از تولید سلول­ بنیادی جنینی انسان تا درمان بیماری پارکینسون با روشی جدید

به گزارش گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا،پژوهشگاه رویان به عنوان یکی از مراکز علمی موفق در ایران، تاثیر مثبتی در جنبه‌های مختلف درمانی از جمله درمان ناباروری زوجین، سلول درمانی و پیشگیری و خدمات مختلف به بیماران دیابتی داشته است.

۳۱ سال پیش در هشتم خرداد ماه سال ۱۳۷۰ مرکز جراحی محدود رویان با هدف ارایه خدمات درمانی به زوج‌های نابارور و پژوهش و آموزش در زمینه علوم باروری و ناباروری توسط زنده یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی و گروهی از پژوهشگران و همکارانش در جهاددانشگاهی علوم پزشکی ایران تأسیس شد.

به مناسبت فرا رسیدن دهه مبارک فجر به بررسی فعالیت مرکزی که هم اکنون در سی و یک سالگی خود به یکی از قطب‌های مهم پزشکی علوم تولید مثل و تحقیقات سلول­های بنیادی در منطقه و جهان تبدیل شده است می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید.

**تولید سلول­ بنیادی جنینی انسان

پژوهشگاه رویان از جمله معدود مراکز تحقیقاتی ایران است که به دلیل پژوهش‌های بنیادی در مرز‌های دانش و دستاورد‌هایی همچون دستیابی به توان تولید سلول­بنیادی جنینی انسان و تولید نخستین حیوانات شبیه سازی شده نامش در میان ده کشور پیشرفته صاحب این فناوری ثبت شده است.

برگزاری کنگره و جشنواره بین المللی رویان در حوزه پزشکی تولید مثل، سلول­های بنیادی و پزشکی بازساختی نیز همواره مورد توجه مجامع علمی و رسانه‌های خارجی بوده و به موازات این موفقیت‌های علمی در بعد کاربردی و ارایه خدمت به بیماران هم تحولی جدی در زمینه درمان ناباروری در کشور ایجاد کرده است و تاکنون نزدیک به سی هزار زوج ایرانی و خارجی مستقیماً از نتایج تحقیقات و خدمات آن بهره‌مند شده اند.

این پژوهشگاه هم اکنون فعالیت‌های پژوهشی خود را در سه قالب پژوهشکده علوم تولید مثل، پژوهشکده زیست شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی و پژوهشکده زیست فناوری دنبال کرده و همچنین از طریق چهار مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری، مرکز سلول درمانی، مرکز پیشگیری و کنترل دیابت و چاقی و متابولیسم و مرکز تخصصی تحصیلات تکمیلی خدمات خود را به بیماران و جامعه هدف ارائه می‌کند.

پژوهشگاه رویان تاکنون چندین شرکت دانش بنیان تأسیس کرده است و تعدادی از هسته‌های فناور و کسب و کار‌های نوپا را نیز پشتیبانی و حمایت می‌کند.

**قرار دادن پژوهش در کنار درمان

شاید یکی از مهمترین علت‌های موفقیت رویان که مرهون تفکر و مدیریت جهادی و کم نظیر مؤسس و بنیانگذار آن زنده یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی است را بتوان قرار دادن پژوهش در کنار درمان و ارایه خدمات به بیماران و اهمیت دادن به این موضوع عنوان کرد.

درست است که مرکز تخصصی رویان یکی از اولین مراکز فوق تخصصی درمان ناباروری بوده، اما هم اکنون بیش از ۹۰ مرکز درمان ناباروری در کشور وجود دارد که به ارایه اینگونه خدمات مشغول هستند.

وجه تمایز پژوهشگاه رویان این بوده که در حد ارائه خدمات درمانی متوقف نمانده و با پژوهش در همه زمینه‌های مرتبط با بخش درمان و استفاده از ظرفیت‌ها و دستاورد‌های جدید خود مجموعه رویان، همیشه پیشگام بوده است.

از سوی دیگر، پژوهشگاه رویان، به مقوله آموزش نیز همواره به عنوان یکی از ارکان اصلی در کنار دو رکن درمان و پژوهش توجه داشته است.

**برگزاری جایزه بین المللی کاظمی

بخشی از تعاملات بین المللی پژوهشگاه رویان با دیگر مراکز تحقیقاتی دنیا از این رهگذر شکل گرفته اند. پژوهشگاه رویان برگزار کننده یک کنگره و جشنواره بین المللی به مدت بیست و سه سال بوده و چندین سال است که به فرموده رهبری (مدظله العالی) چندین دوره از جایزه بین المللی کاظمی (Kazemi Prize) برگزار شده است و مورد استقبال بسیار دانشمندان سراسر جهان قرار گرفته است.

تبادل دانشجو و همچنین طرح‌های پژوهشی مشترک با دانشگاه‌های داخلی و خارجی و مراکز تحقیقاتی بین المللی و معتبر دنیا، فقط بخشی از این دستاورد‌ها است.

در بخش ارایه خدمات درمانی نیز سال هاست زوج‌های نابارور برای درمان از دیگر کشور‌ها به این مرکز مراجعه می‌کنند.

**آخرین دستاورد پژوهشگاه رویان

از جمله دستاورد‌های پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی که توسط یکی از شرکت‌های زیر مجموعه پژوهشگاه انجام شده است نتایج حاصل از انجام کارآزمایی‌های بالینی با استفاده از سلول‌های کشنده طبیعی از افراد غیر خویشاوند برای درمان بیماران مبتلا به تومور‌های بدخیم مغزی است که در سمپوزیوم بین المللی سرطان ارایه شد.

**پژوهشگاه رویان پیشتاز در حوزه زیست شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی و علوم تولید مثل

بر اساس مستندات بین المللی و رسانه‌های تحلیل علم از جمله الزویر (Elsevier) پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی و جمهوری اسلامی ایران همچنان در دو حوزه و شاخه‌های زیست شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی و علوم تولید مثل پیشتاز و سرآمد منطقه خاورمیانه و جهان است و امید است تا با برگزاری نشست‌های تخصصی و کنگره‌های بین المللی، جایگاه رویان و کشور را در سطح منطقه خاورمیانه و جهان حفظ و با تبادل دانش، زمینه ارتقاء سطح علمی در کشور را فراهم کنیم.

**تازه‌های درمان سرطان

همچنین از تازه‌های درمان سرطان و محصولات بومی تولید شده در درمان سرطان می‌توان محصولات شرکت دانش بنیان کیاسل (کیان ایمن سلول) [Kiacell-Immune]که یکی از دستاورد‌های اخیر دانش بنیان‌های پژوهشگاه رویان است نام برد.

**مقالات بین المللی

تعداد کل مقالات بین المللی چاپ شده پژوهشگاه رویان تعداد ۳۴۳۸ مورد است که از این تعداد، ۳۶۷ مقالات (۴۰ درصد بصورت همکاری بین المللی) در سال ۱۴۰۱ چاپ شده است؛ منجر به افزایش شاخص H [H-Index]پژوهشگاه رویان به ۷۸ شده است.

**ثبت اختراع

 تعداد ثبت اختراعات ملی ۶۵ مورد و تعداد ثبت اختراعات بین المللی ۴ مورد است.

**کتب

تا کنون ۱۵۸ کتاب توسط همکاران رویانی چاپ شده است. در سال ۱۴۰۱ همکاران پژوهشگاه رویان ۱۵ جلد کتاب منتشر کردند که ۴ مورد فصل کتاب در انتشارات بین المللی (در کل ۵۸) و ۴ جلد کتاب داخلی توسط سایر انتشارات کشور (در کل ۴۸) و ۷ جلد کتاب توسط انتشارات پژوهشگاه رویان (در کل ۵۲) منتشرشده است.

**فروش دانش فنی

دانش فنی جداسازی و نگهداری سلول‌های بنیادی موجود در خون محیطی و مغز استخوان در سال ۱۳۹۹، دانش فنی جداسازی سلول‌های بنیادی از پالپ دندان شیری و Vitrification پالپ دندان شیری در سال ۱۴۰۰، دانش فنی تولید محیط کشت‌های مورد نیاز آزمایشگاه جنین شناسی مراکز درمان ناباروری در سال ۱۴۰۰ و دانش فنی تولید رده سلولی مولد دارو‌های هورمونی مورد نیاز درمان ناباروری (FSH) در سال ۱۴۰۱ به فروش رفته است.

**فعالیت‌های پژوهشی در یک نگاه

تعداد طرح‌های خاتمه یافته ۳۰ طرح، تعداد طرح‌های در دست اجرا ۱۴۰ طرح، تعداد پایان نامه‌های خاتمه یافته ۸۳ پایان نامه و تعداد پایان نامه‌های در دست اجرا ۲۲۲ پایان نامه است.

**دستاورد‌ها و افتخارات پژوهشگاه رویان در سال ۱۴۰۱

از دستاورد‌ها و افتخارات پژوهشگاه رویان در سال ۱۴۰۱ می‌توان به «تولید محیط شستشوی گامت انسانی و محیط‌های انجماد-ذوب تخمک و جنین انسانی مورد نیاز مراکز درمان ناباروری، مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها (بصورت طرح ملی) و انتقال دانش فنی به صنعت»، «انجام موفقیت آمیز طرح فناورانه تولید رده سلولی تخمدان هامستر چینی (CHO) مهندسی شده تولید کننده هورمون محرک فولیکولی (FSH) انسانی و انتقال به صنعت»، «انجام موفقیت آمیز طرح پژوهشی بررسی ایمنی سلول‌های کشنده طبیعی هاپلوآیدنتیکال فعال شده در آزمایشگاه در بیماران مبتلا به گلیوبلاستومامولتی فرم عود شونده و تومور مغزی بدخیم مقاوم به درمان (کارآزمایی بالینی فاز I)»، «انجام موفّقیت آمیز طرح پژوهشی پیوند سلول­های پیش ساز دوپامینرژیک مغز میانی مشتق شده از سلول‌های بنیادی جنینی انسانی به مدل بیماری پارکینسون در میمون»، «تولیددانش فنی محلول نگهداری بافت‌های پیوندی: کلیه، کبد، قلب و پانکراس» و «کمک به بومی سازی ابزار انتقال جنین انسان در شرکت دانش بنیان بهراد رویش رادا» اشاره کرد.