جنبه‌های تاریک انقلاب دیجیتال/ وقتی کشورهای ثروتمند موجب تغییرات اقلیمی و مصرف شدید انرژی می‌شوند

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه فناوری خبرگزاری آنا ، در اواسط دهه 1990 کارشناسان فناوری پیش‌بینی کردند که گسترش سریع اینترنت و ابررایانه‌ها می‌تواند کارایی، نوآوری و صرفه اقتصادی جدیدی ایجاد کند. اما انقلاب وعده داده‌شده در تجارت و کسب‌و‌کار الکترونیکی با ترکیدن حباب دات-کام متوقف شد. بااین‌حال، از آن زمان به بعد، رد پای دیجیتال جهان به‌طور تصاعدی افزایش یافته است. (حباب دات-کام «Dot-com Bubble» یک حباب اقتصادی در خلال سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ میلادی بود که طی آن بازارهای بورس سهام کشورهای صنعتی دنیا با رشد سریع ارزش مالی مواجه شد، که از رشد بخش اینترنت و شاخه‌های مرتبط با آن ناشی می‌شد.)
امروزه ترافیک IP جهانی تقریباً 150هزار گیگابایت در ثانیه است که این میزان در سه دهه قبل 100 گیگابایت در روز بود. داده‌ها و ارتباطات (در سال 2020 حدود 60 زتابایت و در 2025 تقریباً سه برابر بیشتر پیش‌بینی می‌شود) اقتصاد جدیدی را فراهم می‌کنند.
گسترش فناوری‌هایی همچون رایانش ابری، هوش مصنوعی و میلیاردها دستگاه متصل به دیجیتال همه‌چیز را به یک سطح کاملاً جدید می‌رساند. جالب است بدانید این روندها از زمان شیوع بیماری همه‌گیر COVID-19 تسریع شده‌اند.

سهم کشورهای جهان از دیجیتالی شدن و اقتصاد دیجیتال

اما دیجیتالی شدن هنوز در سراسر جهان ایجاد نشده و برخی مناطق، کشورها و شرکت‌های ثروتمند بسیار دیجیتال‌تر از کشورهای فقیر هستند. این موجب ایجاد یک شکاف دیجیتالی شده است. بستن این شکاف کار سختی خواهد بود چراکه که موفقیت در اقتصاد دیجیتال نه از طریق تعداد تلفن‌های همراه و اتصالات بی‌سیم بلکه از طریق مالکیت زیرساخت‌ها، کد و داده‌ها تعیین می‌شود.
کشورهای ثروتمند در آمریکای شمالی، اروپای غربی و آسیای شرقی بیش از 90درصد مراکز داده جهان را در خود جای‌داده‌اند، درحالی‌که کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا کمتر از 2درصد این مراکز را دارا هستند. همچنین ایالات‌متحده و چین بیش از 75درصد از رایانش ابری، 75درصد از کل حق ثبت اختراع مربوط به بلاکچین و 50درصد از هزینه‌های اینترنت اشیاء را به خود اختصاص داده‌اند.

این دو کشور بیش از 90درصد از سرمایه بازار در بزرگ‌ترین پلتفرم دیجیتال جهان را دارند. درنتیجه، برخی از کشورها، شرکت‌ها و بخش‌ها بیش از سایرین از دیجیتالی شدن بهره می‌برند.

سود سهام اقتصاد دیجیتال هنوز هم نابرابر است و تعداد نسبتاً کمی از کشورها ازجمله ایالات‌متحده (35٪)، چین (13٪)، ژاپن (8٪) و کشورهای اتحادیه اروپا (25٪) از مزایای اقتصاد دیجیتال جهانی بهره می‌برند. به همین ترتیب، تعداد معدودی از شرکت‌ها همچون آمازون، آلفابت، اپل ، گوگل، فیس‌بوک و مایکروسافت در کنار علی‌بابا، بایدو، هوآوی، تنسنت، وی‌چت، و زد.تی.ای به موقعیت‌های غالب بازار دست‌یافته‌اند و 90درصد کل درآمد و سود را به خود اختصاص داده‌اند. خرده‌فروشان و تولیدکنندگان اصلی در حال تجدیدساختار و دیجیتالی شدن هستند و یا درغیر این صورت درخطر نابودی قرار دارند. همچنین اکثر مشاغل به امید اینکه از تأثیرات شبکه و رقابت بیشتر بهره‌مند شوند، مجازی می‌شوند.

از تغییرات اقلیمی تا مصرف شدید انرژی

بدتر از این اقتصاد دیجیتال موجب تغییرات جدی منفی ازجمله تشدید بحران تغییرات آب‌و‌هوایی می‌شود. باوجود تلاش برخی از شرکت‌های بزرگ فناوری برای پاک‌سازی اقدامات خود که منجر به آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی می‌شود، اما آنها هنوز هم از ناپایدارترین و آسیب‌رسان‌ترین منابع محیط‌زیست در جهان به‌حساب می‌آیند. به‌منظور تأمین تقاضای شدید برای سخت‌افزار، این شرکت‌ها در حال استخراج مواد معدنی کمیاب خاکی و سایر فلزات گران‌بها مانند کبالت هستند. این امر باعث تشکیل کوه‌های زباله الکترونیکی می‌شود.

نگران‌کننده‌ترین نکته این است که گسترش خدمات اینترنتی، نیازمند مصرف برقی حدود یک‌دهم تولید جهانی است. همچنین تغییر به سرویس‌های ابری باعث افزایش مصرف انرژی و انتشار کربن می‌شود. علاوه بر این سرورها، سیستم‌های خنک‌کننده، درایوهای ذخیره‌سازی و دستگاه‌های شبکه برخی از بزرگ‌ترین مراکز داده جهان بیش از 100 مگاوات (معادل 80 هزار خانوار آمریکایی) انرژی مصرف می‌کنند. امروزه استخراج بیت کوین به‌تنهایی از بیش از 7 گیگاوات، معادل هفت نیروگاه هسته‌ای، انرژی استفاده می‌کند. یک مطالعه، میزان انتشار سالانه کربن ایجادشده از ارزهای رمزپایه را بین 22 تا 29 میلیون تن CO2، معادل یک کشور کوچک مانند اردن تعیین کرده است.

گذشته از چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی، اقتصاد دیجیتال سریع‌تر از اقتصاد اصلی رشد می‌کند. بسته به نحوه تعریف آن، ارزش کل آن می‌تواند 11.5 تریلیون دلار یا 15درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی باشد. محققان معتقدند این میزان ممکن است تا سال 2040 به 37 تریلیون دلار یا 26درصد تولید ناخالص داخلی برسد. کشورهایی که سهم قابل‌توجهی از اقتصاد آنها به فناوری اطلاعات و ارتباطات بستگی دارد، (از فنلاند و ایرلند گرفته تا سنگاپور و کره جنوبی) از موقعیت ویژه‌ای برخوردار هستند. اقتصادهای پیشرفته و نوظهور اگر بتوانند از فناوری‌های جدید برای بهینه‌سازی فرآیندها و تولید، صرفه‌جویی هزینه‌ها و ارتقاء زنجیره‌های تأمین خود استفاده کنند، به‌طور یکسان سود خواهند برد. اما اگر آنها نتوانند از پسِ مسائل ساختاری مربوط به تولید، ذخیره‌سازی، پردازش و انتقال داده‌ها برآیند، مانع پیشرفت خواهد شد. و اگر اقتصاد پایدارتر نشود، رونق اقتصاد دیجیتال ممکن است متلاشی شود.

نقش کرونا در شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال

همه‌گیری ویروس کرونا تقریباً در سراسر دنیا به دیجیتالی شدن اقتصاد سرعت بخشیده است. تغییر بی‌سابقه به دورکاری، انفجار محتوا و مصرف آنلاین به افزایش داده‌ها کمک می‌کنند. با افزایش تعداد افراد بیشتری که کنفرانس ویدئویی را جایگزین سفرهای تجاری می‌کنند، سیستم‌عامل‌های ارتباطی و ارائه‌دهندگان داده در حال رونق گرفتن هستند. اما کرونا همچنین در حال گسترش نابرابری بین جوامعی است که ارتباط کمتری برقرار می‌کنند و بیشتر دیجیتالی شده‌اند.

اما کشورهایی که از انعطاف‌پذیری دیجیتالی و قدرت بازار برخوردار نیستند، عقب مانده‌اند. تضمین یک اقتصاد دیجیتال جهانی منصفانه‌تر، مستلزم تدوین مقررات چابک دولت‌ها، تعیین پهنای باند جهانی، کارگران با مهارت بالا و معرفی حمایت‌های اجتماعی برای توزیع عادلانه سود و به حداقل رساندن زیان‌ها است. همچنین توافق‌نامه‌های جهانی و منطقه‌ای برای مدیریت بهتر جریان اطلاعات فرامرزی، تنظیم رقابت، مالیات و اطمینان از حفظ حریم خصوصی نیز از اهمیت برخوردارند.

دولت‌ها و شرکت‌ها نه‌تنها برای رشد، بلکه برای زنده ماندن در قرن 21 نیاز به سرمایه‌گذاری در یک تحول دیجیتالی پایدار دارند. با ترکیب مناسب انگیزه‌ها، نظارت و سرمایه‌گذاری‌ها اقتصاد دیجیتال می‌تواند نقشی اساسی در بهبود شرایط اقتصادی ناشی از کرونا و همچنین افزایش کارآفرینان و مشاغل کوچک و متوسط در کشورهای کم‌درآمد داشته باشد. این امر مستلزم صرف هزینه‌های کلان در زیرساخت‌های حیاتی است که خدمات و برنامه‌های محرک اقتصاد دیجیتال را تأمین می‌کند. البته باید سیاست‌هایی نیز برای به حداقل رساندن خطرات دیجیتالی درنظر گرفته شود.

انتهای پیام/4112/