دانشمندان اسرار نقاط روشن روی سیاره سرس را فاش کردند + تصاویر

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از Gizmodo، فضاپیمای «سپیده‌دم» (Dawn) بیش از 130 نقطه درخشان را روی سطح سرس کشف کرده‌اند که اغلب آنها درون دهانه‌های یخی هستند. درخشان‌ترین آنها درون دهانه اوکاتور است که 90/5 کیلومتر قطر دارد.

حال دانشمندان براساس داده‌های سپیده‌دم احتمال می‌دهند منشا این درخشش سطحی، نمک است. دانشمندان معتقدند که ترکیبی از یخ آب و سنگ و نمک ترکیبی را روی سطح سرس به وجود آورده است که وقتی زیر تابش نور خورشید قرار می‌گیرد، یخ آن تبخیر شده و نوعی مه رقیق را بر فراز دو دهانه بزرگ سرس به وجود می‌آورد. این نقاط به شکل نقاط درخشان سفید بر فراز این منطقه دیده می‌شوند.

درست است که این فرضیه تا حدودی این معما را حل کرده است اما محققان سپیده‌دم هنوز نمی دانند که چطور یخ، نمک و این مه رقیق با هم مرتبط هستند.

دهانه اوکاتور روی سطح سرس

گروه تحقیقاتی که روی این نقاط نورانی مطالعه می‌کنند، یک مورد دیگر نیز از بررسی‌های خود کشف کرده‌اند و آن خشت‌های غنی از آمونیاک روی سطح سرس است که تا حدودی بی سابقه است.

آمونیاک در نواحی سرد و خارج از منظومه شمسی ماده‌ای است که به وفور یافت می‌شود اما در منطقه کمربند سیارک‌ها که سیاره کوتوله سرس در آن قرار دارد، کمی بی‌سابقه است و همین امر نشان می‌دهد که شاید این سیارک مقادیری از مواد سازنده خود را از خارج از منظومه شمسی جمع آوری کرده باشد. گفتنی است که سرس در جایی بین مدار مریخ و مشتری واقع شده است.

وجود آمونیاک در سرس، فرضیه دیگری را نیز به همراه داشته است؛ اینکه زادگاه سرس جایی در خارج از منظومه شمسی و در فراسوی مدار نپتون بوده است و در طول زمان تحول منظومه شمسی، به درون منظومه شمسی و کمربند سیارک‌ها کشیده شده است.

سرس با قطر 950 کیلومتر بزرگترین سیارک منظومه شمسی است و از آنجاکه پیش سیاره به شمار می‌رود، بررسی آن می‌تواند اطلاعات زیادی را درباره تحول و تکامل منظومه شمسی در اختیار دانشمندان قرار دهد. دانشمندان به تازگی دریافته‌اند که یک‌ چهارم این سیاره کوتوله را آب تشکیل داده است که شاید به شکل لایه‌ای یخی در زیر پوسته تیره این جرم پنهان شده باشد.

تصویر فضاپیمای «سپیده‌دم» از دهانه اوکسو (Oxo) روی سطح سرس

سرس بزرگترین کوتوله کشف‌شده

سرس نخستین سیاره کوتوله کشف‌شده و بزرگترین سیارک در کمربند سیارکی و سامانه خورشیدی است که در اول ژانویه ۱۸۰۱ توسط جوزپه پیاتسی کشف‌شد. این ایده که سیاره‌ای کشف‌نشده می‌تواند میان مریخ و مشتری وجود داشته باشد، توسط یوهان الرت بده در سال ۱۷۷۲ پیشنهاد شد. جوزپه پیاتسی که در آکادمی پالرمو، سیسیل بود، طی نامه‌ای به دو همکارش نوشت که سرس را کشف کرده‌است.

سیاره کوتوله سرس

پیاتسی نام ایتالیایی سرر فرناندو را برای کشف جدید خود برگزید. اما بعدها این نام به اساطیر سرس (الههٔ رومی کشاورزی) تغییر یافت. در زبان انگلیسی، سرس با نام سیارک ۱۱۰۸ خوانده می‌شود.

سرس در ابتدای کشف ستارهٔ دنباله‌دار خوانده می‌شد اما پس از مدتی مشخص شد که یک سیاره‌است. در سال ۲۰۰۶، بحثی پیرامون پلوتو انجام‌گرفت و طی آن، سرس به همراه پلوتو در گروه سیارات کوتوله طبقه‌بندی شدند. این طبقه دارای سه عضو دیگر با نام‌های‌هائومیا، ماکی‌ماکی، و اریس است.

سرس یک‌ سوم جرم کمربند سیارکی را تشکیل می‌دهد؛ با این حال، ۴ درصد از جرم ماه را داراست و سطحش تقریبا برابر مساحت هند و یا آرژانتین است. هستهٔ سرس از سنگ و گوشته آن از یخ تشکیل شده‌است. این سیاره ۲۰۰ میلیون کیلومتر مکعب آب دارد که از مقدار آب شیرین زمین بیشتر است. با وجود این مقدار آب، پیش‌بینی می‌شود که در این کره زندگی وجود دارد. ترکیب سطح این کره به طور کلی مشابه سیارک‌های نوع سی است و دارای آهن، خاک غنی رس، مواد معدنی کربناتی، دولومیت، و سیدریت است.

سرس هر 4/6 سال یک‌بار به دور خورشید می‌چرخد و مدار عجیبی دارد. این اعتقاد وجود دارد که سرس احتمالا بازمانده جنین‌های سیاره‌ای است که در 4/57 میلیارد سال پیش در کمربند سیارکی شکل‌ گرفت. فضاپیمای داون از ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۱ تا ۵ سپتامبر ۲۰۱۲ در مدار ۴ وستا قرار گرفت و در راه سرس است تا نخستین فضاپیمایی باشد که یک سیاره کوتوله را از محدوده نزدیک بررسی می‌کند.

گزارش: نسترن صائبی