آیین‌نامه‌های لرزه‌ای برای مقابله با زلزله کافی نیست

به گزارش خبرنگار علم و فناوری آنا، مرتضی بسطامی دانشیار پژوهشکده مهندسی سازی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در وبینار آنلاین )زمین لرزه‌های ۱۴۰۱ قهرمان مرش ترکیه؛ درس آموخته‌ها برای ایران) مساحت و جمعیت مناطق تحت تاثیر زلزله‌های دوگانه ۷.۸ و ۷.۵ ترکیه را به ترتیب ۹۹ هزار کیلومتر مربع و حدود ۱۳.۴ میلیون نفر جمعیت دانست که این میزان مساحت نصف استان کرمانشاه می‌شود.

وی با بیان اینکه مساحت و جمعیت مناطق تحت تاثیر در زلزله ترکیه به ترتیب حدود ۸ و ۲۷ برابر زلزله سرپل ذهاب ایران بوده است، اظهار کرد: اغلب سازه‌های ترکیه بتن آزمه، مصالح بنایی و به ندرت فولادی بوده است.

بسطامی ادامه داد: ساختمان‌های بنایی غیر مهندسی در منطقه با متحمل خرابی قابل توجهی شدند و یا تحت تاثیر حرکت دو زلزله، فرو ریختند علاوه بر آن ریزش ساختمان‌های مصالح بنایی ساخته شده با مصالح نسبتا بهتر و دارای یک تا ۳ طبقه در مقایسه با ساختمان‌های بتنی کمتر بوده است.

بسطامی دانشیار پژوهشکده مهندسی سازی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله خاطر نشان کرد: در ۳ روز اول رخداد این دو زلزله، ترکیه عملکرد خوبی در زمینه امداد و نجات نداشت، ولی از روز چهارم، دولت کنترل اوضاع را به دست گرفت به گونه‌ای که در زمینه بررسی خسارت، بیش از ۷۳۲۸ مهندس و کارشناس از جمله ۴۰۰ نفر از استادان و دستیاران بیش از ۲۰ دانشگاه این کشور آغاز به کار کردند.

وی اضافه کرد: این گروه تحقیقاتی در ابتدا بر بدترین شهر‌های آسیب دیده در ۱۱ استان این کشور به عنوان "مناطق فاجعه" متمرکز شدند و در ۱۰ روز اول حدود ۳۷۸ هزار ساختمان با حدود یک میلیون و ۸۶۸ هزار واحد مورد ارزیابی اولیه قرار گرفتند.

بسطامی خاطر نشان کرد: بر اساس نتایج منتشر شده تعداد ساختمان‌ها برای "تخریب" حدود ۱۰۵ هزار ساختمان بود که شامل حدود ۳۸۵ واحد ابتدا باید تخریب و سپس بازسازی شوند که برآورد شد حدود دو سوم این ساختمان‌ها در ۳ استان "قازی‌آنتپ"، "هاتای" و "قهرمان ماراش" که بیشترین آسیب را دیده‌اند، باشند.

وی تاکید کرد: بر اساس این گزارش، حدود ۷۳ درصد از ساختمان‌هایی که تا آن زمان بررسی شده بودند، قابل سکونت بودند که شامل ۲۴ درصد ساختمان‌های با آسیب‌های جزیی و ۴۹ درصد ساختمان بدون آسیب بودند.

این محقق پژوهشگاه زلزله خاطر نشان کرد: قدمت آیین نامه ساختمانی و لرزه‌ای ترکیه به حدود ۸۰ سال می‌رسد و از آیین نامه‌های ایران قدیمی‌تر هستند. نقشه پهنه بندی لرزه‌ای منتشر شده در این کشور در سال ۱۹۹۶ با استفاده از PGA سطح بندی شده بود و بر اساس تحلیل خطر لرزه‌ای احتمالی برای دوره بازگشت ۴۷۵ سال، تهیه شده است. این نقشه ۵ منطقه لرزه خیز با شتاب‌های حداکثر هر پهنه را ارائه می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه ترکیه در سال ۱۹۹۷ آیین نامه لرزه‌ای خود را اصلاح کرد، خاطر نشان کرد: دو سال بعد از بازنگری در سال ۱۹۹۹، یک منطقه پر جمعیت ترکیه توسط دو زمینلرزه بزرگ با بزرگای ۷.۴ و ۷.۲ تحت تاثیر قرار گرفت و بعد از این زلزله‌ها، نیاز‌های بهسازی ساختمان‌های موجود باعث بازنگری در ساختمان‌های موجود شد و بر این اساس ترکیه در سال ۲۰۰۷ آیین نامه جدیدی با عنوان "مشخصات ساختمان‌هایی که در مناطق زلزله زده ساخته می‌شوند"، را منتشر کرد.

دانشیار پژوهشکده مهندسی سازی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با تاکید بر اینکه صرف داشتن آیین نامه‌ها برای مقابله با زلزله کافی نیست، بر توجه بیشتر بر مصالح ساختمانی تاکید کرد و گفت: بازدید‌های میدانی ما حکایت از کیفیت نامطلوب بتن، استفاده از شن و ماسه رودخانه‌ای، تمیزنبودن شن و ماسه، استاندارد نبودن دانه بندی، مقاومت پایین بتن به ویژه در ساختمان‌های قبل از سال ۲۰۰۰ و استفاده از میلگرد‌های ساده دارد.