جایگاه بی‌اهمیت مخاطب در پلتفرم‌های آنلاین/ وقتی نظارتی بر خودسری وی.او.دی‌ها نیست

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، این روزها وی‌.او.دی‌ها پرچمدار ساخت سریال و برنامه‌های مختلف هستند و در زمینه سرگرمی‌سازی بیش از پیش فعال شده‌اند. اگرچه سهم عمده‌ای از اقبال عمومی این روزهای پلتفرم‌های آنلاین، به همه‌گیری کرونا مربوط می‌شود.

تعطیلی سالن‌های سینما و تئاتر و بعد بازگشایی نصفه و نیمه آنها در یک سال و نیم اخیر، باعث حضور پررنگ بازیگران و کارگردان‌های سینما و تئاتر در سریال‌های شبکه نمایش خانگی شد و خیلی از این هنرمندان تنها راه پول درآوردن در این روزها را حضور در این رسانه‌ها دیدند، حتی باوجود اینکه می‌دانستند سریالی که در آن بازی می‌کنند، ارزش هنری چندانی ندارد و می‌تواند به کارنامه هنری آنها لطمه بزند.

اما سوالی که در این میان مطرح شده این است که در شبکه نمایش خانگی چه خبر است؟ حجم استقبال مردم از سریال‌ها و برنامه‌های به نمایش درآمده از این وی‌ او دی ها باعث شده که بسیاری از کارشناسان باوجود اینکه به بسیاری از تخلفات، ضعف‌ها و اشکالات این سیستم واقفند، به سادگی از کنارشان عبور می‌کنند. البته این وجه خوشبینانه ماجراست و اگر بخواهیم با از زاویه دیگری به این موضوع بنگریم، عدم انتقاد از وضعیت موجود و اشاره نکردن به ایرادات این سیستم (که واقعا کم هم نیست) این گمان را به وجود می‌آورد که گروهی، عمدا نمی‌خواهند راجع به این مسائل صحبت کنند و ترجیح می‌دهند همه چیز را در شبکه نمایش خانگی بدون ایراد و زیبا نشان دهند.

در این گزارش به تعدادی از بزرگترین اشکالات محتوایی و ساختاری وی‌ او دی ها اشاره می‌کنیم و در آینده با کارشناسان حوزه رسانه در این خصوص به گفت‌وگو می‌نشینیم.

سود ۱۰۰ درصدی

اولین نکته در رابطه با عملکرد رسانه‌های آنلاین، توجه به درآمد و منافع مالی آنهاست. آنها با سه گروه به طور مستقیم رابطه دارند، با وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات در رابطه با در اختیار گرفتن پهنای باند بیشتر (به نسبت حضور مخاطبان بیشتر در سایت)، با تهیه‌کنندگان و سازندگان سریال و برنامه‌های مختلف در مورد ساخت آثار جدید و با مخاطبان برای فروش همان آثار.

اما نوع برخورد این پلتفرم‌ها با هر سه گروه کاملا متفاوت است، از طرفی به وزارت ارتباطات فشار می‌آورند که باید به دلیل حمایت از یک گروه داخلی، به این سامانه‌ها امکانات بیشتری ارائه دهند تا با خیال راحت، هر محصولی که می‌خواهند را بدون نگرانی از بابت کم شدن سرعت، به وجود آمدن اختلال و... روی خروجی قرار دهند. از طرف دیگر با سازندگان آثار برای ساخت سریال و برنامه‌های مختلف، بدون وجود ممیزی‌های معمول تلویزیون هماهنگ می‌کنند. یعنی به آنها طوری القا می‌کنند که رسانه‌های آنلاین چند قدم از تلویزیون در زمینه ممیزی جلوتر هستند، پس فیلمسازها می‌توانند با آزادی بیشتری پا را فراتر از خطوط قرمز فرهنگی گذاشته و در مسائلی مثل نوع پوشش بازیگران، استفاده از الفاظ رکیک و ممنوعه، آزادی در نشان دادن سیگار و مشروب، شوخی‌های مبتذل و... هرچه می‌خواهند بگویند. البته که تجربه نشان داده در این خصوص بازنده اصلی هنرمندان هستند، چون معمولا این آزادی را با فیلمسازی در فضاهای خارج از کشور اشتباه می‌گیرند و مسائلی را به تصویر می‌کشند که همین وی‌. او.دی‌ها نیز مجبور به حذف و سانسور آنها می‌شوند!

نوع برخورد با طرف سوم  از دو طرف دیگر این معامله عجیب‌تر است. پلفترم‌ها شاید در ابتدا بیشتر  به دنبال جذب مخاطب بودند و به این منظور دست به هرکاری مثل حذف رقبای گمنام و بی‌پشتوانه می‌زدند اما حالا بی‌ارزش‌ترین سمت ماجرا، همین مخاطبان هستند. مصداق‌های فراوانی هم برای این ادعا وجود دارد، مصداق‌هایی که اگر فقط یکی از آنها را رسانه‌های مستقل  خارجی انجام می‌دادند هم مردم آنجا و هم خبرنگاران‌شان بلایی سر آن شبکه اینترنتی می‌آوردند که دیگر سمت هیچ یک از این رفتارهای غیرحرفه‌ای نروند.

جایگاه بی‌اهمیت مخاطب

یکی از مصادیق فراموش کردن جایگاه مخاطب در وی‌.او. دی‌ها، عدم اطلاع‌رسانی و پاسخگویی به تماشاگران است. نمونه‌های ریز و درشت فراوانی هم در این خصوص وجود دارد. کوچکترین موردش مربوط می‌شود به زمانی که یک سریال یا برنامه که مثلا از قبل اعلام شده روز دوشنبه ساعت ۲۲ پخش خواهد شد، در این ساعت پخش نمی‌شود و روابط عمومی سایت، در خوشبینانه‌ترین حالت ۱۰ دقیقه پیش از پخش تصمیم می‌گیرد به مخاطبی که برای تماشای آن اثر برنامه‌ریزی کرده، خبر بدهد که امشب این اثر پخش نخواهد شد.

مسئله دیگر نصفه و نیمه ماندن برنامه‌ها و سریال‌هاست. شبکه نمایش خانگی در طول سال‌های اخیر بارها و بارها این مسئله را تجربه کرده است. سریال‌های زیادی از این شبکه پخش شده‌اند که در نیمه راه، پخش آنها به دلایل مختلف متوقف شده است. بسیاری از برنامه‌های گفت‌وگومحور این رسانه‌ها نیز بدون اینکه عنوان شود فلان قسمت، آخرین قسمت این مجموعه است، دیگر پخش نشدند و مخاطب بعد از چند هفته بی‌خبری، متوجه شد که پخش این برنامه به اتمام رسیده است. در تمامی این موارد نیز جدا از مسئله عدم اطلاع‌رسانی درست و پاسخگویی به تماشاگر در رابطه با چگونگی ناتمام ماندن سریال و برنامه، رسانه‌های آنلاین هیچگاه به این سوالات پاسخ نمی‌دهند که تکلیف مخاطب در این میان چیست؟ مخاطبی که چند قسمت برای دیدن این اثر وقت گذاشته، از حجم اینترنت‌اش هزینه کرده و چندین ساعت از اکانت ماهیانه‌اش را در اختیار برنامه یا سریالی گذاشته که نصفه و نیمه تمام شده است.

آیا مدیران شبکه نمایش خانگی اصلا به این مسئله فکر می‌کنند؟ آیا خودشان را جای مخاطبی که احساس می‌کند جیبش را خالی کرده‌اند می‌گذارد؟ قطعا نه که اگر اینطور بود، باید پس از سال‌ها فعالیت در حوزه دیگر شاهد چنین اتفاقاتی نمی‌بودیم یا اگر هم برای اثری این اتفاق رخ می‌داد، فکری برای جبران ضرری مخاطب متحمل می‌شود، می‌کردند.

بیشتر بخوانید:

«خاتون» و گرفتاری در دام سندرم «انتخاب بازیگر»

برنامه‌های گفت‌وگومحور رسانه‌های اینترنتی کم‌فروغ و بی‌محتوا

پاس گل‌های رسانه‌ای که به سریال‌های ضعیف داده می‌شود

جنس خارجی با سود بیشتر

یکی دیگر از مصادیق رفتار عجیب رسانه‌های آنلاین با مخاطبان، پخش فیلم‌ها و انیمیشن‌های خارجی است. این رسانه‌ها به صورت رایگان سریال‌ها، فیلم‌ها و انیمیشن‌های خارجی را از سایت‌های دانلود رایگان تهیه می‌کنند و آن آثار را (به صورت دوبله یا زیرنویس و سانسور شده) در اختیار مخاطب قرار می‌دهند، اما از تماشاگر سایت خود برای تماشای این محتوا که هزینه‌ای برای آن نکرده‌اند پول می‌گیرند.

یعنی همین وی‌ او دی ها که داعیه حمایت از حق کپی‌رایت دارند، خیلی راحت با استفاده از آثار خارجی که با یک کلیک در اینترنت به آن دسترسی پیدا کرده‌اند، کپی رایت را دور می‌زنند و فیلم‌ها و سریال‌های خارجی را بعضا با اختلاف چند روز از پخش جهانی، در رسانه خود به فروش می‌رسانند.

زمانی که بسیاری از سایت‌های فارسی زبان دانلود فیلم و سریال که مخاطبان زیادی داشتند، یکی پس از دیگری فیلتر می‌شدند و کنار می‌رفتند، مدیران پلتفرم‌های داخلی با تایید این حرکت بر این باور بودند که چنین سایت‌هایی کپی رایت را رعایت نمی‌کنند و با انتشار فیلم‌ها و سریال‌های خارجی، به هنرمندان داخلی ضربه می‌زنند و باعث می‌شوند بیشتر آثار خارجی دیده شود، اما حالا خودشان با همان فرمان در حال حرکت هستند.

چنین سیستمی برای پخش فیلم‌ها و سریال‌های خارجی، بیشترین سود را برای وی‌ او دی ها دارد، آنها دیگر هزینه‌ای برای تولید آثار نمی‌پردازند و دست‌شان برای نظارت بر محتوای فیلم‌ها و سریال‌ها باز است و هرچقدر هم از سر و ته آنها حذف کنند، سازنده آن اثر در اینجا نیست که بخواهد نسبت به قلع و قمع کردن فیلم یا سریالش اعتراضی داشته باشد. بعضی از این آثار که قبلا دوبله یا زیرنویس‌شده هم هستند که دیگر هیچ، اما شاید نهایت هزینه پلتفرم‌ها، دوبله بعضی از کارهای جدید باشد. درحالی که اگر می‌خواستند این حجم از فیلم خارجی جدید و قدیمی یا سریال‌های مهم چند سال اخیر را با هزینه دلاری تهیه کنند، قطعا باید چند برابر مبلغی که ماهیانه از مخاطبان‌شان دریافت می‌کنند، از تماشاگر این قبیل آثار می‌گرفتند.

پلتفرم‌های آنلاین ایرانی، در این روزها در مسیر تبدیل شدن به مافیای هنرهای نمایشی هستند، آنها کم‌کم همه هنرمندان را به سمت خود می‌کشند و با استفاده از جایگاه اجتماعی آنها، نه به سازمان‌های نظارتی و نه به مردم پاسخگو نخواهند بود. اگر امروز با این مسئله به طور جدی برخورد نشود، قطعا در آینده شاهد نفوذ بیشتر پلتفرم‌ها و پایین‌تر رفتن جایگاه مخاطب در این رسانه خواهیم بود.

 انتهای پیام/۴۱۷۳/