تجربه حس خوب مادری با کمک محققان ایرانی/ بن‌بستی به نام ناباروری وجود ندارد!

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا-هانا حیدری؛ گروه اندوکرینولوژی و ناباروری زنان یکی از زیرمجموعه‌های پژوهشکده تولیدمثل پژوهشگاه رویان است که از 15 هیئت علمی و متخصص و 10 پژوهشگر و کارشناس تشکیل شده است. این گروه از ابتدای تأسیس پژوهشگاه تاکنون هزاران بیمار نابارور را در مرکز فوق‌تخصصی درمان ناباروری رویان درمان کرده‌اند. جشن تولد هزارمین کودک حاصل از درمان‌های ART (مجموعه‌ای از روش‌های درمانی ناباروری) در سال 1378 در این مرکز گرفته شده است.

در گروه ناباروری زنان رویان چه می‌گذرد؟

فعالیت‌های گروه پژوهشی ناباروری زنان، کاربردی کردن نتایج حاصل از طرح‌های تحقیقاتی در زمینه درمان ناباروری است. شناخت عوامل موثر در ناهنجاری‌های جنینی پیش از انتقال جنین یا اوایل بارداری، بهینه‌سازی پروتکل‌های درمانی و بالا بردن درصد موفقیت در درمان نازایی و نتایج باروری از جمله موفقیت‌های کسب‌شده پژوهشگران و محققان این گروه است. 

تشکیل کارگروه‌های تخصصی آندومتریوز (حالتی که در آن آندومتر یا سنگفرش رحم رشد کرده و فراتر از رحم می‌رود و باعث ایجاد اختلال در تخمک‌گذاری می‌شود)، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، شکست مکرر روش‌های درمان پیشرفته ناباروری  (IVF failure) و سقط مکرر، حفظ باروری در بیماران مبتلا به بدخیمی، راه‌اندازی آزمایشگاه تحقیقاتی پایه‌ای برای انجام تحقیقات پایه‌ای، دستیابی به روش‌های مناسب برای آماده‌سازی آندومتر، افزایش شانس لانه‌گزینی، کاهش سقط جنین، بهبود نتایج باروری در بیماران مبتلا به شکست مکرر لانه‌گزینی، انجام تحقیقات بالینی و پایه برای افزایش درصد حاملگی در بیماران ناباروری از فعالیت‌های گروه ناباروری زنان پژوهشگاه رویان برای ارتقای ارائه خدمات تخصصی به بیماران است.

علل ناباروری در زنان چیست؟

به گفته فیروزه غفاری، مدیر پژوهش گروه ناباروری زنان پژوهشگاه رویان، جراح و متخصص فلوشیپ ناباروری و ای‌وی‌اف؛ ناباروری به معنای ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری است. ناباروری در 10 تا 15 درصد از زوج‌ها دیده می‌شود و علل آن می‌تواند مربوط به زن، مرد یا هر دو باشد. حدود 40 درصد از مشکلات ناباروری مربوط به مردان، 40 درصد مربوط به زنان و حدود 10 درصد نیز مربوط به هر دو است. عامل ناباروری در 10 درصد از زوج‌ها نیز مشخص نیست. درواقع نتایج آزمایش‌های این زوج‌ها مشکلی را نشان نمی‌دهد اما به دلیل ناشناخته بچه‌دار نمی‌شوند.

اختلال در تخمک‌گذاری عمده‌ترین دلیل ناباروری در زنان به شمار می‌رود. درواقع 39 درصد از علل ناباروری مربوط به این مسئله است. بدون عمل تخمک‌گذاری لقاح انجام نشده و در نتیجه زن باردار نمی‌شود. در برخی موارد تخمک‌گذاری در بیمار انجام نمی‌شود و در برخی موارد دیگر تخمک‌گذاری نامنظم یا کم انجام می‌شود. بنابراین ممکن است بیماران عادت ماهیانه نداشته باشند یا عادت ماهیانه آنها کم و نامنظم باشد. در برخی موارد با وجود عادت ماهیانه منظم، بیمار دچار اختلال تخمک‌گذاری است.

از اختلال در لوله‌های رحمی تا آندومتریوز

غفاری می‌گوید؛ یکی دیگر از علل ناباروری در زنان اختلال در لوله‌های رحمی است. این لوله‌ها در  برخی زنان ناقص است و در نتیجه اسپرم به تخمک نمی‌رسد. بسته بودن لوله‌های رحمی می‌تواند به دلیل عفونت، آندومتریوز یا چسبندگی‌های پس از عمل جراحی باشد. همچنین ممکن است این لوله‌ها پس از یک حاملگی خارج از رحم بسته شوند. در کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه‌یافته میزان اختلال در لوله‌های رحمی به دلیل شیوع بیماری‌های عفونی دستگاه تولیدمثل بیشتر است. به طور کلی 30 درصد از علل ناباروری زنان مربوط به اختلال در لوله‌های رحمی است.

آندومتریوز نیز از جمله علل ناباروری در زنان به شمار می‌رود. در این حالت سنگ‌فرش رحم که آندومتر نام دارد، رشد کرده، از رحم نیز فراتر می‌رود، لوله‌های رحمی را نیز می‌پوشاند و حتی آنها را می‌بندد. بدین‌ترتیب باعث اختلال در تخمک‌گذاری می‌شود. آندومتریوز علت 13 درصد موارد ناباروری زنان است و حدود 70 درصد زنان دچار آندومتریوز، نابارور هستند.

عوامل شناخته و ناشناخته در ناباروری زنان

اختلال در گردن رحم یا رحم نیز از جمله علل ناباروری در زنان است. ناهنجاری‌های گردن رحم می‌تواند باعث ناباروری، عفونت‌های رحم و گردن رحم و کیفیت نامناسب ترشحات رحم شود. از سوی دیگر تومورهای بدخیم رحم یا جای زخم‌های موجود در دیواره رحم نیز می‌تواند مسبب ناباروری شود.  

مشکلات مربوط به دستگاه ایمنی بدن و عوامل ایمونولوژیک نقش مهمی در ایجاد ناباروری دارند. از سوی دیگر تشخیص و درمان این بیماران کار بسیار دشواری است. در برخی موارد، بدن زن علیه اسپرم آنتی‌بادی ترشح می‌کند و باعث از بین رفتن یا غیرفعال شدن اسپرم‌ها می‌شود. مشکلات مربوط به دستگاه ایمنی حتی می‌تواند باعث سقط خود به خود جنین شود.

به گفته مدیر پژوهش گروه ناباروری زنان پژوهشگاه رویان؛ ممکن است پس از یک معاینه دقیق پزشکی، زن و مرد کاملاً سالم تشخیص داده شوند اما به دلایل ناشناخته بارور نشوند. معمولاً تعداد زیادی از این زوجین  پس از دو سال بچه‌دار می‌شوند اما برخی حتی بعد از گذشت سه سال نیز صاحب فرزند نمی‌شود که در این صورت باید تحت درمان قرار بگیرند.

روش‌های درمانی ناباروری زنان؛ از میکرواینجکشن تا تلقیح درون رحمی

طی دو دهه اخیر گام‌های بلندی در رابطه با تشخیص و درمان ناباروری برداشته شده است و حدود 65 درصد از زوج‌های نابارور با استفاده از این روش‌ها صاحب فرزند شده‌اند. تحریک تخمک‌گذاری یکی از روش‌های درمان ناباروری در زنان است و در مواردی کاربرد دارد که مرد مشکل ناباروری نداشته و زن تنها مشکل تخمک‌گذاری داشته باشد. پس از بررسی وضعیت کلی رحم و اطمینان از باز بودن لوله‌های رحمی، داروهای لازم برای تحریک تخمک‌گذاری توسط پزشک تجویز می‌شود.

تلقیح درون رحمی IUI به دو صورت به کار می‌رود: در مواردی که مرد مشکلاتی مانند کم‌حجمی مایع اسپرم، کم بودن تعداد اسپرم و کم‌تحرکی اسپرم داشته باشد و در مواردی که زن مشکلات ترشح گردن رحم یا اختلال ایمنی منجر به ناباروری داشته باشد یا به علت درد و شرایط خاصی مانند واژینیموس (دخول دردناک) امکان مقاربت طبیعی برای زوج وجود نداشته باشد. در آمیزش طبیعی حدود 10 درصد از اسپرم‌ها به گردن رحم می‌رسند اما در روش تلقیح درون رحمی میزان بیشتری از اسپرم‌ها به داخل رحم راه می‌یابند.

این روش ساده و بدون درد است و بدون نیاز به بیهوشی انجام می‌شود. پس از انجام معاینات لازم، داروی تحریک تخمک‌گذاری تجویز می‌شود تا شانس باروری بالا برود. زمانی که فولیکول (کیسه حاوی تخمک در تخمدان) به اندازه مناسب رسید، داوری HCG (نوعی هورمون پلی‌پپتیدی) به  بیمار تزریق می‌شود که باعث بلوغ تخمک و انجام تخمک‌گذاری می‌شود. 36 ساعت پس از تزریق عمل IUI انجام می‌شود.

میکرواینجکشن یا تزریق اسپرم داخل تخمک نیز یکی از روش‌های درمان ناباروری در زنان است. این روش عمدتاً در مواردی به کار می‌رود که اسپرم مرد از نظر تعداد، تحرک یا شکل کیفیت لازم را ندارد. در صورتی که روش آی‌وی‌اف چند بار شکست خورده و به نتیجه نرسد نیز از میکرواینجکشن استفاده می‌شود. در این روش یک اسپرم در محیط آزمایشگاهی داخل یک تخمک تزریق می‌شود که به دنبال آن لقاح و تقسیم سلولی صورت گرفته و جنین تشکیل می‌شود. مراحل روش میکرواینجکشن شامل تحریک تخمدان، تخمک‌گیری، تزریق اسپرم داخل تخمک، لقاح و انتقال جنین می‌شود.

‌آی‌وی‌اف از عمل تا مزایا

لقاح خارجی رحمی یا آی‌وی‌اف در تمام مواردی که شرایط رسیدن اسپرم به تخمک در رحم فراهم نباشد از جمله انسداد لوله‌های رحمی، چسبندگی حفره لگنی، تعداد کم اسپرم و تحرک پایین اسپرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش اسپرم و تخمک از زوج گرفته می‌شود، سپس در محیط کشت آزمایشگاهی در مجاور یکدیگر قرار داده می‌شود تا اسپرم وارد تخمک شده و آن را بارور کند. به تخمک لقاح‌یافته جنین گفته می‌شود. جنین تک‌سلولی شروع به تقسیم کرده و جنین چند سلولی ایجاد می‌شود.

این جنین پس از 48 تا 72  ساعت به رحم زن منتقل می‌شود تا در آنجا لانه‌گزینی کند و بارداری انجام شود. درواقع مراحل انجام آی‌وی‌اف شامل چهار مرحله تحریک تخمدان، تخمک‌گیری، لقاح اسپرم و تخمک و انتقال جنین می‌شود. یکی از مزایای این روش  مشاهده عمل لقاح در آزمایشگاه است، بنابراین در صورتی که اسپرم با تخمک لقاح نکند، می‌توان در نوبت‌های بعدی شرایط لقاح را تغییر داد. مزیت دیگر روش آی‌وی‌اف این است که اگر بیمار فاقد لوله‌های رحمی باشد نیز می‌توان از این روش استفاده کرد. 

انتهای پیام/4021/پ