آنا گزارش می‌دهد؛
رابطه خوب علم با ویکی‌پدیا/ نتیجه اولین جستجوی اینترنتی، برای دانشمندان هم جذاب است!
وقتی برای افراد عادی غیردانشمند سؤالی علمی پیش می‌آید اولین جایی که مراجعه می کنند ویکی‌پدیا است. ازقضا هنگامی که دانشمندان نیز با یک مفهوم علمی جدید مواجه می‌شوند به ویکی‌پدیا متوسل می‌شوند!
به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا،، وقتی برای افراد عادیِ غیردانشمند سؤالی علمی پیش می‌آید به اولین جایی که مراجعه می‌کنند ویکی‌پدیا است. ازقضا هنگامی که دانشمندان نیز با یک مفهوم علمی جدید مواجه می‌شوند نیز به ویکی‌پدیا متوسل می‌شوند.
این مسئله تنها یک ادعای جدید نیست، بله نتایج تحقیق داگلاس هانلی(Douglas Hanley)، استادیار گروه اقتصاد دانشگاه پیتسبورگ است در کنار همکارش نیل سی.تامپسون(Neil C. Thompson) از دانشگاه ام‌آی‌تی نشان داده است که لحن و ایده‌های مقاله‌های علمیِ ویکی‌پدیا بر تحقیقات ژورنال‌های علمی تأثیر گذاشته است!
ویکی‌پدیا به عنوان یک کالای عمومی
ویکی‌پدیا از زمان آغاز فعالیت خود در سال 2001 تاکنون به یکی از پربازدیدترین وب‌سایت‌های جهان تبدیل شده است، دانش‌نامه آنلاین رایگانی که با بیش از شش میلیون مقاله(که در حدود 10 تا 20٪ آنها در مورد موضوعات علمی است) منبع شماره یک بسیاری از افراد است.
ویکی‌پدیا همچنین از جنبه اقتصادی در زیرمجموعه «کالای عمومی» قرار می‌گیرد. اولاً چون ویکی‌پدیا برنامه‌ای رایگان است که فاقد حقوق اختصاصی مؤلف است(هر کسی می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد و از آن استفاده کند). ثانیاً چون به صورت آنلاین عرضه می‌شود دارای قابلیت همه‌جایی است(استفاده یک شخص در آنِ واحد باعث نمی‌شود نفر دوم نتواند از آن بهره ببرد). در عین حال از آنجایی که ویکی‌پدیا مانند هر کالای عمومی در دسترس عموم است، کسب درآمد از آن دشوار است.
آیا ویکی‌پدیا در روند علم مؤثر است
نویسندگان تحقیق مزبور برای بررسی اینکه ویکی‌پدیا چگونه به علم شکل می‌دهد، دو رویکرد متفاوت را در پیش گرفتند: رویکرد مبتنی بر کلان‌داده و رویکرد تجربی.
نویسندگان در رویکرد مبتنی بر کلان‌داده، کلمات مورد استفاده در 5.1 میلیون مقاله ویکی‌پدیا(حدود 17.4 میلیارد کلمه) را در محیط آزمایشی قرار دادند و سپس همین کار را با 326 هزار مقاله از ژورنال‌های علمی کردند. آنها سپس با توجه به زمانبندی نسخه‌های ویرایش‌شده مقاله‌های ویکی‌پدیا، نحوه تغییرات کلمات را در مقاله‌ها با نرخ تغییرات همان واژگان در ژورنال‌های علمی اندازه‌گیری کردند و «همبستگی» شدیدی بین این دو گروه از مقالات یافتند که نشان می‌دهد ادبیات مورد استفاده از یکی از آنها بازتاب‌دهنده دیگری بوده است(مشخص نشد کدام یک بر دیگری اثر گذاشته است).
در حالی که رویکرد مبتنی بر کلان‌داده‌ها به نویسندگان این پژوهش اجازه داد تا مجموعه گسترده‌ای از مقالات را بررسی کنند، تشخیص این که مقاله‌های ویکی‌پدیا بر مجلات علمی تأثیر گذاشته است یا برعکس کار دشواری بود. به عنوان مثال، تصور کنید در علم شیمی در مورد پلاستیک‌ها کشفیات علمی تازه‌ای حاصل شود. این امر می‌تواند هم به نگارش مقالات ویکی‌پدیای بیشتری در مورد پلاستیک بیانجامد(زیرا انتشار اخبار پیشرفت علمی منجر به افزایش علاقه عمومی به این موضوع می‌شود) و هم مقالات علمی بیشتری در مورد پلاستیک در ژورنال‌ها نیز منتشر خواهد شد(زیرا به دنبال موفقیت علمی اولیه، تحقیقات علمی بیشتری از سوی سایر دانشمندان انجام می‌گیرد). از این نتایج به سختی می‌توان نتیجه گرفت که ویکی‌پدیا در حال جهت‌دهی به علم است و بیشتر بازتاب دهنده آن به نظر می‌رسد.
نتایج حیرت‌آوری که نقش پنهان ویکی‌پدیا را مشخص می‌کند
هانلی و تامپسون برای پاسخ به سوال کلیدی تحقیق دست به آزمایش جالبی زدند. آنها از دانشجویان فارغ‌التحصیل شیمی خواستند تا 43 مقاله جدید درباره مسائل نوین رشته شیمی به سبک ویکی‌پدیایی بنویسند. سپس نیمی از مقالات را به طور تصادفی انتخاب کرده و به ویکی‌پدیا ارسال کردند، در حالی که نیمی دیگر را ابداً در جایی منتشر نکردند. آنها پس از دو سال دوباره به واژه‌های مورد استفاده در ژورنال‌های شیمی مراجعه کردند.
نتایح تحقیقات شگفت‌آور بود! این تحقیقات نشان داد که مقالات شیمی که برای ویکی‌پدیا ارسال شده بودند تأثیر قابل توجهی بر ادبیات، کلمات و حتی ایده‌های داشتند که در ژورنال‌های شیمی در طول بازه دو ساله ساله منتشر شده بود. در مقابل، مقالات شیمی که به ویکی‌پدیا ارسال نشده بودند، هیچ تاثیری در ژورنال‌های شیمی در این بازه نداشتند(یا تأثیر ناچیزی داشتند). از آنجا که مقالات منتشرشده در ویکی‌پدیا تصادفی بوده است، می‌توان ارتباط بین مقالات ویکی‌پدیا و ژورنال‌های علمی را فراتر از یک رابطه همبستگی دانست و باید آن را علت و معلولی قلمداد کرد زیرا مقالات ویکی‌پدیا عملاً در نحوه و الگوی نگارش ژورنال‌های علمی شیمی‌دان‌ها تأثیر گذاشته بود. بنابراین چه خوش‌تان بیاید و چه نه، باید اعتراف کرد دانشمندان تحت تأثیر ویکی‌پدیا هستند!
نقش ویکی‌پدیا در دانش و نوآوری
اگر ویکی‌پدیا قادر به جهت‌دهی و شکل‌دهی به علم است، پس به وضوح می‌تواند چه مثبت و چه منفی، به بازیگر مهمی در عرصه علم تبدیل شود. ازاین‌رو مقالات ویکی‌پدیا انجام تحقیق را برای دانشمندان آسان می‌کنند و یا دست‌کم به جهت‌دهی تحقیقِ پژوهشگران کمک می‌رسانند.
با این وجود اولویت باید این باشد که ویراستاران سایر رشته‌ها را از ویراستاران علمی جدا کنیم. ترجیحاً ویراستاران علمی بهتر است خود نویسنده علمی باشند و یا در حوزه علم به زبان ساده فعالیت کنند. پیشنهاد مفید دیگر در جهت ارتقای کیفیت مقالات علمی می‌تواند این باشد که دانشجویان به گسترش مطالب ویکی‌پدیا کمک کنند.
بیشتر تحقیقات علمی انجام‌شده در دانشگاه‌های مختلف جهان از طریق کمک‌های مالی دولتی تأمین می‌شود، حتی پژوهشکده‌ها و نهادی همچون سازمان بهداشت جهانی نیز متکی بر کمک‌های دولتی هستند. اگر این آژانس‌ها محققان یا دانشجویان خود را به طریقی ملزم به مشارکت در ویکی‌پدیا کنند، این کار روشی ارزان و موثر برای کمک به پیشرفت دانش و بالا رفتن سطح کیفی محتویات ویکی‌پدیا خواهد بود.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
