فناوری بارورسازی ابرها می‌تواند مشکل کم‌آبی کشور را حل کند؟

به گزارش خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، با توجه به اینکه کشور ما در منطقه خشک آب هوایی وجود دارد سال هاست با کمبود بارش نزولات آسمانی مواجه هستیم. این اتفاق باعث بروز مشکلاتی زیادی از جمله خشکسالی، کمبود آب و در پی آن آلودگی هوا و .. شده است. از این رو دانشمندان و محققان در این حوزه سعی می‌کنند که بتوانند با بکارگیری روش‌های مختلف و استفاده از فناوری های بروز دنیا این مشکل را مرتفع کنند. در این مسیر اما گاهی موفق بودند و گاهی هم با شکست مواجه شدند. روش بارورسازی ابر‌ها یکی از راه‌هایی است که در چند ساله اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته، روش جدیدی که موافقین و منتقدین زیادی هم دارد. از این رو در این گزارش به نقد و بررسی فناوری بارورسازی ابر‌ها و تاثیر آن بر افزایش بارندگی ها و جلوگیری از خشکسالی پرداخته ایم.

**چرا باید از فناوری بارورسازی ابرها استفاده کنیم؟

متاسفانه در سال‌های اخیر با کاهش حجم بارندگی‌ها در کشور، ضرورت استفاده از روش باروری ابر‌ها در کانون توجه دست اندرکاران حوزه آب، کشاورزی و منابع طبیعی قرار گرفته است. از این رو کشور‌ها در صدد یافتن راه حلی برای گذر از خشکسالی هستند که بارورسازی ابر‌ها با هدف افزایش بارش یکی از این روش هاست.

بارورسازی ابر‌ها تکنیکی برای اصلاح آب و هوا است که توانایی ابر در تولید باران را بهبود می‌بخشد و به عنوان روشی علمی برای افزایش بارش مطرح شده است که قدمتی ۸۰ ساله در تحقیقات آزمایشگاهی دارد و بسیاری از دانشمندان و فعالان حوزه آب در سراسر دنیا طی سالها، با انجام تحقیقات بسبار توانستند با افزودن مواد به‌داخل یک ابر (با استفاده از ژنراتور‌های زمینی، موشک و یا هواپیما) به افزایش بارش کمک کنند. به‌عبارت‌دیگر باروری ابر‌ها یا ایجاد باران مصنوعی روشی برای تأثیرگذاری روی ابر‌های طبیعی است که در آن با استفاده از مواد شیمیایی، آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف گرفته می‌شود و تا سال ۲۰۱۶ پنجاه و شش کشور از این روش برای باروری ابر‌ها استفاده کرده اند.

**بارورسازی ابر چگونه انجام می‌شود؟

قبل از اینکه هواپیما‌ها یا پهپادهای مخصوصِ این کار به آسمان بروند، کارشناسان باید ابر مناسب را برای بارورکردن انتخاب کنند. در این شیوه، ذرات نمک سدیم و پتاسیم که با هواپیما در هوا منتشر می‌شوند، قطرات ریز آب را جذب می‌کنند و قطرات سنگین‌تری می‌سازند که از آسمان می‌بارند. به عبارتی این قطرات آب با هم ترکیب می‌شوند و مقدارشان افزایش می‌یابد؛ همین امر موجب بالارفتن وزن این قطرات شده و در نهایت منجر به سقوط (بارش) آن‌ها از آسمان می‌شود.

این فرآیند نه‌ تنها در افزایش بارندگی مؤثر است، بلکه برای کاهش اندازه تگرگ در مناطق سردتر نیز از این روش استفاده می‌شود. 

گزارش‌های منتشر شده از این فناوری در دنیا نشان می‌دهد که عملیات بارورسازی ابر‌ها با روشی کارآمد و همراه با پارامتر‌های علمی می‌تواند ۲۰ تا ۲۵ درصد بارندگی را در همان منطقه عملیاتی افزایش دهد.

**بارورسازی ابرها نمی تواند مشکل خشکسالی را حل کند

امیرحسین مشکواتی دانشیار و استاد هواشناسی دانشگاه آزاد اسلامی در گفتگو با خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا پیرامون عدم بارورسازی ابر‌ها در سال جاری گفت: به دلیل نبودن ابر بارشی مناسب در سال جاری این اتفاق رخ نداد، زیرا برای باریدن باران شرایط جوی خاصی لازم است و این طور نیست که صرفا با وارد کردن مواد داخل ابر این اتفاق رخ دهد. از این جهت هم باید ابر پتانسیل باروری را داشته باشد و هم شرایط جوی به طوری باشد که شاهد نزول باران باشیم.  در حال حاضر ابر‌های موجودی که در آسمان مشاهده می کنیم صرفا ابر‌های پوششی هستند که ضخامت لازم برای جمع شدن آب در آن وجود ندارد. و اگر هم مواد برای بارش به آن تزریق شود، چون ذاتا  ابر بارور نیست نمی‌تواند بارش چندانی ایجاد کند.

ابر‌های موجودی که در آسمان میبینیم صرفا ابر‌های پوششی هستند که برای جمع شدن آب در آن ضخامتی ندارد و اگر هم مواد برای بارش به آن هاتزریق شود، چون ذاتا بارور نیستند نمی‌تواند بارش چندانی ایحاد کند.

این دانشیار دانشگاه در ادامه افزود: در شهری مانند تهران اگر بارور‌ی ابر برای بارش صورت بگیرد به علت گرمی هوا قبل رسیدن به زمین تبخیر می‌شود. یا مثلا در منطقه‌ای مانند یزد که در طول سال مقدار ابر در آن بسیار کم است و نوع ابر نیز برای بارش مناسب نیست، چگونه باید انتظار داشته باشیم عملیات بارورسازی ابر‌ها نتیجه بخش باشد،اما در برخی مناطق که ابرها قابلیت و ظرفیت بارش را دارند این کار می تواند مثمرثمر باشد و البته آن هم باید بسیار دقیق و با استفاد از فناوری روز محاسبه شود.

وی در ادامه اظهار داشت: عملیات بارورسازی در یک منطقه باید با تمهیدات خاصی انجام شود وگرنه بی فایده خواهد بود.مثلا در کشور امارات با این بارش و باروری که ایجاد کردید چقدر آب توانستید ایجاد کنید؟ این موضوع از نظر علمی امکان پذیر است، ولی باید مثمر ثمر بودن را در نظر گرفت. بارندگی توسط بارور کردن ابر‌ها باید در مکانی مناسب عملیاتی شود که تبدیل به آب قابل استفاده باشد وگرنه در بیابان فایده نخواهد داشت ، مثلا بارش باید بالای حوزه آبریز صورت بگیرد که به داخل نهر آب جاری شود و سپس به پشت سد برسد. با توجه به کلیه مستندات علمی موجود بارورسازی ابرها نمی تواند مشکل خشکسالی و کم بارشی  کشورها را حل کنند. 

**مشکل کم آبی و خشکسالی باید از منشا حل شود

این کارشناس هواشناسی در ادامه گفت: مشکل کم آبی و خشکسالی باید از منشا حل شود. ابعاد طبیعت به قدری بزرگ است که ما توان کنترل آن را نداریم.علم تلاش میکند با توجه به شرایط جلو برود و شرایط را بهتر کند، اما اینکه بتوانیم بگوییم فعالیتی ۱۰۰ درصدی فایده دارد یاخیر  وجود ندارد. بارورسازی ابر‌ها در خیلی نقاط دنیا انجام شده و استفاده شده و مثمر ثمر هم بوده است. اما اینکه فکر کنیم می‌توانیم با اینکار شرایط خشکسالی را به شرایط غیر خشکسال تبدیل کنیم و یا معظل بی آبی حل می‌شود خیر چنین اتفاقی نخواهد افتاد، چون سازوکار بارش خیلی پیچیده‌تر از چیزی است که با وارد کردن مواد داخل ابر ایجاد شود.

**روشی بهتر از بارورسازی ابرها در مناطق رطوبت بالا قابل اجراست 

امیرحسین مشکواتی درباره راه حل دیگری که می‌توان به عنوان جایگزینی بارورسازی ابر‌ها استفاده کرد افزود: مثلا در مناطق رطوبت بالا مانند بندرعباس و خوزستان شرایطی مانند درخت کاج سوزنی ایجاد کنیم یعنی با استفاده از رطوبت و فشار هوای موجود شبنم ایجاد شود و در نهایت با ریخته شدن آن‌ها روی زمین  آب استحصال شود که این کار به نظرمن عملی‌تر از باروری ابرها است و هرجا رطوبت بالا باشد این روش جواب گو خواهد بود.

 به هرحال مشکل رفع خشکسالی و کم آبی در کشور خشک ما مسئله امروز یا دیروز نیست بلکه سالیان سال است که گرفتار این مشکل هستیم و تبعات آن همچون آلودگی هوا گریبان همه را گرفته است همچنین  مشکلی نیست که بتوان آن را به راحتی و در کوتاه مدت حل کرد بلکه باید تمامی مسئولین ذیربط و نهاد‌ها با همکاری مهندسین و محققین و انجام روش‌های عملیاتی در این راستا قدم بردارند.