چالش واکسیناسیون در کشورهای فقیر/ آیا اشتباهات دوره «HIV» تکرار می‌شود؟

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، کارشناسان حوزه سلامت معتقدند همانند بسیاری از بیماری‌های واگیردار و همه‌گیر در جهان، کرونا نیز باید از طریق واکسیناسیون ریشه‌کن شود. ازاین‌رو با شیوع کرونا شرکت‌های بسیاری در سراسر جهان شروع به ساخت واکسن کرونا کردند و تاکنون واکسن‌های متعددی توسط کشورهای مختلف تولید شده است. اما در این میان کشورهای ثروتمند با خرید میزان زیادی از واکسن‌های تولیدشده سهم بسیار زیادی در واکسیناسیون جمعیت خود دارند و از آن‌طرف کشورهای فقیر سهم بسیار ناچیزی دارند. حتی واکسن‌های اهدایی سازوکار «کوواکس» هم بسیار کم بوده و نتوانسته کمک چندانی به کشورهای کم‌درآمد و فقیر بکند. (کوواکس سازوکاری به مدیریت مشترک «ائتلاف برای نوآوری در حوزه آمادگی برای اپیدمی» (CEPI)، «اتحاد جهانی برای واکسن و ایمن‌سازی» (GAVI) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) است).

درواقع می‌توان گفت در مسابقه بین «سرایت» و «تزریق واکسن»، تزریق واکسن باخته است!

کارشناسان بهداشت عمومی تخمین می‌زنند که برای پایان دادن به بیماری همه‌گیر COVID-۱۹، تقریباً ۷۰ درصد از ۷.۹ میلیارد نفر در جهان باید واکسینه شوند. تاکنون بیش از ۱۰ درصد جمعیت جهان به‌طور کامل واکسینه شده‌اند که تقریباً همه آنها در کشورهای ثروتمند هستند. کشورهای فقیر نیز سهم بسیار ناچیزی دارند و ۰.۹ درصد مردم جمعیت این کشورها حداقل یک دُز واکسن دریافت کرده‌اند.

یک بحران جهانی بهداشت

دلیل اصلی اینکه برخی کشورها قادر به واکسیناسیون جمعیت خود هستند، ولی درعین‌حال برخی دیگر شیوع شدید بیماری را تجربه می‌کنند «تأمین» نیست، بلکه «توزیع» واکسن است.

بسیاری از کشورهای ثروتمند از قبل استراتژی خرید بیش‌ازحد دُزهای واکسن کرونا را دنبال کردند. به‌عنوان‌مثال آمارها نشان می‌دهد که ایالات‌متحده ۱.۲ میلیارد دوز واکسن کرونا یا به‌عبارتی‌دیگر ۳.۷ دُز برای هر شخص خریداری کرده است! کانادا ۳۸۱ میلیون دُز سفارش داده است. درواقع هر کانادایی می‌تواند با دو دُز موردنیاز، پنج بار واکسینه شود! به‌طورکلی، کشورهایی که فقط یک‌هفتم جمعیت جهان را شامل می‌شوند بیش از نیمی از واکسن‌های موجود را تا ژوئن ۲۰۲۱ رزرو کرده‌اند. این امر تهیه واکسن برای کشورهای باقیمانده (به‌طور مستقیم یا از طریق کوواکس)، را بسیار دشوار می‌کند. در پی این موارد واکسیناسیون کشورهای فقیر و کم‌درآمد به یک چالش جدی تبدیل شده است.

به‌عنوان‌مثال کشور بنین، تاکنون حدود ۲۰۳ هزار دُز واکسن سینوواک چین دریافت کرده که این مقدار تنها برای واکسیناسیون کامل ۱ درصد از جمعیت آن کافی است. کشور هندوراس، با تکیه بیشتر بر آسترازنکا، تقریباً ۱.۴ میلیون دُز تهیه کرده که این مقدار به‌طور کامل ۷ درصد از جمعیت آن را واکسینه می‌کند. در میان این بحران واکسن، حتی کارکنان خط مقدم مبارزه با کرونا هنوز واکسن دریافت نکرده‌اند. هائیتی تنها ۴۶۱ هزار و ۵۰۰ دُز واکسن را با کمک‌های مالی دریافت کرده و با شیوع جدی کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کند. حتی هدف سازوکار کوواکس (واکسیناسیون ۲۰ درصد از جمعیت کشورهای کم‌درآمد)، نمی‌تواند به مهار کرونا در این کشورها کمک کند.

هزینه عدم همکاری

سال گذشته، محققان «دانشگاه نورت‌ایسترن» دو استراتژی استفاده از واکسن را مدل‌سازی کردند. با شبیه‌سازی‌های عددی آنها مشخص شد که اگر کشورها برای اجرای یک طرح عادلانه توزیع واکسن در جهان همکاری کنند ۶۱ درصد از مرگ‌ومیر جلوگیری می‌شود، درحالی‌که اگر کشورهای پردرآمد ابتدا واکسن دریافت می‌کردند این رقم تنها ۳۳ درصد می‌شد.

به‌طور خلاصه درصورت همکاری کشورها، مرگ ناشی از COVID-۱۹ تقریباً به نصف کاهش می‌یابد. دسترسی به واکسن در کشورها نیز نابرابر است؛ خصوصاً در کشورهایی که نابرابری شدید از قبل وجود دارد. به‌عنوان‌مثال در آمریکای لاتین، تعداد نامتناسبی از اقلیتی که واکسینه شده‌اند، افراد نورچشمی‌ هستند؛ ازجمله رهبران سیاسی، سرمایه‌داران بزرگ تجاری و کسانی که امکانات سفر به خارج از کشور برای واکسیناسیون را دارند. این امر موجب نابرابری‌های بهداشتی و اجتماعی گسترده‌تری می‌شود.

تکرار اشتباهات ایدز؟

این اوضاع شبیه یک داستان آشنا از دوران «HIV» («نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی»، یا به‌اختصار «ناکا» به پیشنهاد فرهنگستان زبان و ادب فارسی) است. در دهه ۱۹۹۰، تولید داروهای ضدویروس مؤثر برای HIV میلیون‌ها نفر را در کشورهای ثروتمند نجات داد. بااین‌حال، حدود ۹۰ درصد فقیران جهانی که با HIV زندگی می‌کردند، به این داروهای نجات‌دهنده دسترسی نداشتند.

شرکت‌های دارویی تولیدکننده داروهای ضدویروس مانند «Burroughs Wellcome» که نگران کمبود بازارهای خود در کشورهای ثروتمند بودند، قیمت‌های بین‌المللی این داروها را تصویب کردند. «آزیدوتیمیدین» اولین داروی مقابله با HIV، سالانه حدود ۸ هزار دلار (بیش از ۱۹۰۰۰ دلار امروز) هزینه دارد.

این امر به‌طورجدی داروهای مؤثر HIV را از دسترس مردم کشورهای فقیر (به‌ویژه کشورهای جنوب صحرای آفریقا، مرکز اپیدمی) دور کرد. تا سال ۲۰۰۰، ۲۲ میلیون نفر در جنوب صحرای آفریقا با HIV زندگی می‌کردند و ایدز مهم‌ترین علت مرگ در این منطقه بود.

بحران دسترسی ناعادلانه به درمان ایدز بر عناوین خبری بین‌المللی تسلط یافت و تعهد جهان ثروتمند برای پاسخگویی بسیار بزرگ‌تر از آن بود که نادیده گرفته شود. سپس با فشار افراد تأثیرگذار همچون نلسون ماندلا و فعالیت‌های مردمی، شرکت‌های دارویی شروع به اهدای داروهای ضدویروس به کشورهای نیازمند کردند و به مشاغل محلی اجازه تولید نسخه‌های عمومی را دادند و درنتیجه دسترسی عمده و کم‌هزینه برای کشورهای فقیر که بسیار آسیب دیده بودند فراهم شد.

دٌز همکاری جهانی

بیش از یک دهه از توسعه داروهای ضدویروس و مرگ غیرضروری میلیون‌ها انسان طول کشید تا بعد کشورهای ثروتمند این داروهای نجات‌دهنده را به‌صورت جهانی در دسترس قرار دادند. اکنون باگذشت نزدیک به ۲ سال از بیماری همه‌گیر کرونا، کشورهای ثروتمند و واکسینه‌شده به‌تازگی مسئولیت افزایش نرخ واکسیناسیون جهانی را دارند به عهده می‌گیرند. رهبران ایالات‌متحده، کانادا، انگلستان، اتحادیه اروپا و ژاپن اخیراً متعهد شده‌اند که درمجموع ۱ میلیارد دوز واکسن COVID-۱۹ به کشورهای فقیرتر اهدا کنند.

هنوز مشخص نیست که برنامه آنها برای «واکسیناسیون جهان» تا پایان سال ۲۰۲۲ چگونه اجرا می‌شود و آیا کشورهای هدف دُزهای کافی را برای واکسیناسیون کامل افراد خود دریافت می‌کنند یا خیر.

تجربه اپیدمی ایدز نشان می‌دهد که پایان دادن به همه‌گیری ویروس کرونا ابتدا نیاز به اولویت‌بندی دسترسی به واکسن‌های COVID-۱۹ دارد. سپس کشورهای ثروتمند برای ایجاد زیرساخت‌های تولید واکسن خود، با هدف افزایش تولید در سراسر جهان، باید با کشورهای دیگر همکاری کنند. سرانجام، کشورهای فقیرتر برای تأمین بودجه سیستم‌های بهداشت عمومی و خرید واکسن‌ها به پول بیشتری نیاز دارند. کشورهای ثروتمند و گروه‌هایی مانند G-۷ می‌توانند این بودجه را تأمین کنند. این اقدامات به سود کشورهای ثروتمند نیز هست، چراکه تا زمانی که جهان جمعیت واکسینه‌نشده داشته باشد، COVID-۱۹ به گسترش و جهش ادامه می‌دهد و انواعی همچون «دلتا» و «بتا» پدیدار خواهد شد.

انتهای پیام/۴۱۱۲/