آنا گزارش می‌دهد؛
کدام دانشگاه‌ها صدای دانشجویان به عنوان «موذن جامعه» را شنیدند؟
دانشگاه اصولاً سنخیتی با فضای هیجان‌زده و به‌دور از عقلانیت ندارد و باید خانه گفت‌وگوی دانشجویان و محلی برای شنیدن صدا، تبادل نظرات علمی، سیاسی، اعتقادی و ایده پردازی‌های اجتماعی، باشد در این رابطه به بررسی اینکه کدام دانشگاه‌ها صدای موذنان جامعه را شنیدند، می‌پردازیم.
گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، لاله قلی پور: دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با حضور در بیت آیت‌الله العظمی عبدالله جوادی آملی با وی دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به اینکه دانشجویان به فطرت نزدیک‌تر هستند و به نظم و قانون هم احترام می‌گذارند، می‌گوید: « فطرت این جوانان خوب است و باید برگردیم به راه اصلی و مدیریت داشته باشیم و حرف‌های این‌ها را هم گوش دهیم، حرف این‌ها تنها این نیست که نماز اول وقت بخوانند، بلکه حرف دیگری نیز دارند و آن همان سخنی است که صاحب وسایل از قول امیرالمومنین نقل می‌کند که من وجد ماء و تراباً فافتقر فابعده الله کشوری که آب دارد، خاک دارد، و نتواند خود را اداره کند، نیازمند به دیگران باشد خدا او را از رحمت دور کند! لذا مسئولان باید این حرف‌ها را نیز از دانشجویان بشنوند و مد نظر قرار دهند.»
دانشگاه مکانی برای دیالوگ (گفت‌وگو) محسوب می‌شود و مونولوگ (تک‌صدایی) در آن جایی ندارد لذا لزوم به رسمیت شناختن تنوع اندیشه‌ها و رویکرد‌های سیاسی- اجتماعی در آن ضرورت دارد و دانشجویان نباید جز در فضای گفت‌وگو و اندیشه‌ورزی با یکدیگر تقابل کنند.
**دانشگاه آزاد اسلامی پرچمدار آزادی بیان با برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی
مقام معظم رهبری در مناسبت‌ها و مقاطع مختلف، بر برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها تأکید فرموده و به این نکته اشاره کرده‌اند که: «باید راه آزاد اندیشی و نوآوری و تحول را باز گذاشت، منتها آن را مدیریت کرد تا به ساختارشکنی، شالوده‌شکنی و بر هم زدن پایه‌های هویت ملی نینجامد. این کار، مدیریت صحیح لازم دارد. چه‌کسی باید مدیریت کند؟ نگاه‌ها فوراً می‌رود به سمت دولت، وزارت علوم و غیره؛ نه، مدیریتش با نخبگان است؛ با اساتید فعال، دانشجوی فعال و مجموعه‌های فعال دانشجویی.»
افزون بر این، رهبر معظم انقلاب در واکنش به پیشگامی دانشگاه آزاد اسلامی برای برگزاری نخستین رویداد ملی کرسی‌های آزاد اندیشی فرمودند: «اقدام عملی در راه‌اندازی کرسی‌های آزاد اندیشی و رقابت گسترده گروه‌های دانشجویی، بی‌گمان در شمار افتخارات دانشگاه آزاد اسلامی ثبت خواهد شد. از مدیریت دانشگاه و دانشجویان عزیز شرکت‌کننده متشکرم. این سنت حسنه باید در این دانشگاه و دیگر دانشگاه‌های کشور ادامه یابد.»
دانشجو باید بداند که صدایش شنیده می‌شود و گفتمانش در حل مسائل تأثیرگذار است
دکتر طهرانچی با اشاره به اینکه تمام ارکان دانشگاه از جمله مدیران، سازمان دانشگاه و اساتید باید در خدمت دانشجو باشند، در این باره می‌گوید: «برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی پس از دهه‌ها سکوت در دانشگاه آزاد اسلامی محقق شد؛ به طوری که در سال اول برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاه آزاد اسلامی، ۶ هزار نفر و در سال دوم ۱۲ هزار نفر از دانشجویان حضور داشتند. نکته جالب این است که براساس استعلامی که از مراجع قضایی صورت گرفته بود، نام هیچ یک از این ۱۲ هزار دانشجوی شرکت‌کننده در کرسی‌های آزاداندیشی، در بین افراد حاضر در اغتشاشات نبود. به همین دلیل است که ما معتقد به جریان‌های طبیعی، پایدار و ایجاد فضای آزادی بیان و اندیشه در محیط علمی هستیم.»
مهدی زواری، سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه با اشاره به بیانات رهبر انقلاب در خصوص جایگاه دانشگاه می‌گوید: «دانشگاه به عنوان محیطی آزاد، بهترین محیط برای تضارب آرا، ابراز عقاید و تعامل افکار است. از دانشگاه همیشه و در همه جا این انتظار است که محل جوشش و اوج دو جریان حیاتى علم و تحقیق و آرمان گرایی‌ها و آرمان خواهی‌ها باشد رویه‌ای که در دانشگاه آزاد اسلامی اتفاق می‌افتد.»
**از نگاه مسئولان باید به دانشجویان اجازه شنیده شدن حرف‌هایشان داده شود
از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون مسئولان بسیاری بر لزوم شنیده شدن صدای دانشجویان تاکید کرده اند. همانطور که شهید بهشتی دانشجو را موذن جامعه معرفی کرد که اگر خواب بماند، نماز امت قضا می‌شود. حجت‌الاسلام مصطفی رستمی، رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های کشور در این باره می‌گوید: «باید به دانشجویان اجازه شنیده شدن حرف هایشان داده شود و تعامل و اقدامات تاثیرگذار فرهنگی در دانشگاه‌ها تقویت شود.»
عبدالحسین کلانتری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم نیز آرمانگرایی و مطالبه‌گری پرسشگری و اعتراض جزو ذات محیط دانشگاهی می‌داند و می‌گوید: «باید فضا برای کنشگری و میانداری دانشجویان باز باشد و به ظرفیت جوانان و دانشجویان ایمان و اعتماد داشته باشیم. مسئولان باید در معرض سوال قرار گیرند، زیرا این پرسش‌گری‌ها سبب بلوغ اجتماعی و سیاسی دانشجویان و همچنین سبب پالایش تصمیمات مسئولان می‌شود.»
بیشتر بخوانید:
- برای دانشگاهی که باید خانه گفت‌وگوی دانشجویان باشد
- از حوادث خرابکارانه دومینو وار در دانشگاه شریف تا درخواست از وزارت علوم برای برخورد با خاطیان
- برگزاری مناظره دانشجویی «اعتراض دارم!» با حضور دو نماینده مجلس+ فیلم
کلانتری بالا رفتن میزان تحمل مسئولان در دانشگاه را ضروری می‌داند، اضافه می‌کند: معاونت فرهنگی باید پناهگاه دانشگاه باشد و هرجا که دانشجو از آنجا رانده شد بتواند به معاونت فرهنگی برای رفع مشکلش رجوع کند. همچنین مجموعه‌های دانشجویی باید تقویت شود، زیرا تقویت این نهاد‌ها سبب تقویت فضای گفتگو و آرامش در دانشگاه می‌شود همچنین تشکل‌های جدید اضافه شود تا سلایق مختلف دارای نماینده باشد تا امید و اعتماد در دانشگاه افزایش یابد.»
روح‌الله متفکر آزاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز اینکه دانشجویان معترض هستند و حرف برای گفتن دارند را مثبت ارزیابی کرده و می‌گوید: «کسی که حرفی برای گفتن دارد، جای آن دانشگاه است، حتی اگر اعتراضی دارد میتواند در چارچوب قانون و با ادب و متانت آن را اعلام کند؛ طبیعتا اینجا اغتشاش و زدن و شکستن معنی ندارد و هیچ عقلی آن را نمی‌پذیرد.»
اقدام عملی در راه‌اندازی کرسی‌های آزاد اندیشی و رقابت گسترده گروه‌های دانشجویی، بی‌گمان در شمار افتخارات دانشگاه آزاد اسلامی ثبت خواهد شد
این نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه رفتار خیلی از دانشجویان، غیر منطقی نیست و تنها تعداد محدودی از دانشجویان هستند که این رفتار‌ها را از خود نشان می‌دهند، خاطرنشان می‌کند: «بسیاری از دانشجویان اینکه رفتار منطقی در دانشگاه دارند به این معنی نیست که حرفی برای گفتن و یا اعتراضی ندارند؛ بلکه این دانشجویان هم حرف دارند، اما وظیفه ما این است که بستر گفتگو را در دانشگاه‌ها ایجاد کنیم و این کار در قالب کرسی ها، مناظره و یا نشست‌های دانشجویی انجام شود.»
علیرضا زاکانی، شهردار تهران به مناسبت روز دانشجو در دانشگاه شهید بهشتی حضور پیدا کرد. وی در بخشی از سخنان خود با اشاره به اینکه تراز کنونی شایسته دانشجویان نیست و باید بالا برود، خاطرنشان می‌کند: «اما دانشجو حق اعتراض دارد و کسی حق ندارد دانشجو را از کلاس بیرون بی‌اندازد و کسی حق زدن دانشجو را ندارد.»
**گلایه نمایندگان تشکل‌های دانشجویی؛ نبود فضای گفت‌وگو اجازه شنیدن صدای دانشجویان را نمی‌دهد
نمایندگان تشکل‌های دانشجویی هر کدام به نوعی از باز نبودن فضای گفتگو در دانشگاه گلایه مندند. محسن نراقی، دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی با اشاره به اینکه ما هشت سال دولتی داشتیم که علاقه‌ای به سیاسی شدن دانشگاه نداشت، اظهار می‌کند: «علاوه بر آن ما دو سال تعطیلی کرونا را داشتیم و همه این‌ها باعث شد فضای دانشگاه دیگر گفت‌وگومحور نباشد، وجه دیگر این است که دانشجویان گفتگو را امکان‌پذیر نمی‌دانند. دیگر اینکه گفتگو نیاز به پایه فکری قوی دارد و وقتی پایه فکری قوی نباشد ممکن است دست به اقدامات خشن و رادیکال هم بزنند.»
فضا باید برای کنشگری و میانداری دانشجویان باز باشد
وی با بیان اینکه در هر صورت دانشگاه‌ها باید این بستر را ایجاد می‌کرد که دانشجویان حرف‌های خودشان را بزنند، اما این کار را نکرد، می‌گوید: «ما از یک جا به بعد شاهد این بودیم که اقلیت دیکتاتوری که اعتراض نداشتند در صحن دانشگاه اغتشاش می‌کردند و به واسطه این اقلیت دیکتاتور اعتراض درست دانشجویان هم تحت‌الشعاع قرار گرفت. وقتی دانشجویی از الفاظ رکیک استفاده می‌کند، سلاح سرد وارد دانشگاه می‌کند، استاد خودش را هو کرده و آجر پرت می‌کند دیگر اسمش را اعتراض نمی‌گذاریم.»
بیشتر بخوانید:
- عده‌ای با شعار «آزادی» دانشجویان را به تحریم حضور در کلاس‌ها تهدید می‌کنند
- شعار‌های احساسی برخی دانشجویان نشان از ناپختگی آن‌ها دارد
محمدصالح ترکمان، دبیر اتحادیه جنبش عدالتخواه در رابطه با اینکه تا چه میزان فضای گفتگو در دانشگاه‌ها حاکم است، عنوان می‌کند: آنقدر فضا رادیکال و آکنده از احساس است که امکان گفتگو سلب شده است، یکی از جدی‌ترین موانع گفتگو امنیتی شدن فضاست، گفتگو برای گذر از انفعال و رسیدن به پاسخ است، اما اگر آن را به عنوان مخل امنیت ببینیم و به هر بابی از گفتگو یک برچسب بزنیم دیگر نمی‌شود وارد فضای گفتگو شد.»
وی یکی دیگر از موانع در راه ایجاد گفتمان را رادیکالیسم و احساسی شدن می‌داند و می‌گوید: «این مانع راه گفتگو و اصلاح را می‌بندد، بحث دیگر این است که گفتگو نیاز به مبنا و پایه فکری دارد، همچنین اگر احساس کنیم که گفتگو منجر به تغییری نمی‌شود وارد آن نمی‌شویم و آخرین عامل سیاست‌زدایی از دانشگاه و امنیتی کردن است که باعث از بین رفتن فضای گفتگو می‌شود.»
امیرمحمد کولانی، دبیرکل اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان نیز بخشی از مشکل عدم ایجاد فضای گفتمانی در دانشگاه را عملکرد مسؤلان می‌داند و خاطرنشان می‌کند: «دانشجو باید بداند که صدایش شنیده می‌شود و گفتمانش در حل مسائل تأثیرگذار است، لذا مسؤلان باید به منظور اصلاح رویه‌ها در دانشگاه حضور پیدا کنند.»
**کرسی‌های آزاداندیشی تا چه میزان به تمرین قواعد نقد کمک می‌کند؟
یکسری از نمایندگان تشکل‌های دانشجویی نیز نگاه متفاوتی در رابطه با برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه دارند. زهرا فیروزی، رئیس بسیج دانشجویی دانشگاه تربیت مدرس، برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را خیلی مهم ارزیابی می‌کند و به خبرنگار آنا می‌گوید: «البته که کمابیش برگزار می‌شده است. منتها در این سال‌ها و اتفاقات اخیر برای جریان دانشجویی حجت را تمام کرد؛ که گفت گو کنید با یکدیگر و تبیین کنید. لازم است در این کرسی‌ها توصیه‌ها و روشنگری‌ها صورت بگیرد. پرسش و پاسخ هم وجود داشته باشد که مسئولان دعوت شوند و صد البته پاسخ هم داده بشود و فقط بیان یکسری پرسش‌ها نباشد.»
طرح جهاد تبیین از سوی مقام معظم رهبری در کنار برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه ها، نشان می‌دهد که گفتگو باید انجام بشود. وی در این باره می‌افزاید: «جای گفتگو در دانشگاه است. به‌خاطر اینکه نخبه و دانشجو منطقی است. هم علم دارد هم اشراف دارد؛ دانشجو به صورت همه جانبه اشراف دارد و آگاه است. به خاطر همین گفتگو باید شکل بگیرد، چون خروجی این گفتگو وقتی حق را نخبه دانشجو بداند، میتواند این حقیقت را به عامه مردم برساند و عموم مردم از نخبگان پذیرش دارند. دانشجو مثل مسئول نیست. همراه مردم است. مشکلات را لمس می‌کند. نگاه مردم به مسئولین این است که آن‌ها مشکلات را درک می‌کنند، ولی دانشجویان را می‌پذیرند. چون با آن‌ها زندگی می‌کند.»
فاطمه سادات رضوی، از اعضای فعال انجمن مستقل دانشگاه شریف در گفت‌وگو با خبرنگار آنا، اما نظر دیگری دارد و می‌گوید: «حرف از کرسی آزاداندیشی دیگر در دانشگاه جواب نمی‌دهد و خیلی ناامید کننده است، ولی ما دیگر حرفی نیست که نشنیده باشیم. همه حرف‌ها زده شده است. ولی مفاهمه صورت نگرفته است. یعنی فضای کرسی آزاداندیشی یک فضای خاصی است. ما دیگر نباید برویم سمت کرسی‌های آزاداندیشی. باید برویم سمت یک سری راهکار و یک سری گفتگو‌های کوچک‌تر. یک جورایی همدلی کردن. شاید اثرگذارتر باشد. وگرنه کرسی آزاداندیشی در فضایی که دانشگاه با یک رویکرد امنیتی مواجه می‌شود و فشار امنیتی بیرون دانشگاه وجود دارد، واقعا پاسخگو نیست. بعضا به ضرر بچه‌ها تمام می‌شود.»
دانشجویان نباید جز در فضای گفت‌وگو و اندیشه‌ورزی با یکدیگر تقابل کنند
وی می‌افزاید: «ما با یک سری مسائل و مشکلات اجتماعی سیاسی فرهنگی مواجه هستیم که راه حل نداریم. نه اینکه الان ایدئولوگ نافهمی داشته باشیم، نه! ما یک مسئله داریم و به دنبال راه حل باید بگردیم. حالا هر ایدئولوگی بیاید بیان بکند. همه‌اش راه حل بدهد. دیگر اینجا منظور بیان کردن نیست، راه حل دادن است؛ لذا کرسی آزاداندیشی اینجا کارکرد ندارد و به نظر من این حرف تاریخ انقضایش گذشته است. برای شرایط الان دیگر کارکرد ندارد، از الان به بعد نسلی که جدید دارد وارد دانشگاه می‌شود، نسل دهه ۸۰ به بعد، دیگر این بحث ایدئولوگی ندارد. بحث مسائل و مشکلاتی دارد که برای این‌ها پاسخ باید پیدا بشود؛ لذا ما دیگر کرسی آزاداندیشی نیاز نداریم و باید برویم سمت مسائل دیگر، باید برویم سمت هم اندیشی راه حل دادن.»
به باور یکی از فعالان دانشجویی؛ جدی گرفته نشدن کرسی‌های آزاد اندیشی از همان موقع که مطرح شد، آسیب جدی در دانشگاه‌ها وارد کرد. زهرا عظیمی، دبیر انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه الزهرا(س) ضمن اشاره به این مسئله در گفت‌وگو با آنا می‌افزاید: «کرسی‌های آزاد اندیشی اگر در کف جامعه با یک گشودگی بهتری برگزار می‌شد و برگزارکننده آن کرسی‌ها خود تشکل‌ها و دانشجو‌ها بودند و نه ساختار‌هایی مثل معاونت‌های فرهنگی، طبیعتاً می‌شود گفت ما شاهد هیچ گونه تجمعات و اعتراضات نمی‌بودیم. اما حتماً دوز این مطالب به سطح منطقی باید می‌رسید و این هیجانات کمتر می‌شد.»
گفتنی است، در دانشگاه مونولوگ جایی ندارد و باید خانه گفتگو و محل تبادل‌نظر دانشجویان باشد تا دانشجو نیز به‌عنوان قشر فرهیخته و مؤذن جامعه باید بتواند در چارچوب قانون، اخلاق و آداب نقد و نیز اعتراض در شکل سالم، انتظارات خود را بدون نگرانی از داشتن تبعات حقوقی، مطرح کند. همچنان که فضای نقد و اظهارنظر دانشجویان از تفکرات و دیدگاه‌های سیاسی مختلف در چارچوب‌های قانونی فراهم شود.
انتهای پیام/۴۱۶۷/
انتهای پیام/
