دانشمندان مسلمان نقش برجسته‌ای در افزایش درک بشر از فیزیک داشته‌اند/ کشف تصادفی نظریه ریسمان

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، کامران وفا در جریان برنامه‌ای با عنوان «معماهایی برای رازگشایی از علم» در خصوص نظریه رسیمان که پیش از ظهر امروز به همت بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) برگزار شد، اظهار کرد: در علم فیزیک معماهای به ظاهر ساده و پیش‌پا افتاده می‌توانند نتایج بسیار مفیدی داشته باشند و ارتباط عمیقی بین آن‌ها و مفاهیم بنیادی هستی پیدا کرد.

وی افزود: ریاضی و فیزیک هزاران سال است که باهم ارتباط دارند. نمونه‌ای از این ارتباط را می‌توان در تلاش ریاضی‌دانان یونان باستان برای توصیه قوانین جهان با استفاده از فرمول‌های ریاضی مشاهده کرد. ریاضی‌دانان کشورهای مختلف در این زمینه تحقیقات گسترده‌ای انجام دادند و تلاش برای توجیه قوانین جهان محدود به کشور یا منطقه‌ای خاص نبوده است. دانشمندان جهان اسلام نیز تحقیقات ارزشمندی در این حوزه انجام دادند و کمک شایانی به افزایش درک بشر از علم فیزیک و ساختار جهان کردند. مثلا ابوریحان بیرونی دانشمند برجسته ایرانی مطالعات بی‌نظیری برای اندازه‌گیری دقیق شعاع زمین انجام داد.

تحقیقات راهگشای دانشمندان جهان اسلام درباره مفاهیم فیزیکی جهان

نظریه‌پرداز نظریه ریسمان بیان کرد: دیگر موضوع قابل توجه در تاریخچه علم فیزیک فعالیت‌های علمی است که ابن معاذ و حسن ابن هیثم در مورد اندازه‌گیری اتمسفر انجام دادند. این دانشمندان برجسته روشی را معرفی کردند که انسان‌ها بتوانند بدون نیاز به محاسبات عجیب و غریب ارتفاع اتمسفر را پیدا کنند. یعنی بیش از هزار سال پیش دانشمندان جهان اسلام از ارتفاع اتمسفر آگاهی داشتند. در واقع این دانشمندان با ایده‌ای زیبا و ساده ارتفاع اتمسفر را حساب کردند. این تلاش‌ها در طول تاریخ ادامه پیدا کرد و به تدریج محققان متوجه شدند نه تنها هندسه اقلیدسی بلکه هندسه غیراقلیدسی هم می‌تواند با قوانین جهان سازگار باشد. مثلاً اگر زاویه‌های یک مثلث را برداریم ممکن است مجموع آن‌ها ۱۸۰ درجه نشود.

وفا عنوان کرد: ارتباط بین هندسه جدید و فیزیک را دانشمندی به نام برنهارت ریمان با ارائه هندسه ریمان توضیح داد. این دانشمند از هندسه ریمانی استفاده کرده و ارتباط بین جاذبه و نیروهای الکترومغناطیس را پیدا کرد. البته اشکال بزرگ در کار برنهارت ریمان استفاده از سه‌بعد برای یافتن چنین ارتباطی بود و در تحقیقات خود توجهی به بعد زمان نداشت. بعدها آلبرت اینشتین با تحقیقات خود نشان داد نمی‌توان فضا و زمان را از هم جدا در نظر گرفت. ارتباط بین نور و امواج الکترومغناطیسی را مکسول به خاطر تناقض برخی قوانین ریاضی پیدا کرد. یعنی توجه فیزیکدان به ریاضی باعث کشف ارتباط بین نور و امواج الکترومغناطیسی شد.

کشف ابعاد جدید فضا و زمان در نظریه ریسمان

وی خاطرنشان کرد: اینشتین در واقع به‌دنبال تئوری واحد بود که همه مفاهیمی نظیر نور و نیروهای الکترومغناطیس را دربرگیرد. تحقیقات در مورد نظریه ریسمان از سال ۱۹۶۸ آغاز شد و به طور تصادفی این نظریه کشف شد. فیزیکدانان متعددی در طول سالیان گذشته ایده‌های مختلفی به این نظریه اضافه کردند و قطعاً آنچه امروز در مورد نظریه ریسمان می‌دانیم کار یک شخص خاص نیست. هنوز هم در این نظریه فاصله زیادی برای اینکه ارتباط دقیق آن را با طبیعت پیدا کنیم وجود دارد و باید کارهای زیادی در این حوزه انجام شود. ریسمان‌ها بسیار کوچک‌تر از اتم‌ها هستند و نمی‌توانیم آن‌ها را مشاهده کنیم. شتاب‌دهنده‌هایی که هم اکنون در دنیا وجود دارد انرژی کافی برای مشاهده ریسمان‌ها را ندارد. یعنی یکی از مهم‌ترین مسائل در این نظریه یافتن ارتباط آن با نتایج آزمایشگاهی است. در نظریه ریسمان‌ها به فضا ۶ بعد دیگر اضافه می‌شود و معتقدیم فضا به جای چهار بعد ۱+۹ بعد دارد.

صاحب کرسی هلیس در دانشگاه هاروارد ادامه داد: تمامی ابعاد فضا در نظریه ریسمان ابعاد عجیب و غریبی دارند. از همین رو باید با فرمول‌های ریاضی آن‌ها را شبیه‌سازی کرده و برای درک بیشتر از الگوهای ساده‌تری استفاده کنیم. با به‌کارگیری الگوهایی ساده می‌توانیم در مورد بعدهای مختلف فضا حس پیدا کنیم و متوجه شویم بیش از سه‌بعد چه معنایی دارد. یکی از موضوعات کمک کننده در این حوزه یافتن ارتباط بین تقارن‌ها و پایستگی انرژی است. همه انسان‌ها درک مشخصی از تقارن دارند ولی در فیزیک تقارن معانی متفاوتی دارد. مفهوم مهمی که فیزیکدانان برای توجیه نظریات خود بیان کرده‌اند تقارن انتقالی است. تقارن انتقالی در زمان با قانون بقای انرژی مرتبط است. در نتیجه تقارن مفهومی بسیار زیبا و کاربردی است.

انتهای پیام/۴۱۴۴/