جزئیاتی از طرح «سکونتگاه انسانی در ماه» برنده جایزه انجمن معماری جهانی

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ محسن خیرمند پاریزی مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند و دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب به‌عنوان سرپرست تیم طراحی طرح سکونتگاه انسانی در ماه(X City - Under The Moon) طرح پیشنهادی به‌عنوان یک پژوهش برای ایجاد شرایط سکونت انسان در ماه به‌عنوان یکی از طرح‌های آینده‌نگرانه معماری، برنده دوره چهلم جایزه انجمن معماری جهانی (World Architecture Awards) در هر دو بخش آرای داوران و آرای برگزیدگان مردمی شد.

پژوهش انجام‌شده و طراحی این طرح توسط تیمی به سرپرستی محسن خیرمند پاریزی عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی با همکاری محمدرضا مقدسی، المیرا الماسی، شیرین جاهد، سجاد خیرمند، ایلیا قنبری، هانیه لطفی‌پور و سیده دنا حسینی با راهنمایی و مشاوره محسن موسوی و محسن کافی صورت گرفته است.

برخی از نوآوری‌ها و ایده‌های مطرح‌شده در طرح سکونتگاه انسانی در ماه عنوان‌های زیر را شامل می‌شود:

جایی برای زندگی

با توجه به مطالعه اهداف برگزاری رقابت، تجربیات و نتایج تیم در رقابت‌های داخلی و بین‌المللی معماری در کنار مطالعات و بررسی طرح‌های موفق و برندگان رقابت‌هایی با موضوع مشابه، قبل از طراحی به معنی و مفهوم مسکن، امکانات اولیه و ضروری زندگی و فضای بهینه برای فعالیت و زندگی انسان پرداخته شد.

اینکه هر انسان در فضای سکونتی خود چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهد و برای انجام فعالیت‌های خود نیاز به چه نوع فضاهای طراحی شده دارد از مهم‌ترین نتایج مطالعات اولیه بود.

انسان در فعالیت‌های خود نیاز به فضای بسته، نیمه‌باز و باز دارد که در صورت نداشتن توجه و طراحی این فضاها در کنار هم موجب محدودیت و کاهش کیفیت زندگی می‌شود. ماه و زندگی در آن یک اتفاق جدید است و انسان باید از تجربیات خود در زندگی روی زمین استفاده کنند تا بهترین زندگی و بالاترین کیفیت را برای خود ایجاد کند.

مدیریت انرژی و اختلاف دمای بین شب و روز

خاک مصالحی با ظرفیت گرمایی بالا، اختلاف زیاد دما بین روز و شب در سطح ماه چالشی است که باید به خوبی پاسخ داده شود، این میزان اختلاف در سطح زمین وجود ندارد؛ اما راه‌حل آن می‌تواند از طبیعت و موجودات زنده حساس به گرما الهام گرفته شود. ساخت فضاهای زندگی در خاک و زیر ماه موجب جذب انرژی در صبح و کاهش سرعت انتقال به محیط زندگی می‌شود که دمای روز را برای فعالیت انسان مساعد می‌سازد. انرژی جذب‌شده و ذخیره‌شده در خاک در سرمای شب می‌تواند دمای خانه‌های طراحی شده را کنترل کند و باعث جلوگیری از افت سریع دما شود.

انرژی لازمه زندگی انسان

دریافت انرژی خورشیدی علاوه بر اینکه چالش‌های زیادی را ایجاد کرده است، می‌تواند به‌عنوان ظرفیتی در ماه باشد. انرژی دریافتی در سطح ماه از خورشید بسیار زیاد است. تبدیل و ذخیره این انرژی می‌تواند عاملی بر فعالیت بیشتر انسان شده و زمینه‌ساز گسترش روستاها در ماه شود.

انسان و ارتباط با گیاهان

انسان همواره به طبیعت و گیاهان نیاز دارد. این موجودات زنده در صورت مراقبت قابلیت انطباق با شرایط سخت را دارند و فقط کافی است زمان مناسب برای تغییر و هم‌خوانی با شرایط به آنها داده شود. به همین دلیل استفاده از آنها در فضاهای بسته و ارتباط تدریجی با محیط شرایط را برای جهش و تغییر در آنها ایجاد می‌کند و رفته‌رفته فضاهای سبز بیشتر می‌شوند، طراحی برج‌های سبز و باغ‌های عمودی در طرح برای همین موضوع در نظر گرفته شده است.

گیاهانی که خود را با شرایط سازگار کردند، دیگر نیازی به فضاهای کنترل‌شده برای رشد و تکثیر ندارند و می‌توانند به‌صورت مستقل در فضا به زندگی خود ادامه دهند و با گسترش فضاهای طبیعی و سبز شرایط زندگی مانند اکسیژن، میزان ترکیبات و غلظت جو، رطوبت، کنترل سرعت بادهای حاصل از اختلاف دما و غذا را برای انسان و شرایط زندگی آن مساعدتر کنند.

حیوانات بخشی از نیاز انسانی

ارتباط انسان و حیوانات بسیار مهم بوده و همزیستی، هم‌نشینی یا تکثیر و تهیه غذا برخی از زیرشاخه‌های این ارتباط هستند. روستایی پویا و زنده علاوه بر وجود انسان نیاز به تأمین شرایط برای نیازهای انسانی دارد، طراحی فضاهایی برای پرورش حیوانات یکی از موارد دیگری بوده که در طراحی این روستا مورد توجه قرار گرفته است.

نور چیزی بیشتر از روشنایی

نور طبیعی علاوه بر روشنایی ظرفیت‌های دیگری دارد که با استفاده از علم طراحی باید از آنها برای آسایش بیشتر کاربران استفاده کرد. نور خورشید پایه بسیاری از سیستم‌های اکتیو و پسیو انرژی پاک و معماری پایدار است.

روشنایی و انتقال نور طبیعی به واحدها

انسان برای انجام فعالیت‌های خود نیاز به روشنایی محیط دارد و انتقال نور طبیعی به داخل بنا بسیار مهم است. فیبر نوری توانایی دریافت و انتقال نور از یک‌سو به سوی دیگر را دارد، استفاده از فیبرهای نوری در سقف و دیوارهای طرح این فرصت را فراهم می‌کند تا نور به داخل بنا منتقل شود و فضایی روشن در اختیار کاربران قرار گیرد.

ذخیره نور طبیعی روز و استفاده از آن در شب

انتقال نور به‌وسیله فیبر نوری در طول روز نور را به داخل فضا وارد می‌کند؛ اما برای شب نیاز به ذخیره این نور و بازتاب دوباره آن وجود دارد، استفاده از مواد و رنگ‌ها با قابلیت لومینسانس و فوتولمینسانس در طراحی لامپ‌های متصل به فیبرهای نوری فرصت روشنایی واحدها در تاریکی شب را فراهم می‌کند. پوسته اطراف آن برای زمان استراحت و نیاز به تاریکی طراحی شده که کاربران میزان نور محیط در شب را مدیریت و تنظیم کنند.

بهداشت و خاصیت میکروب‌زدایی به‌وسیله نور خورشید

بهداشت یکی از موارد بسیار مهم در زندگی مردم بوده و طراحی فضایی برای قراردادن لباس، پارچه و ظروف و پاک‌سازی آنها با نور خورشید در طرح برای کاهش بیماری‌ها و مشکلات آن است.

تهیه و پخت غذا به‌وسیله سولار گریل

نیاز به غذای گرم در کنار مشغول کردن کاربر به فعالیت از عواملی است که سختی و رنج حاصل از دوری و از دست دادن بستگان و زندگی در محلی جدید کاهش می‌دهد، نور طبیعی منبع اصلی انرژی گرمایی ماه بوده و انتقال، همسوکردن و متمرکزکردن آن در یک نقطه در سولار گریل‌های طراحی شده در فضای اسکان کاربران و محوطه فرصت تهیه و پختن غذای گرم را به کاربران می‌دهد.

آبگرمکن خورشیدی

نیاز انسان به آب گرم برای شست‌وشو وسایل و ظرف‌ها، موارد بهداشتی و استحمام امری غیرقابل انکار بوده و طراحی و ساخت آبگرمکن خورشیدی در واحدها یکی از سیستم‌های مرتبط با نور طبیعی در طرح «سکونتگاه انسانی در ماه» است.

نور، سلول خورشیدی، الکتریسیته و وسایل ارتباطی

نیاز به برق در زندگی انسان غیرقابل انکار است، بیشتر وسایل ارتباطی با برق‌ کار می‌کنند، قابلیت تبدیل انرژی خورشیدی به برق و ایجاد ارتباط بین انسان‌ها و فعالیت‌های انسانی بسیار مهم بوده و با توجه به میزان دریافت انرژی خورشیدی در سطح ماه و فضای باز زیادی که در اختیار انسان قرار دارد، تأمین انرژی برای انجام فعالیت گسترده با مدیریت و طراحی درست محل قرارگیری سلول‌های خورشیدی میسر می‌شود.

استفاده از فضاهای جمعی و جامعه‌پذیر در کنار فضاهایی برای خلوت‌گزینی با طراحی فضاهای داخلی و مبلمان محوطه آن فرصت انتخاب در زمان و شرایط مختلف را به کاربر می‌دهد تا با توجه به شرایط روحی و شخصیتی خود بیشترین سطح آرامش را تجربه کند. اعتقاد داریم همان‌طور که انسان به ارتباط و فضای جمعی نیاز دارد به فضای خلوت، تفکر، تعقل و اندیشیدن به دور از ازدحام نیز نیاز داشته و این مسائل باید در طراحی لحاظ شود.

ارتقای سطح سلامتی و تقویت انسان

شرایط ماه برای انسان تجربه جدیدی بوده که نیاز پیشگیری به جای درمان و دوری از بیماری دارد. توجه به آرامش و سلامت روحی و جسمی کاربران بسیار مهم است. طراحی کاشت با اصول آرماتوگرافی در کنار گیاهان شفابخش در راستای بالا بردن سلامت عمومی جامعه، دعوت به فعالیت و تحرک با طراحی و ایجاد حس مکان در فضایی مناسب برای کاربران و تولید، جمع‌آوری، ذخیره و پاک‌سازی آب از مواردی است که در طرح «سکونتگاه انسانی در ماه» دیده می‌شود.

توجه به تمام اقشار جامعه

درست است افرادی که به ماه منتقل می‌شوند، شرایط خاصی دارند؛ اما همیشه باید طراحی‌ها به صورتی باشد که همه اقشار جامعه بتوانند از فضاها استفاده کنند به همین دلیل همه اقشار جامعه و محدودیت‌های آنها ازجمله معلولان و سالمندان و کودکان طراحی فضاها و مبلمان با ارتفاع‌های مختلف برای استفاده کاربران و محدودیت‌های آنها تا فضایی طراحی شود که همه آنان بتوانند از آن بهره‌مند شوند.

چالش زندگی اجتماعی

در چینش خانه‌های روستا در کنار هم به ارتباط و همسایگی‌ها فکر شده است. زندگی یک فعالیت اجتماعی بوده و در ماه به یکدیگر نیاز بیشتری داریم، مردم باید با هم در ارتباط باشند تا بتوانند به هم کمک کنند و زندگی آسان‌تر و بهتری داشته باشند، پس در قرارگیری واحدها تلاش شده فرصت تعاملات اجتماعی بیشتری برای مردم ایجاد شود. این موضوع علاوه بر موارد اجتماعی و فرهنگی در امنیت محل زندگی تأثیر قابل توجهی دارد.

چالش فاضلاب

با توجه خطر فاضلاب و ایجاد آلودگی در ماه با طراحی محفظه‌های ویژه جمع‌آوری فاضلاب این تهدید به فرصتی برای تولید بیوگاز به‌عنوان یک انرژی پاک تبدیل شده است.

بازیافت زباله‌های انسانی و ساخت کمپوست

تولید کمپوست از زباله‌ها، برگ‌های درختان و... به‌وسیله فضاهای طراحی شده برای استفاده آن در باغ‌های عمودی کنترل‌شده و سپس فضای سبز و تقویت گیاهان در کنار تولید بیوگاز در طراحی استفاده شده است. این حرکت باعث جلوگیری از آلودگی، تولید و رشد بیشتر گیاهان می‌شود.

باد حاصل از اختلاف دما منبع انرژی و زمینه‌ساز تهویه طبیعی

با توجه به دریافت انرژی خورشیدی و تابش نور خورشید، اختلاف دما بین روز و شب، سایه و فضاهای روشن در ماه بادها با سرعت و انرژی زیاد وجود دارد که باید با استفاده از بادشکن‌ها موجب ارتقای سطح آسایش محیطی برای انسان و محل زندگی آن شد و می‌توان از انرژی آنها استفاده کرد و علاوه بر آن با طراحی مناسب فرصت استفاده از تهویه طبیعی در واحدها را ایجاد کرد.

کاربری‌های مختلف، نیاز انسان

فضاهای آموزشی، کارگاه‌ها، کارخانه‌های صنعتی، مراکز اقتصادی و تولیدی، فضاهای پژوهشی، گردشگری، بهداشتی و خدماتی نیاز انسان است و با گسترش روستا و افزایش جمعیت باید گسترش یابند. طراحی و در نظر گرفتن فضاهای مختلف برای این کاربری‌ها و طرح گسترش و تکثیر روستا در طراحی مورد مطالعه و سپس طراحی قرار گرفته است.

میکروکلایمت

تابش شدید نور خورشید نیازمند طراحی، ایجاد سایه و محصور کردن در کنار رشد و تکثیر گیاهان موجب ایجاد خرد اقلیم‌هایی شده که شرایط و آسایش محیطی بیشتری برای انسان دارد رفته‌رفته با گسترش این فضاها سطح بیشتری از ماه با زندگی انسان سازگار می‌شود؛ البته با گذر زمان نیز انسان‌ها بیشتر از قبل با محیط هماهنگی پیدا می‌کنند.

پوسته هوشمند

طراحی جداره خارجی پویا مشابه یک موجود زنده قابل سازگاری با تابش و شرایط اقلیمی موجود برای تأمین حداکثری آسایش کاربران و مدیریت میزان دریافت و انتقال انرژی به فضای داخلی جز ایده‌هایی که در طرح «سکونتگاه انسانی در ماه» ارائه شده‌اند.

انتهای پیام/۴۱۲۱/۴۰۶۲/