یک عضو هیئت علمی دانشگاه: علاقه‌مند کردن جامعه به علم نیازمند هویت‌سازی در مدرسه است

زرین زردار در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه آموزش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا در ارتباط با تفاوت میان روزنامه‌نگاری علم و روزنامه‌نگاری علمی اظهار کرد: آنچه به‌عنوان روزنامه‌نگاری علمی نام می‌بریم در واقع همان روزنامه‌نگاری حرفه‌ای است در حالی‌که ژورنالیسم علم صرفاً به بررسی سوژه‌های علمی و عمومی کردن یافته‌های علمی می‌پردازد؛ این دو اصطلاح ماهیتاً متفاوت هستند و نباید از این دو در مقام مقایسه با یکدیگر قرار دهیم.

وی ادامه داد: آنچه روزنامه‌نگار علم به آن می‌پردازد این است که فرآیندها را می‌بیند، آنجایی که محل مناقشه است مشخص می‌کند، توجه افکار عمومی را به آن جلب می‌کند و یک پروسه یا فرآیندی را نشان می‌دهد که این قضیه از چه نقطه‌ای شروع شده و به چه نقطه‌ای رسیده است.

ژورنالیسم علم راه خود را از علوم اجتماعی جدا کرده است

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: بعضاً ممکن است این ادعا مطرح شود که ژورنالیسم علم راه خود را از علوم اجتماعی جدا کرده و به مسائل اجتماعی نمی‌پردازد که در پاسخ به آن باید گفت درست همین‌طور است. روزنامه‌نگاری علم با یک نگاه پوزیتیویستی و همچون علوم طبیعی به موضوع نگاه می‌کند و به‌دنبال آن است تا حوزه تخصصی ایجاد کند تا هم اجتماع علمی بتواند در آن ارتباط بهتری برقرار کند و هم بتوان در آن حوزه به‌خصوص بهتر کار کرد.

زردار در ادامه در پاسخ به سؤال آنا مبنی بر این‌که چگونه می‌توان مخاطبان را در جامعه به سمت علم و علاقه‌مندی نسبت به آن سوق داد نیز بیان کرد: مخاطبان اول باید این را بپذیرند که علم چیز مهمی است و برای این‌که باین مهم را دریابند باید تأثیرات آن را در زندگی‌شان ببینند. متأسفانه این مسیر در جامعه ما هموار نیست و مخاطب ما کاملاً منفعل است؛ در چنین شرایطی به نظرم هر شعبده‌بازی‌ که لازم است باید انجام دهیم که او اصلاً توجهش جلب شود که حوزه‌ای به اسم روزنامه‌نگاری علم وجود دارد یا محتوای علمی هم در رسانه‌ها وجود دارد و برایش مفید و جالب است.

وی افزود: به‌طور کلی اگر بخواهیم با عموم جامعه در ارتباط با علم سخن بگوییم به نظر خیلی فضایی برای حرف زدن نداریم ولی شاید برای کودکان بتوانیم غیرمستقیم راجع به فرآیندهای علمی حرف بزنیم.

لزوم توجه به اصول مخاطب‌شناسی برای ایجاد علاقه‌مندی نسبت به روزنامه‌نگاری علم

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ارتباط با راهکارهای رسانه‌ای برای جذب مخاطب به‌سمت ژورنالیسم علم هم گفت: رسانه‌ها امروز در حال حرکت به سمت همگرایی هستند و در این میان کارکرد سرگرمی به‌ویژه در حوزه شبکه‌های اجتماعی مورد توجه است. در صورتی‌که بتوانیم در این فضا با روایتگری مناسب می‌توان نسبت به جلب مخاطب تا حدودی موفق بود.

زردار تصریح کرد: نکته‌ای که باید در بحث به‌کارگیری از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی در جلب مخاطب به ژورنالیسم علم مدنظر داشت این است که اساساً شبکه‌های اجتماعی فرصتی برای افزایش دامنه مخاطبانمان است اما به‌طور کلی باید از ابتدا به اصول مخاطب‌شناسی توجه داشت تا در فرآیند اجرا دچار گمراهی نشویم. به‌طور کلی ما سه دسته مخاطب داریم: یک دسته افرادی‌که مخاطبان بالقوه ما هستند و نسبت به کل مخاطبان جمعیت کوچکی هستند، دسته دوم مربوط به آن دسته از مخاطبان است که در حوزه‌ای متخصص نیستند ولی خیلی به آن علاقه‌مند هستند و به‌طور مداوم تحولات مربوط به حوزه‌های خاص را رصد می‌کنند که جمعیت آنها بیشتر از دسته اول است و ما اصطلاحاً به آنها «عموم علاقه‌مند» یا «همگان علاقه‌مند» می‌گوییم.

وی در ارتباط با دسته سوم عنوان کرد: این بخش از مخاطبان افرادی هستند که به‌طور کلی به حوزه علم و فناوری بی‌علاقه هستند و از دایره رسانه‌های علمی خارج هستند و شاید در مواردی توجه آنها جلب شود که یک رویداد به طور مستقیم بر زندگی آنها تأثیر داشته باشد که ما به آنها «مخاطبان رسوب‌کرده» می‌گوییم، این افراد همان‌هایی هستند که حوصله ندارند مطالب طولانی را بخوانند و بخش زیادی از این آدم‌ها حتی مطالب کوتاه شده شبکه‌های اجتماعی را نیز نمی‌خوانند چون اصلاً جزو مخاطبان حوزه علم و فناوری نیستند.

شبکه‌های اجتماعی ظرفیتی برای افزایش دامنه مخاطبان روزنامه‌نگاری علم است

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: ما در گذشته مخاطبانمان را بیشتر از روی میزان اشتراکشان می‌شناختیم ولی امروز دسته دوم یا همان عموم علاقه‌مند می‌توانند از طریق یک جستجوی ساده به محتواهای ما دسترسی پیدا کنند و این موضوع باعث می‌شود حوزه علائقشان نیز گسترده شده و به‌مرور به مخاطبان دسته اول تبدیل شوند.

زردار اذعان کرد: من با وجود همه انتقاداتی که به شبکه‌های اجتماعی مبنی بر این‌که حجم زیادی از اخبار جعلی در آن تولید می‌شود، توسط غیرمتخصصان ارزیابی می‌شود و مخاطبان نمی‌توانند فرق منبع معتبر و غیرمعتبر را از هم تشخیص دهند، به نظرم جنبه فرصتش را خیلی بیشتر می‌بینم.

وی بخش دیگری از آنچه برای جذب جامعه به‌سمت علم را توجه نهادهای آموزشی دانست و گفت: ترویج علم و علاقه‌مند کردن جامعه به آن موضوع پیچیده‌ای است که نیازمند ایجاد سودمندی برای آن در نهادهایی همچون مدرسه است تا زمانی‌که به دانشگاه رسیدیم کشف کردن و علاقه‌مندی به علم بخشی از هویت ما شده باشد و تنها در این صورت است که ذهن به‌دنبال ابداعات و کشفیات می‌گردد و فعالیت روزنامه‌نگاری علم جذاب و مؤثر خواهد بود.

انتهای پیام/4105