امید باروری افراد مسن با یک روش علمی/ طرح تولد نوزاد با ۳ والد ژنتیکی در ایران قابل اجراست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، ناهنجاری‌های ژنتیکی یا اختلال‌های این‌چنینی، دسته‌ای از مشکلات هستند که بر اثر نارسایی، جهش در ژن‌ها یا ماده ژنتیک انسان ایجاد می‌شود. این ناهنجاری‌ها اغلب در زمان تولد بروز می‌کنند؛  البته که بسیاری از این اختلالات می‌توانند سال‌های بعد خود را در بدن افراد نمایان کنند. از این رو طی سال‌های متمادی پژوهشگران با تحقیقات علمی خود در صدد بوده و هستند که راهکارهای نوآورانه‌ای را برای جلوگیری از انتقال بیماری‌های ژنتیکی  به نسل‌های بعد بیابند.

 یکی از آخرین آزمایش‌ها و تحقیقات علمی که توسط محققان انگلیسی به انجام رسید، تولد نخستین نوزاد با ۳ والد بود؛ در واقع این نوزاد با دی‌ان‌ای ۳ نفر متولد شد. طی اعلام پژوهشگران این پروژه، حدود ۹۹.۸ درصد دی‌ان‌ای وی به مادر و پدر و بخش اندکی از آن به اهداکننده تعلق داشت.

سابقه چنین تولدی در کارنامه علمی مکزیک نیز دیده می‌شود و این در حالی است که برخی کشورها اجازه چنین تحقیقاتی را ندارند و پروژه‌های این چنینی با محدودیت‌هایی مواجه است.

از آنجایی که محققان ایرانی در زمینه پروژه‌های پزشکی همواره پیشتاز بوده‌اند، درصدد برآمدیم تا نظرات کارشناسانه آن‌ها را طی سلسله گفت‌وگوهایی جویا شویم. لذا من باب این موضوع با دکتر رضا عمانی سامانی، مدیر گروه اخلاق و حقوق پزشکی و عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان به گفت‌وگو نشستیم.

سابقه اجرای پروژه تولد نوزاد با ۳ والد در ایران 

دکتر رضا عمانی سامانی به خبرنگار علم و فناوری آنا گفت: طرح تولد نوزاد با ۳ والد، سالیان زیادی است که در ایران اجرایی شده، اما کار جدیدِ صورت‌گرفته در بخش ژنتیک نوزاد است، زیرا کسی‌ که تخمک اهدا می‌کند و کسی‌ که از تخمک اهدایی باردار شده است، جزء والدین نوزاد محسوب می‌شوند.

وی با بیان تفاوت این طرح جدید با سایر روش‌های باروری اظهار کرد: همیشه در روش‌های اهدایی تخمک، اسپرم و جنین دو والد ژنتیکی و دو والد دیگر والد رحمی یا اجتماعی هستند؛ اما تفاوت طرح جدید با سایر پروژه‌ها در ژنتیک آن‌ها است.

سامانی با اشاره به نقش میتوکندری در تنفس سلولی بیان کرد: این اندامک برخلاف تمام اندامک‌های داخل سلولی دارای ژن و دی‌ان‌ای است و صفات ظاهری نوزاد ارتباطی با میتوکندری ندارد و از اسپرم و تخمک والدین تشکیل شده است.

وی با بیان اینکه میتوکندری تنها در سلول مادر شکل می‌گیرد، اظهار کرد: از آنجایی که سلول اسپرم از هسته تشکیل شده، فقط دی‌ان‌ای میتوکندری مادر به نوزاد انتقال می‌یابد و پدر در این امر دخالتی ندارد. حال، برخی از مادران اختلالی کروموزومی به نام اختلال میتوکندری دارند که منجر به نابودی و ایجاد اختلال در نوزاد می‌شود.

عدم تاثیر ۳ والدی به انتقال بیماری ژنتیکی

عمانی سامانی با بیان اینکه دی‌ان‌ای میتوکندری نقشی در صفات و بیماری ارثی ندارد، بیان کرد: فرآیند باروری نوین ارتباطی با شکل ظاهری و بیماری‌های ارثی ندارد، زیرا ژن مرتبط با شکل ظاهری در داخل هسته قرار داد. دی‌ان‌ای هسته حاصل از مجذوب شدن دی‌ان‌ای اسپرم پدر و تخمک مادر است. با این روش جدید بیماری میتوکندریال به نوزاد انتقال پیدا نمی‌کند، اما از هیچ عامل دیگری مانند شکل ظاهری و بیماری وراثتی جلوگیری نمی‌کند.

وی با بیان اینکه روش جدید باروری در ایران از لحاظ تکنیکی به‌راحتی قابل انجام است، اظهار کرد: درواقع همین روش انتقال هسته منجر به شبیه‌سازی گوسفند شد. انتقال هسته در شبیه‌سازی، یک موجود شبیه‌سازی ایجاد می‌کند و در انتقال هسته تخمک از انتقال بیماری میتوکندریایی جلوگیری می‌شود.

عمانی سامانی از لحاظ شرعی درباره این طرح باروری، بیان کرد: صفات ارثی و وراثتی برعهده هسته است؛ بنابراین نوزاد از لحاظ ژنتیکی متعلق به والد اولیه است و والد ثانویه وارد ژنتیک نمی‌شود و از لحاظ شرعی نسب نوزاد نسب درستی است و تمام حق و حقوق وابسته به نسب است.

وی با بیان اینکه در حمل جایگزین برای مادرانی که بارداری را برعهده می‌گیرند، نسب به مادر باردار تعلق نمی‌گیرد، اظهار کرد: ارتباطی از لحاظ ژنتیکی میان مادر باردار و نوزاد وجود ندارد. صفات ارثی از مادر ثانویه به نوزاد انتقال پیدا نمی‌کند و تنها میتوکندری‌های سالم منتقل می‌شود.

تولد ۳ والدی باعث جلوگیری از یک بیماری نادر می شود

عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان با اشاره به اینکه بیماری‌های میتوکندریال بسیار نادر است،‌ گفت: رهایی از یک بیماری هر چند نادر می‌تواند در پیشرفت علمی کشور تاثیر بسزایی بگذارد.

امکان باروری افراد مسن با روش تولد ۳ والدی

وی با بیان اینکه دانشمندان با استفاده از این روش نسبت به جوان‌سازی تخمک در حال اقدام هستند، اظهار کرد: در این روش تخمک را از یک مادر جوان گرفته و هسته آن را خارج می‌کنند و به هسته مادر مسن‌تر انتقال می‌دهند و امکان باروری در افراد با سن بالا افزایش می‌یابد.

عمانی مطرح کرد: هزینه روش‌های باروری جدید نسبت به باروری آزمایشگاهی عادی بالاتر است، زیرا باید علاوه‌ بر هزینه سیکل آی‌وی‌اف تا انتقال جنین، هزینه اهداکننده تخمک را نیز متقبل شوند. تقریبا می‌توان گفت هزینه انتقال تخمک دو برابر هزینه آی‌وی‌اف معمولی است. طرح جوان‌سازی تخمک از طریق انتقال هسته برای بسیاری از افراد قابل استفاده است و با استفاده از این روش امید در دل افراد مسن که تخمکشان دیگر قابلیت بارداری ندارد، زنده می‌شود.

تجهیزات آزمایشگاهی در تمام مراکز باروری ایران کامل است و هم‌اکنون محققان قادر به اجرای این طرح هستند

عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان با بیان اثرات مثبت و منفی این طرح، خاطرنشان کرد: تجهیزات آزمایشگاهی در تمام مراکز باروری ایران کامل است و هم‌اکنون محققان قادر به اجرای این طرح هستند. یکی از اثرات مثبت این طرح نجات نوزادان از بیماری است، اما از اثرات منفی آن در حال حاضر نمی‌توان چیزی گفت، زیرا در نمونه‌های حیوانی عاملی مشاهده نشده و باید منتظر شویم تا در درازمدت اثرات منفی آن را مشاهده کنیم.

انتهای پیام/

فاطمه منوری