعت افتادیم، گفت:‌ اکنون زیرساخت ریلی کشور طوری است که می‌توان با سرعت ۱۶۰-تا ۲۲۰ کیلومتر بر ساعت در بسیاری از خطوط ریلی کشور حرکت کرد؛ اما محدودیت سرعت ناوگان اجازه استفاده از این قابلیت را نمی‌دهد؛ ما می‌توانیم قطار پرسرعتی را طراحی کنیم که تحول چشم گیری را در جابجایی ریلی کشور در پی داشته باشد؛ به طور مثال مسافرت از تهران تا مشهد به جای ۱۲ ساعت فعلی می‌تواند به چهار تا پنح ساعت تقلیل می‌یابد.

رئیس جهاد دانشگاهی واحد علم و صنعت ادامه داد: این قطار نوعی قطار‌های الکتریکی است که با کاهش تولید آلاینده‌ها، نویز صوتی، وزن مجموع قطار و افزایش سهولت سفر برای مسافران، تحولی چشمگیری در حمل و نقل عمومی بخصوص کاربرد بین شهری و شهر‌های حومه‌ای به وجود می‌آورد.

روشن اضافه کرد: این قطار نیز در سازمان جهاد دانشگاهی طراحی مفهومی شده که لازم است شرکت راه آهن برای شروع طراحی و ساخت همراهی و مساعدت کند.

وی با بیان اینکه دسترسی به خط بالاسری یا امکان ایجاد ریل سوم برای تأمین تغذیه مورد نیاز قطار‌های الکتریکی در بسیاری از خطوط ریلی وجود نداشته و یا اینکه ایجاد آن مقرون به صرفه نیست، گفت: با پیشرفت تکنولوژی باتری‌ها، ضمن افزایش بهره‌وری آن‌ها، قیمت آن‌ها کاهش یافته است.

رئیس جهاد دانشگاهی علم و صنعت ادامه داد: همین امر موجب شده تا در دنیا استفاده از قطار‌های تجهیز شده با باتری در حال توسعه است بر همین اساس محققان جهاد دانشگاهی در صدد طراحی و ساخت یک رام قطار حومه‌ای هیبریدی (برق و باتری) با ۳ واگن هستند.

روشن درباره سیستم عملکرد این نوع قطار‌ها گفت: در ایستگاه‌ها و مناطقی که خطوط بالاسری یا ریل سوم موجود است، در عین اینکه قطار به‌صورت یک قطار الکتریکی معمولی عمل می‌کند، باتری شارژ شده و در سایر مناطقی که خط تغذیه برق وجود ندارد از توان ذخیره شده در باتری استفاده می‌شود.

وی افزود: بر خلاف سیستم قطار‌های الکتریکی معمول که نیروی ترمزی قطار عموماً تلف می‌شود، در این نوع قطار‌ها، این نیرو به توان ذخیره‌شده در باتری تبدیل می‌شود؛ بنابراین معرفی این سیستم نه تنها موجب کاهش هزینه‌ها می‌شود؛ بلکه با بی‌نیازی به تعدد پست‌ها و خطوط‌های بالاسری در مجموع بهره‌وری را نسبت به قطار‌های الکتریکی مرسوم افزایش می‌دهد.

رئیس جهاد دانشگاهی علم و صنعت گفت: سیستم پیشنهادی برای قطار‌های تجهیزشده با باتری به این صورت است که در هر ایستگاه یک خط حداکثر یک کیلومتری بالاسری با ولتاژ ۱۵۰۰ ولت DC ایجاد می‌شود.

رئیس جهاد دانشگاهی واحد علم و صنعت گفت: در هر ایستگاه باتری در حین توقف قطار شارژ شده و حین حرکت در مسافت یک کیلومتر مذکور، هم شارژ باتری و هم تأمین توان موتور‌ها توسط خط بالاسری صورت می‌پذیرد و پس از آن ادامه حرکت قطار با انرژی ذخیره شده در باتری‌های داخل قطار تأمین می‌شود.