برگزاری اولین انتخابات پارلمانی در همسایگی عربستان؛
قطری‌ها به ارتجاع منطقه درس دموکراسی دادند/ دردانه مردم‌سالاری در صدف فراموشی
قطری‌ها از آزمون مردم‌سالاری سربلند بیرون آمدندصبح شنبه که مردم قطر برای اولین بار مشتاقانه پای صندوق‌های رأی رفتند تا دوسوم نمایندگان مجلس شورا را انتخاب کنند، افزون بر رقم خوردن یک مشارکت بزرگ، درس مهمی هم به کشورهای فاقد مردم‌سالاری در منطقه داده شد.
به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، مردم قطر از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۱۸:۳۰ عصر شنبه برای اولین بار در تاریخ کشور کوچک اما ثروتمند حاشیه جنوبی خلیج‌فارس به‌پای صندوق‌های رأی انتخابات پارلمانی رفتند تا ۳۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای ۴۵ نفره را انتخاب و به دیگر کشورهای شیخ‌نشین همسایه اعلام کنند که بیش از آن‌ها مصمم به حرکت به‌سوی آینده‌ای روشن هستند.
لازم به ذکر است که ۱۵ نماینده باقی‌مانده مجلس شورای قطر توسط تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی امیر این کشور تعیین خواهد شد. مجلس شورا در ساختار سیاسی این کشور قادر به قانون‌گذاری، تدوین و تصویب سیاست‌های کلان و کلی کشور و تنظیم و تصویب بودجه سالانه است اما این مجلس هیچ‌گونه کنترلی بر مراکز اصلی قدرت یعنی نیروهای نظامی و امنیتی و نهادهای اقتصادی و سرمایه‌گذاری بزرگ ندارد و کماکان کنترل این مراکز در دست امیر خواهد ماند.
برگزاری موفقیت‌آمیز انتخابات مجلس شورا در قطر
گفتنی است که اگرچه موضوعی تحت عنوان آزادی احزاب در این کشور صاحب منابع عظیم گاز طبیعی وجود ندارد اما به‌هرحال حاکمان آن به سطحی از بلوغ مدیریتی و سیاسی رسیده‌اند که ارزش مشارکت مردم در ساختار قدرت کشور را درک کرده و در جهت تحقق آن قدم بردارند. به همین منظور در سال ۲۰۰۳ در قالب همه‌پرسی قانون اساسی موضوع نظرسنجی در خصوص قوه مقننه نیز بررسی شد و به تصویب رسید اما انجام آن تابه‌حال به درازا کشید.
یکی از مهم‌ترین امتیازات انتخابات اخیر قطر حضور ۲۸ زن در میان ۲۵۴ نامزد انتخابات است
مقامات دلیل این تأخیر در روند محقق ساختن مشارکت مردمی در انتخابات مجلس شورا را فراهم کردن زمینه‌های لازم دانسته‌اند هرچند منتقدان درنهایت از سخت بودن برخورداری از شرایط لازم برای شرکت در انتخابات خرده گرفته‌اند.
شاید به جرئت بتوان ادعا کرد که یکی از مهم‌ترین امتیازات این انتخابات حضور ۲۸ زن در میان ۲۵۴ نامزد انتخابات است که توانست تعداد زیادی از زنان واجد شرایط رأی دادن را به‌پای صندوق‌ها در ۳۰ حوزه انتخابیه بکشاند. با این حال، هیچ‌یک از کاندیداهای زن نتوانستند رأی لازم برای حضور در مجلس شورا را به دست آورند.
روز یکشنبه کمیته نظارت بر انتخابات مجلس قطر گزارش داد که میزان مشارکت در اولین انتخابات پارلمانی کشو بالغ بر ۶۳.۵ درصد بوده است.
شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر
بیشتر افرادی که در این انتخابات پیروز شدند افراد شناخته شده‌ای هستند که قبلا پست‌هایی در دولت داشته‌اند. یکی از سفرای سابق و تعدادی از شخصیت‌های آکادمیک و تجار نیز در این انتخابات پیروز شدند. روند کمپین انتخاباتی نیز مناسب بود و همه نامزدها به‌صورت یکسان به تبلیغات از طریق رسانه‌های اجتماعی، برگزاری گردهمایی و نیز نصب بیلبوردهای انتخاباتی دسترسی داشتند.
به‌هرحال انتخابات پارلمانی در قطر به‌عنوان یک کشور ثروتمند که نقش عمده‌ای در تأمین انرژی جهان ایفا می‌کند آن‌قدر مهم بود که افراد و رسانه‌های معتبر جهان به اهمیت وزیدن نسیم مردم‌سالاری در این کشور پرداختند. لازم به ذکر است که اولین انتخابات قطر در سال ۱۹۹۹ و برای شهرداری های این کشور برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
نخستین انتخابات پارلمانی قطر آغاز شد
زمان برگزاری نخستین انتخابات پارلمانی قطر مشخص شد
به‌عنوان‌مثال، "آلن فرومهرز" مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه دولتی آمریکایی جورجیا با رصد دقیق این رخداد گفته است: "انتخابات پارلمانی در قطر ظاهراً نشان از جدی بودن تفکر مشارکت مردم در قدرت توسط خاندان آل ثانی است. علاوه بر مشارکت مردمی، مسلماً آل ثانی با برگزاری این انتخابات درصدد شریک کردن دیگر عشایر و اقوام در قدرت نیز هستند."
سخنان یکی از صاحب‌منصبان اصلی دوحه اثباتی بر نظریه فرومهرز است. شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی وزیر امور خارجه و معاون نخست‌وزیر قطر ماه گذشته تأکید کرد رأی‌گیری در قطر یک تجربه جدید است اما افزود از این مجلس شورای تازه شکل‌گرفته نمی‌توان انتظار داشت که در سال اول فعالیتش وظیفه یک پارلمان کامل و باتجربه را ایفا کند.
اظهارات شیخ محمد بن عبدالرحمان کاملاً درست است. تا پیش از انتخابات دوم اکتبر در قطر تنها شیخ‌نشینی که در حاشیه جنوبی خلیج‌فارس توانسته بود پیش از بقیه اندکی در مسیر مردم‌سالاری قدم بردارد کویت بود. در حال حاضر کویت تنها کشوری است که قدرت قابل‌ملاحظه‌ای به پارلمان منتخب مردم اعطا کرده است اگرچه امیر کشور قدرت کامل تصمیم‌گیری را مانند دیگر شیخ‌نشین‌های همسایه در اختیار دارد.
شکی نیست که زمان آن رسیده تا دیگر شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس ازجمله حاکمان آل خلیفه در منامه و آل سعود در ریاض از خواب عمیق برخیزند و تا دیر نشده مشروعیت لازم برای حکمرانی را از طریق مشارکت آزاد مردم به دست آورند
موضوع شمار ساکنان اصلی قطر و اینکه چه افراد و اقوامی اجازه شرکت در رأی‌گیری را دارند نه‌تنها ازنظر کارشناسان پنهان نبوده بلکه برخی از منتقدان را نیز به ارائه نظر مجبور ساخته است.
انتخابات پارلمانی دوم اکتبر قطر
فقط ۱۰ درصد از جمعیت ۲.۸ میلیون نفری قطر ساکنان اصلی این کشور هستند و بقیه اتباع خارجی محسوب می‌شوند. حال از همین ۱۰ درصد هم برخی از اقوام و گروه‌های اجتماعی اجازه شرکت در انتخابات را ندارند. به‌عنوان‌مثال برخی از عشایر که حتی قبل از سال ۱۹۳۰ در این کشور ساکن شدند هنوز مجاز به شرکت در انتخابات نیستند و بر اساس یک نظرسنجی اصلاً از این موضع خوشنود نیستند. هرچند وزیر امور خارجه قطر قول داده است که مجلس شورای جدید قانون انتخابات را بررسی خواهد کرد و احتمالاً اصلاحاتی در آن صورت خواهد گرفت.
نگاه مثبت تحلیلگران تحولات منطقه به انتخابات پارلمانی در قطر
البته برخی از تحلیلگران با اندکی تأمل و با دیدگاه منتقدانه به تصمیم حاکمیت قطر برای تقسیم قدرت قانون‌گذاری با مردم اظهارنظر کرده‌اند. به‌عنوان نمونه "کریستین اسمیت دیوان" از موسسه کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس در واشنگتن، گفته است: "رهبری قطر بااحتیاط عمل کرده است، مشارکت را به طرق قابل‌توجهی محدود کرده و کنترل‌های تأثیرگذاری را بر بحث و پیامدهای سیاسی حفظ کرده است." البته وی تأکید کرده است که تغییر در رویکرد مردمی غیرقابل‌پیش‌بینی است بنابراین می‌توان گفت که با گذشت زمان، ممکن است قطری‌ها نقش و حقوق خود را با توسعه نقش خود در مجلس شورا متفاوت ببینند.
بیشتر بخوانید:
تظاهرات بحرینی‌ها برای آزادی زندانیان سیاسی
شکنجه کودکان بحرینی در زندان آل‌خلیفه به روایت شبکه الجزیره
دیده‌بان حقوق بشر نیز به بند صلاحیت حضور در رأی‌گیری پرداخته و اعلام کرده است که هزاران قطری نتوانستند در تعیین سرنوشت سیاسی خود شریک باشند. گزارش‌هایی هم از تظاهراتی کوچک با مشارکت مردم قبیله الموره در اعتراض به قانون صلاحیت حضور در انتخابات منتشر شده است. دیده‌بان حقوق بشر مدعی است ۱۵ معترض در جریان تظاهرات مذکور بازداشت شدند اما دولت دوحه بازداشت دو نفر به اتهام تحریک به خشونت را تأیید کرده است.
هرچند که هنوز یک‌سوم نمایندگان مجلس شورا را امیر انتصاب می‌کند، فعالیت احزاب ممنوع است و تعدادی از ۳۳۳ هزار جمعیت قطری‌الاصل از شرکت در انتخابات محروم شدند اما به نظر می‌رسد که قطر در مسیر درست گام برداشته تا با تقسیم قدرت با مردم بر مشروعیت حکومت خاندان آل ٍثانی بیفزاید.
شکی نیست که زمان آن رسیده تا دیگر شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس ازجمله حاکمان آل خلیفه در منامه و آل سعود در ریاض از خواب برخیزند و تا دیر نشده مشروعیت لازم برای حکمرانی را از طریق مشارکت آزاد مردم به دست آورند.
انتهای پیام/۴۱۵۵/
انتهای پیام/
