نشانه‌های حیات در زحل/ کشف متان در قمر زحل

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، از گذشته‌های دور اعتقاد بر این بود که احتمال وجود حیات در سایر اجرام منظومه شمسی غیرمحتمل نیست. پس از پیشرفت‌های علمی و عصر رقابت فضایی مشخص شد که وجود حیات هوشمند دست‌کم در دور و اطراف ما منتفی است اما این بدین معنی نبود که به طور قطع هیچ نوعی از حیات در اینجا وجود ندارد. به همین سبب در دهه‌های اخیر دانشمندان درصدد برآمدند نشانه‌های وجود حیات میکروسکوپی را در منظومه شمسی مورد بررسی قرار دهند.

پژوهشگران به تازگی مقدار زیادی متان را در یکی از قمرهای زحل به نام انسلادوس پیدا کرده‌اند. آنها معتقدند که وجود این گاز همراه با ترکیبات دیگری که در سیاره زمین با حیات در ارتباط است، ممکن است آنجا نیز پیوندهایی با فرایندهای بیولوژیکی داشته باشد. این کشف جدید بسیاری از منجمان را در اقصی‌نقاط جهان شگفت‌زده کرده است.

مقادیر قابل توجه متان در قمر زحل

دانشمندان به تازگی داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مأموریت فضایی کاسینی-هویگنس ناسا را ‌مطالعه کرده‌اند. این یافته‌ها که ماه گذشته در نیچر استرونومی منتشر شد، از کشف ترکیب شیمیایی ابرهای آبی که در انسلادوس، ششمین قمر بزرگ زحل قرار دارند حکایت دارد.

پیش از این، کاوشگر کاسینی اقیانوس‌هایی را در زیر یک لایه یخی ضخیم در انسلادوس پیدا کرده بود که ناسا گمانه‌زنی می‌کرد ممکن است حاوی «عناصر سازنده حیات» باشند. علت این برداشت این بود که وجود نیتروژن و اکسیژن در اقیانوس احتمال دارد به تشکیل پروتئین‌های مرتبط با حیات بیولوژیکی کمک کند.

بیشتر بخوانید:

توریست‌های فرازمینی در زمین/ مشاهده «یوفو» در پایتخت ایران

توجه دانشمندان به جای زهره بر روی مشتری متمرکز شد

برنامه‌ریزی برای کشف آثار حیات در قلب کهکشان راه‌ شیری

اصرار یک فیزیکدان بر شناسایی یک زندگی فرازمینی

یافته‌های اخیر این کاوشگر، مقادیر بالای متان را نشان می‌دهد که همراه با ترکیباتی مانند دی‌هیدروژن(H۲) و دی‌اکسیدکربن که معمولاً در کف اقیانوس‌های کره زمین به عنوان چاه‌های گرمابی(هیدروترمال) وجود دارند یافت می‌شود. این منافذ، شکاف‌های مختلفی در بستر دریا هستند که در نزدیکی مکان‌های فعال آتشفشانی، حوضه‌های اقیانوس و نقاط داغ دیده می‌شوند.

چاه‌های گرمابی مستعد ایجاد حیات هستند

دانشمندان به طور جالب توجهی دریافتند که چاه‌های گرمابی ممکن است در انسلادوس نیز وجود داشته باشند. اسپیس‌دات‌کام خاطرنشان می‌سازد: «... این کشف تازه نشان می‌دهد که این قمر احتمالاً دارای چاه‌های گرمابی در اعماق دریا است و شاید همان نوع محیطی را ایجاد کند که مهد حیات در زمین است.»

یکی از نویسندگان اصلی مطالعه، رجیس فری‌اِر (Regis Ferriere) از دانشگاه آریزونا می‌گوید: «بدیهی است که ما از روی این داده‌ها به طور قطع به این نتیجه نمی‌رسیم که حیات در اقیانوس انسلادوس وجود دارد. در عوض می‌خواهیم درک کنیم که چقدر ممکن است چاه‌های گرمابی انسلادوس برای میکروارگانیسم‌های زمین‌مانند قابل سکونت باشد.»

در حال حاضر محققان نتیجه گرفته‌اند که رد یا تأیید فرضیه حیات، نیاز به مأموریت‌های بیشتری در انسلادوس دارد

مطالعه چاه‌های گرمابی در اینجا بسیار مهم بود. در این بین، وجود H۲ در آنجا از فرضیه احتمال برقراری اکوسیستم‌های منحصر به فردی که در آن پیدایش حیات ممکن است پشتیبانی می‌کند. موجودات در چاه‌های گرمابی برای خوراک خود به نور خورشید نیازی ندارند، بلکه در عوض وابسته به واکنش‌های شیمیایی هستند.

شاید ذکر این نکته جالب توجه باشد که در زمین، H۲ برای برخی از میکروب‌ها انرژی لازم را تأمین می‌کند تا از دی‌اکسیدکربن، متان تولید ‌کنند، فرایندی که به متانوژن مشهور است. اتفاق مشابهی نیز می‌تواند در انسلادوس رخ داده شده باشد. کشف H۲ همراه با میزان مشخصی از متان می‌تواند بر وجود نوعی میکروارگانیسم دلالت داشته باشد.

آیا متان موجود در انسلادوس لزوماً بیولوژیک است؟

محوریت مطالعه دانشمندان در این تحقیق این بوده است که آیا متان تولیدشده در آنجا به دلایل بیولوژیکی تولید شده است یا غیربیولوژیکی. آنها از سطح متان مشاهده‌شده در آزمایشگاه‌های خود الگو گرفتند و میزان لازم برای منشأ بیولوژیکی یا ژئوشیمیایی را برای آن مورد بررسی قرار دادند.

فری‌اِر می‌گوید: «ما می‌خواستیم بدانیم آیا میکروب‌های شبیه زمین که دی‌هیدروژن را می‌خورند و متان تولید می‌کنند، می‌توانند توجیهی برای میزان بسیار شگفت‌آور متانی که توسط کاسینی شناسایی شده است باشند.»

یک فرضیه می‌گوید تجمع این میزان متان می‌تواند ناشی از فرایندهای ژئوشیمیایی باشد که روی زمین اتفاق نمی‌افتد. اما دانشمندان می‌گویند همچنین این احتمال وجود دارد که فرآیندهای بیوتیکی (که با ارگانیسم‌های زنده سروکار دارند) مسئول این حجم از متان باشند که به خودی خود قابل توجه است.

به طور کلی نتایج نشان می‌دهد که به لحاظ تئوری ممکن است در اقیانوس‌های انسلادوس، میکروب‌هایی وجود داشته باشد. با وجود این تخمین‌ها، در مقاله اصلی آمده است: «جست‌وجوی چنین میکروب‌هایی که به عنوان متانوژن شناخته می‌شوند در کف دریا انسلادوس، به مأموریت‌های غواصی عمیق بسیار چالش‌برانگیزی احتیاج دارد که تا چند دهه دیگر در افق برنامه‌های ما قرار ندارد.»

در حال حاضر محققان نتیجه گرفته‌اند که رد یا تأیید فرضیه حیات، نیاز به مأموریت‌های بیشتری در انسلادوس دارد تا از طریق داده‌های حاصل از این مأموریت‌ها بتوان تعیین کرد که آیا آنجا قابلیت حیات را آنطور که تحقیقات تخمین می‌زنند دارا هست یا خیر. به عبارت دیگر، ما نمی توانیم «فرضیه حیات» را به عنوان فرضیه‌ای بسیار غیرمحتمل کنار بگذاریم و برای رد یا تأیید آن به اطلاعات بیشتری از مأموریت‌های آتی احتیاج داریم.

انتهای پیام/۴۱۶۰