کمک صنعت دفاعی روسیه به اقتصاد/ اشتغال ۶۵ هزار نفر در پروژه‌های هسته‌ای

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، از زمان عصر روشنگری(از قرن هفدهم و هجدهم)، زمانی که پتر کبیر آکادمی علوم روسیه و دانشگاه ایالتی سن‌پترزبورگ را تأسیس کرد و میخائیل لومونوسف(Mikhail Lomonosov)، دانشمند شهیر، دانشگاه دولتی مسکو را ساخت، یک فرهنگ قوی بومی در حوزه علم و نوآوری در روسیه شکل گرفت و از آنجا، پیشرفت علم و فناوری در کشور روسیه آغاز شد.

در قرون نوزدهم و بیستم، روسیه دانشمندان برجسته‌ای را به خود دید که در فیزیک، نجوم، ریاضیات، کامپیوتر، شیمی، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی و جغرافیا سهم مهمی داشتند. مخترعان و مهندسان روسی در زمینه‌هایی مانند مهندسی برق، کشتی‌سازی، هوافضا، تسلیحات، ارتباطات، فناوری هسته‌ای و فناوری فضایی تبحر داشتند. هر چند بحران دهه ۱۹۹۰ منجر به کاهش شدید حمایت دولتی از علم و فناوری شد و باعث شد بسیاری از دانشمندان روسی و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به اروپا غربی یا ایالات متحده مهاجرت کنند. اما از دهه ۲۰۰۰ به بعد، بر اثر موج رونق اقتصادی جدید، اوضاع بهتر شده است. روسیه برخلاف چین نقشی بنیادی‌تر در حوزه علوم دارد و منشأ بسیاری از پیشرفت‌های مبنایی است. در این گزارش مروری بر یکی از پایه‌های اقتصاد روسیه، یعنی صنعت نظامی خواهیم داشت.

محصولات اصلی نظامی

تانک‌های روسی در سطح جهانی بسیار شناخته‌شده‌اند و مشتریان زیادی دارند. تانک‌های جنگی مشهور روسی یعنی T-۳۴، اندازه‌ای متوسط داشتند و در جنگ جهانی دوم بسیار به کمک ارتش استالین آمدند. تانک‌های دیگر سری T، از جمله T-۵۴/۵۵ بیشترین تانکی است که در جهان تاکنون تولید شده است. تانک T-۸۰ اولین تانک با توربین کاملاً گازی بود. جدیدترین تانک‌های روس شامل T-۸۰ و T-۱۴ Armata هستند که صرف نظر از بهبود عملکرد فنی، فناوری‌های کامپیوتری نیز در آنها استفاده شده است.

با وجود اینکه تانک‌های روس در سطح جهانی شهره عام‌وخاص هستند اما احتمالاً شناخته‌شده‌ترین ابزار جنگی روس که در تمام جهان ردپای آن دیده می‌شود مسلسل‌های AK-۴۷ و AK-۷۴ ساخته میخائیل کلاشنیکف است که به‌عنوان پرکاربردترین نوع تفنگ تهاجمی در سراسر جهان استفاده می‌شود. به طور طنزی تعداد مسلسل‌های کلاشنیکف که اکنون در جهان استفاده می‌شود، بیشتر از تمام مسلسل‌های دیگر جهان(درمجموع) است.  مدت‌هاست که روسیه با استفاده از این سلاح‌ها(و سایر سلاح‌ها) در بین بزرگترین تأمین‌کنندگان اسلحه قرار دارد و ۳۰٪ از فروش سلاح در سراسر جهان را به خود اختصاص داده است و به حدود ۸۰ کشور اسلحه صادر می‌کند.

صنعت دفاعی روسیه یک بخش مهم اقتصادی و راهبردی این کشور محسوب می‌شود. روسیه با ۸ میلیارد دلار صادرات در سال ۲۰۰۸  و حدود ۱۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶، دومین صادرکننده بزرگ اسلحه پس از ایالات متحده شناخته می‌شود. محبوب‌ترین نوع سلاح خریداری‌شده از روسیه، جنگنده‌های سوخو و میگ، سیستم‌های دفاع هوایی، هلی‌کوپتر، تانک، نفربر زرهی و وسایل نقلیه پیاده‌نظام هستند.

هر چند تانک‌ها و مسلسل‌های روس بازاری انحصاری دارند، اما از نظر درآمد و  محصولات هواپیمایی حدود نیمی از صادرات نظامی این کشور را تشکیل می‌دهند. یکی از دستاوردهای اخیر صنعت نظامی روسی، تولید جنگنده نسل پنجم سوخو-۵۷ بود که باعث شکست ایالات متحده در انحصار کامل جت‌های نسل پنجم شد. مجله «مسکو دیفنس بریف» (Moscow Defense Brief) این رویداد را کودتایی بزرگ برای صنعت دفاعی جهان خواند و گفت:

«روسیه هر چند از نظر نظامی برابر با آمریکا نیست اما همچنان پس از این کشور در رده دوم قرار می‌گیرد و از اروپا و چین جلوتر است و جایگاه نظامی‌اش بسیار بالاتر از وزن اقتصادی‌اش است.»

صنعت دفاعی روسیه

صنعت دفاعی روسیه یک بخش مهم راهبردی و اقتصادی این کشور است. تنوع بازار محصولات نظامی روسیه گسترده است و مشتری اصلی این سلاح‌ها کشورهای دشمن یا رقیب آمریکا هستند. در عین حال کشورهایی که سعی می‌کنند با استقلال بیشتری رفتار کنند، در کنار محصولات آمریکایی گوشه‌چشمی هم به محصولات روسی دارند و همین موضوع روسیه را به دومین صادرکننده محصولات نظامی جهان تبدیل کرده است. به طور کل ایالات متحده و روسیه در کنار هم ۵۷ درصد از کل صادرات عمده سلاح را تشکیل می‌دهند. پس از جنگ سرد، عملاً رویداد مناسبی برای سبک و سنگین کردن سلاح‌های جدید روس فراهم نشده بود به همین علت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور این کشور، جنگ داخلی سوریه را بستر مناسبی برای تبلیغ توانایی‌های تسلیحات روسی خوانده بود.

صنایع دفاعی روسیه ۲.۵ الی ۳ میلیون شغل در این کشور ایجاد کرده است که ۲۰٪ از مشاغل تولیدی در روسیه را تشکیل می‌دهد. برای مثال فقط در شرکت «سیوماش» (Sevmash) تولیدکننده زیردریایی‌های هسته‌ای به طور مستقیم ۲۷۰۰۰ نفر مشغول به کار هستند. صنایع نظامی، کشتی‌سازان و تولیدکنندگان موشک روسی از دوره دشوار گذار اقتصادی این کشور جان سالم به در بردند و پس از فروپاشی شوروری همچنان مهارت‌های لازم برای توسعه سیستم‌های رزمی پیشرفته را حفظ کردند. با سفارش‌هایی که اخیراً برای زیردریایی‌های پروژه ۹۵۵ و پروژه ۸۸۵ شده است، سهم سفارش‌های نظامی داخلی در سبد سهام سیوماش به بالای ۷۰٪ رسیده است. نیروی دریایی روسیه همچنین پنج فروند زیردریایی حمله سریع ۸۸۵M Yasen-M را تولید کرده است که هر کدام قیمت بسیار بالایی دارند و خریدار این محصولات اعلام نشده است.

پروژه اتمی روسیه

پروژه بمب اتمی شوروی، برنامه تحقیق و توسعه محرمانه‌ای بود که توسط ژوزف استالین در اتحاد جماهیر شوروی برای تولید سلاح هسته‌ای در طول جنگ جهانی دوم آغاز شد. اگرچه در جامعه علمی شوروی در طول دهه ۱۹۳۰ بحث سر تولید بمب اتمی داغ بود اما تولید چنین سلاحی تا پیش از دهه چهل در دستور کار قرار نگرفت.  

جورجی فلایوروف(Georgy Flyorov) یکی از فیزیک‌دانان برجسته روس، پس از سکوت آشکار و پنهان‌کاری در انتشار مقالات علمی در مورد شکافت هسته‌ای توسط دانشمندان آلمانی، آمریکایی و انگلیسی مشکوک شد که از ۱۹۳۹، قدرت‌های متفقین به طور مخفیانه اقدام به تولید «ابر سلاح» کرده‌اند. او در ۱۹۴۲ نامه‌ای به استالین نوشت و او را ترغیب کرد تا این برنامه را آغاز کند. سرعت تلاش‌های اولیه به دلیل حمله ناگهانی آلمان نازی به اتحاد جماهیر شوروی کاهش یافت. در عین حال اطلاعات برای شکافت هسته‌ای عمدتاً متشکل از دانش به‌دست‌آمده از حلقه‌های جاسوسان شوروی بود که در پروژه منهتن ایالات متحده کار می‌کردند.

پس از آنکه جهان در شوک حمله اتمی ایالات متحده به هیروشیما و ناگازاکی فرو رفت، استالین دستور دارد برنامه جاسوسی شوروی نسبت به پروژه ناتمام سلاح هسته‌ای آلمان نازی و پروژه منهتن آمریکا با شدت و سرعت بیشتری دنبال شود. رهبر شوروی می‌دانست که هیچ کشوری قادر به مقابله با سلاح اتمی نیست و آمریکا در صورتی که منحصراً از این سلاح برخوردار باشد، دیر یا زود شوروی را وادار به تسلیم خواهد کرد. ازاین‌رو تلاش دانشمندان اتحاد جماهیر شوروی که از دانش دانشمندان دستگیرشده آلمانی بهره می‌بردند(شوروی زودتر از هر کشور دیگری برلین را فتح کرد) و همچنین اطلاعات جاسوسی این کشور موجب شد خیلی زود برنامه استالین عملی شود.

اتحاد جماهیر شوروی در ۲۹ آگوست ۱۹۴۹، به طور مخفیانه اولین آزمایش موفقیت‌آمیز سلاح خود را در سایت آزمایشی سِمی‌پالاتینسک(Semipalatinsk) در قزاقستان انجام داد و پس از ایالات متحده به دومین کشوری مبدل شد که از قدرت اتمی برخوردار است.

در حال حاضر فدراسیون روسیه دارای سه نوع سلاح کشتار جمعی است: سلاح هسته‌ای، سلاح بیولوژیکی و سلاح‌های شیمیایی. این کشور یکی از پنج کشور دارای بمب اتمیِ عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است. روسیه تقریباً ۶۴۰۰ کلاهک هسته‌ای در اختیار دارد(بزرگترین ذخیره سلاح هسته‌ای در جهان) و بیش از نیمی از ۱۴۰۰۰ سلاح هسته‌ای جهان متعلق به این کشور است. گفته می‌شود حدود ۶۵ هزار نفر در صنعت هسته‌ای روسیه مشغول به کار هستند.

انتهای پیام/۴۱۶۰/پ